Успаміны з 1991-1992 г – Дзмітры Шатыловіч (10/2014)

22 мая ,,Салідарнасць” пачала пратэставаць супраць эканамічнай палітыцы ўлад.
23 мая Вярхоўны Савет Малдавіі пастанавіў змяніць назву Малдаўскай ССР на Рэспубліка Малдова.
23 мая ў катастрофе самалёта Ту-154Б-1 на аэрадроме Пулкава ў Ленінградзе згінула 13 пасажыраў і 2 асобы на зямлі.
26 мая Звяда Гамсахурдыю выбралі прэзідэнтам Грузіі.
26 мая ў катастрофе Боінга 767 у Тайландыі згінула 223 асобы.
27 мая СССР вывеў усё свае войскі з Чэхаславакіі.
29 мая ад бомб ЭТА ў іспанскіх казармах ў горадзе Вік згінула 10 асоб, а 44 асобы былі паранены.
Ад 1 да 9 чэрвеня паломнічаў у Польшчы папа рымскі Ян Павел ІІ. Наведаў ён многа гарадоў і 5 чэрвеня быў у Беластоку ў праваслаўным саборы святога Мікалая, дзе слухаў праваслаўную літургію, а 7 чэрвеня адкрыў у Плоцку Каталіцкае радыё Плоцк.
3 чэрвеня ад выбуху вулкана Ундзен у Японіі згінулі 43 асобы.
5 чэрвеня наступіў 41 старт у космас у ЗША (STS-40) па праграме Спейс Шатл і 11 палёт шатла Калумбія з касманаўтамі Брайанам О’Конарам, Сіднеем Гутыерэсам, Джэймсам Бейгіанам,Тамарай Джэрніганай, Рыам Седонам, ДрумГафнім і Мілім Хьюджэсам-Фулфордам. Калумбія давезла на арбіту лабараторыю Spacelab.
8 чэрвеня агульнанацыянальны кангрэс чачэнскага народа аб’явіў аб незалежнасці Чачэнскай Рэспублікі Нохчы-Чо.
10 чэрвеня прэзідэнт Лех Валэнса не падпісаў закона аб выбарах.
12 чэрвеня Барыса Ельцына ў выбарах выбралі прэзідэнтам РСФСР, а віцэ-прэзідэнтам выбралі Аляксандра Руцкога.
13 чэрвеня прыехала да мяне ў Варшаву з Беластока дачка Ірэна з сынамі і 14 чэрвеня вечарам паехалі мы ў спальным вагоне цягніком у Дом адпачынку ,,Энергапраекта” ў Свінавусці, дзе я выкупіў ад 15 чэрвеня для нас два пакоі. Мая жонка Ніна засталася ў Варшаве. У доме адпачынку ў Свінавусці я спаў у пакоі з унукам Лукой, а дачка Ірэна са сваім сынам Грыгорыем. Як год раней, сталаваліся мы ў суседнім Доме адпачынку ,,Энергетык”. Як заўжды ў Свінавусці, купаліся мы ў моры, ездзілі на экскурсіі ў суседнія курорты і на тэрыторыю Нямеччыны, пражылі мы там да 30 чэрвеня і 1 ліпеня ранкам вярнуліся ў Варшаву. Дачка Ірэна з сынамі жыла ў нас на кватэры ў Варшаве некалькі дзён, а пасля вярнулася да сябе ў Беласток.
15 чэрвеня ад выбуху вулкана Пінатурба на Філіпінах згінула больш як 800 асоб.
25 чэрвеня Харватыя і Славенія аб’явілі незалежнасць ад Югаславіі і 27 чэрвеня пачалася Дзесяцідзённая вайна ў Славеніі, якая закончылася 7 ліпеня Брыонскім дагаворам. Пад націскам заходніх дзяржаў Славенія стала незалежнай дзяржавай.
29 чэрвеня спынілі ў Польшчы прадукцыю аўтамашыны Фіят 125п, а паявілася ў прадукцыі аўтамашына Паланез Каро.
У 1-шай палове 1991 года беспрацоўе ў Польшчы вырасла з 6,6% да 8,4%. Эканамічная сітуацыя ў краіне была кепская, з кожным месяцам расло беспрацоўе і інфляцыя. У 1991 г. памерла ў Польшчы 405 700 людзей, найбольш у годзе за ўсе гады паваеннай Польшчы, аднак нарадзілася яшчэ 547 700 дзяцей, бо ад 2002 г. у Польшчы больш людзей умірала, чым нараджалася. Узровень жыцця дзяржаўных рабочых і сялян вельмі панізіўся, што вызвала незадавальненне і пратэсты насельніцтва супраць палітыкі ўлад. У эканамічным жыцці раслі паталагічныя з’явы. Многа людзей багацела, бо не плацілі падаткаў і мелі нелегальныя даходы са спекуляцыі. А рабочыя і сяляне бяднелі, бо заробкі рабочых і даходы сялян з іх прадукцыі абнізіліся. Улады не выказвалі энергіі ў барацьбе з паталагічнымі з’явамі. Расла карупцыя сярод працаўнікоў улады. Раслі крадзеж і бандытызм. Паявілася многа людзей бяздомных, было больш самагубстваў. Рост беспрацоўя вёў да напружанняў у грамадстве. Міністр Бальцаровіч хацеў увесці падатак ад платы вышэйшай ад нарматыўнай у прадпрыемствах. Гэты падатак гэты назвалі ,,папіўкам”. Аднак прафсаюзы выступілі супраць яго.
