Успаміны з 1994 – Дзмітры Шатыловіч

2. Польшчa.

Сітуацыя насельніцтва Польшчы ў другой палове года была цяжкая. Самае высокае беспрацоўе 16,9 % было ў жніўні і да канца снежня знізілася да 16 %. Інфляцыя за год знізілася з 32,6% да 24,5%. Прырост натуральны насельніцтва быў толькі 1,78 проміля і зніжаўся. Ад самагубстваў згінула ў 1994 годзе 4541 мужчын і 497 жанчын. Аднак яшчэ горшая сітуацыя была ў большасці ўсходніх дзяржаў, якія ад сацыялістычнай гаспадаркі перайшлі да капіталістычнай.
1 ліпеня атрымалі гарадскія правы Дробін і Осек.
6 ліпеня прыехаў у Польшчу з візітам прэзідэнт ЗША Біл Клінтан.
7 ліпеня Сейм прыняў закон Будаўнічае права.
14 ліпеня прыехала да мяне з Беластока дачка з сынамі і вечарам я з імі паехаў цягніком у спальным вагоне ў Дом адпачынку ,,Энергапраекта” ў Свінавуссці, дзе месцы ў двух пакоях я выкупіў у маім былым бюро працы раней. Жонка не захацела ехаць і засталася ў Варшаве. Я, як раней, выкупіў два пакоі: у адным спаў я са старшэйым унукам Лукой, а па суседску Ірэна з малодшым сынам Грыгорыем.
Таксама, як год раней, правялі мы два тыдні ля мора. Два разы пераехалі мы граніцу і пабачылі мы блізка ад Свінавусця нямецкі горад ля мора Альбек і потым паехалі турыстычным аўтобусам на экскурсію ў Заходнюю Нямеччыну ў нямецкі Ганзапарк над Балтыйскім морам. Парк ляжыць ля аўтастрады А1 недалёка ад горада Зіркдорф. Парк гэты быў адкрыты 15 сакавіка 1977 года і называўся Ганзалянд, а ў 1987 годзе яго назвалі Ганзапарк. Парк ляжыць на плошчы 0,46 кв. км. І мае больш чым 125 атракцыёнаў. Унукі паездзілі там на розных каруселях, аўтамабілях, з’язджалі з розных штучных горак, уехалі мы ўсе ліфтам на высокую 50-метровую вежу і аглядзелі згары панараму парку. Цяжка апісаць і прыпомніць усё, што яны бачылі і на чым ездзілі. Вечарам у поўнач турыстычным аўтобусам пераехалі мы нямецкую граніцу і вярнуліся ў наш Дом адпачынку ,,Энергапраекта” ў Свінавусці. 28 ліпеня селі мы ў спальны вагон цягніка Свінавусце – Варшава і 29 ліпеня вярнуліся ў нашу кватэру ў Варшаве. Некалькі дзён дачка з унукамі гасцявалі ў нас у Варшаве і ў жніўні вярнуліся ў Беласток. І гэта быў наш апошні адпачынак у Свінавусці, бо ,,Энергапраекту” перастала аплачвацца трымаць дом адпачынку ў Свінавусці для сваіх працаўнікоў і прадалі яго. У капіталізме ,,Энергапраекту” не аплачвалася трымаць дом адпачынку для сваіх працаўнікоў і прадаваць на адпачынак месцы ў пакоях па ніжэйшых цэнах для працоўнікоў, якія менш зараблялі. Я плаціў тады амаль тры разы даражэй за месцы ў Доме адпачынку ў Свінавусці, чым малады інжынер, які пачаў працаваць і мне гэта аплачвалася. ,,Энергапраект” прадаў тады таксама Дом адпачынку ў Вісле-Глэмбцэ, у які ў летнія месяцы высылаў дзяцей працаўнікоў на адпачынак, а ў іншыя месяцы прадаваў пакоі для працаўнікоў. Я там адпачываў з жонкай і дзецьмі ад 15 да 30 чэрвеня 1961 года, а пасля летам ездзілілі туды мае дзеці.
11 жніўня ў катастрофе верталёта ў Даліне Альчынскай згінула 4 асобы.
25 жніўня ля Пясэчна ўпаў вялікі метэарыт, які назвалі Башкоўка.
31 жніўня закрылі ў Калетах вялікую Фабрыку цэлюлёзы і паперы.
29 верасня Сейм прыняў Закон аб бухгалтэрыі.
30 верасня на ,,абедзе драўскім “ сустрэўся прэзідэнт Лех Валэнса з камандным саставам Польскага Войска ў Драўску-Паморскім. Пасля гэтага Сейм абвінаваціў прэзідэнта ў парушэнні правілаў апалітычнасці войска.
3 кастрычніка Савет Міністраў прыняў рашэнне выслаць польскі кантынгент войск у Гаіці.
11 кастрычніка ва Вроцлаве камнем ударыў у галаву Войцеха Ярузельскага адзін з прысутных, калі ён падпісваў сваю кнігу.
21 лістапада на канферэнцыі журналістаў у Народным Банку Польшчы паказалі новыя афіцыйныя манеты і банкноты, якія маюць увайсці на наступны год пасля дэнамінацыі польскай валюты.
24 лістапада падчас канцэрту Голдэн Лайф у Гданскай Судаверфі наступіў пажар. Яе хтосьці падпаліў. Згінула 7 асоб, а некалькі дзесяткаў асоб было параненых.
14 снежня стварылі Банкавы Гарантыйны Фонд.
30 снежня атрымалі гарадскія правы Бодзэнтын, Імелін, Краснобруд, Любневіч, Новы Вісніч і Пшуў.