Гандаль з СССР перайшоў на разлік у замежнай валюце, што прывяло да павышэння цэн. Газ стаў каштаваць 5 разоў даражэй, чым у 1990 г. Панізіўся экспарт польскай прадукцыі на Усход. Добра адчувалі сябе тыя, хто меў заходнюю валюту ў банках, бо яна каштавала вельмі дорага. Таму многія стараліся выехаць на працу на Захад. Я меў у банку долары ЗША, якія зарабіў у Індыі, таму мог лягчэй перажыць гэты год, хаця быў на пенсіі.
1992
Эканамічнве становішча ў Польшчы ў 1992 г. палепшыла вельмі мала. За год інфляцыя паменшыла на 43%, ды беспрацоўе расло далей ад 12,2% ў студзені і да снежня вырасла да 14%. За тры гады 1990-1992 ліквілавалі амаль 1800 дзяржаўных прадпрыемстваў. 1 студзеня дзяржава ўвяла аднародны даходны падатак ад фізычных асоб. Урад Яна Альшэўскага, які пачаў працаваць 21 cнежня 1991 г., меў цяжкасці з сеймам, з рознымі партыямі, а 10 студзеня ўзнікла яшчэ новая партыя Саюз Самаабароны Рэспублікі Польшчы.
ЗША і заходнееўрапейскія дзяржавы хутка навязалі
Успаміны з 1991-1992 г.г.
дыпламатычныя адносіны з новымі дзяржавамі, якія сталі незалежнымі пасля развалу СССР і Югаславіі.
Ад 1 студзеня ў Расіі, на Украіне і ў іншых рэспубліках былога СССР пачаліся эканамічныя рэформы. На аснове Указа прэзідэнта РСФСР з 6 снежня 1991 г. , 2 студзеня ўводзіцца ў Расіі лібералізацыя цэн на ўсе тавары. Усё даражэе ад шокавай тэрапіі Ягора Гайдара.
3 студзеня ўлады Сербіі і Чарнагорыі аб’явілі аб стварэнні незалежнай так званай трэцяй Югаславіі.
6 студзеня сербы ў Босні і Герцэгавіне аб’явілі аб стварэнні ўласнай рэспублікі Баснійскай Краіны, таксама аб’явіла незалежнасць Нагорна- Карабахская Рэспубліка, а ў Грузіі, у Тбілісі, улада перайшла да Ваеннага Савета. Звіад Гамсахурдыя ўцёк у Арменію.
Да мяне ў Варшаву на праваслаўныя Каляды прыехвла дачка Ірэна з сынамі і гасцявалі ў мяне больш чым тыдзень. Унукі пабачылі са мною Вілянаў, Стары горад, Музей Войска Польскага, старыя танкі, гарматы і самалёты і іншыя музеі Варшавы. Старэйшы ўнук быў ужо вучнем ІІІ-га, а малодшы ІІ-га класа пачатковай школы ў Беластоку.
15 студзеня дзяржавы Еўрапейскага Саюза прызналі незалежнасць Харватыі і Славеніі.
19 студзеня завітала да мяне Ліля Кумпіна з Даўгаўпілса з Латвіі, якая вярталася з нейкага курсу арганізаванага для палякаў з-за мяжы ў Любліне і прывезла мне і маёй жонцы Ніне запрашэнне на нейкую сямейную ўрачыстасць пад канец сакавіка. Паведаміла нас аб смерці свайго мужа, якога ў 1991 г. забіла машына скорай дапамогі, калі ён ранкам ішоў на працу.
20 стуззеня ў катастрофе французскага самалёта А320 ля Страсбурга згінула 87 асоб.
22 студзеня наступіў у ЗША 45-ы старт (STS-42) па праграме Спейс Шатл і 14 палёт шатла Дыскаверы з касманаўтамі Ранальдам Грабем, Стэфенам Асвальдам, Норманам Тэгардам, Дзвідам Хілмерсам, Уільямам Рыдым, Робертай Бондар з Канады і Ульфам Мербольдам з Германіі. Раберта Бондар была першай жанчынай касманаўткай з Канады.
28 студзеня армяне збілі азербайджанскі верталёт Мі-8 ля Сцепанакерта ў Горным Карабаху. Згінула 47 асоб. Працяг будзе

■