Беларусь
У 1991-1994 гадах у Беларусі выяўляўся крызіс, звязаны з трансфармацыяй дзяржавы, у сувязі з гэтым наступіла падзенне ВУП, расла інфляцыя, з’явілася беспрацоўе, панізіўся ўзровень жыцця насельніцтва. Рэформы амаль зусім не праводзіліся. Нацыянальная валюта ў 1992 годзе была альтэрнатыўная савецкаму рублю. У якасці адзінага сродку плацяжу беларускі рубель быў уведзены толькі ў 1994 годзе.
На Беларусі сітуацыя эканамічная дзяржаўных працаўнікоў з-за адсутнасці рэформ і вялікай інфляцыі была горшая чым у Польшчы. Заробкі за год панізіліся на 21%. І інфляцыя дасягнула 2221% пад канец 1994 года і эканоміка працягвала моцна скарочвацца.
10 ліпеня Аляксандр Лукашэнка ў другой туры прэзідэнцкіх выбараў балаціраваўся як незалежны кандыдат. У другой туры прэзідэнцкіх выбараў бралі ўдзел
В. Кебіч, які набраў 17% галасоў і Аляксандр Лукашэнка, які атрымаў 80,1% галасоў. Прэзідэнтам Беларусі быў выбраны Аляксандр Лукашэнка, які 20 ліпеня склаў прэзідэнцкую прысягу.
21 ліпеня Міхал Чыгір стаў прэм’ер-міністрам.

Расія
1 ліпеня з касмадрома Байканур выляцеў касмічны карабель Саюз ТМ-19 з касманаўтамі Юрыем Маленчэнкам і Тальгатам Мусабаевым. Прыстыкаваліся яны да касмічнай станцыі ,,Мір” і вярнуліся на Зямлю 4 лістапада разам з нямецкім касманаўтам Ульфам Мербольдам Дытрыхам, які прыляцеў на касмічную станцыю ,,Мір” на касмічным караблі Саюз ТМ-20.
9 ліпеня прызямліўся касмічны карабель Саюз ТМ-18 з касманаўтамі В. Афанасьевым і Ю. Усачовым.
28 ліпеня чатыры тэрарысты захапілі аўтобус Пяцігорск-Стаўропаль-Краснагвардзейск з 41 пасажырам. Аўтобус адбілі і згінулі два тэрарысты, другія два памерлі пасля ў бальніцы.
29 ліпеня ў Мінеральных Водах група чачэнскіх тэрарыстаў захапіла верталёт з заложнікамі. Пачас аперацыі вызвалення верталёта 4 асобы згінулі , а 15 было параненых. Усе тэрарысты былі захоплены жывымі.
1 жніўня ад выбуху бомбы згінуў у Ноўгарадзе 1 чалавек.
7 жніўня ў Башкірыі ад прарыва Тырляндскага вадасховішча згінула 29 асоб, а 786 асоб засталіся без прытулку.
10 жніўня ў Грозным прайшоў з’езд прыхільнікаў Джохара Дудаева, якія аб’явілі вайну Расійскай Федэрацыі. 11 жніўня прэзідэнт Б. Ельцын заявіў, што ,,сілавое ўмяшанне ў Чачні недапушчальнае”, бо падымецца супраць Расіі ўвесь Каўказ і крыві, якая пальецца, Расіі ніхто не прабачыць. Аднак пасля змяніў погляд.
30 жніўня расійскае войска выйшла з Латвіі і Эстоніі.
30 жніўня выбух бомбы ў Екацерынбургу параніў 2 асобы.
31 жніўня закончылася вывядзенне расійскіх войск з Нямеччыны.
2-6 верасня падчас афіцыйнага візіту ў Расіі старшыні Кітайскай Народнай Рэспублікі Цзян Цземіна падпісана была расійска-кітайская дэкларацыя аб ненацэльванні стратэгічных ядзерных ракет адзін на аднаго, нескарыстанні першым з ядзернай зброі, згодзе на існуючую расійска-кітайскую дзяржаўную граніцу ў яе заходняй частцы.
9 верасня ля Егораўска сутыкнуліся самалеты Ту-134АК і Ту-22М3. Самалёт Ту-134АК упаў на зямлю і згінула 8 асоб.
13 верасня згінуў у Маскве на вул. 2-ой Тверской- Ямской ад выбуху бомбы ў аўтамашыне лідэр Арэхаўскай Арганізацыі Злачыннай Групы Сяргей Цімафееў, якога называлі ,,Сільвестрам”.
26 верасня ў катастрофе расійскага самалёта Як-40 расійскай кампаніі ,,Чэрэмашка” пад Ванаварай згінула 29 асоб.
27-28 верасня прэзідэнт Б. Ельцын паляцеў з візітам у ЗША. Было падпісана там супольнае заяўленне прэзідэнтаў аб стратэгічнай стабільнасці і ядзернай бяспецы, было прынята супольнае заяўленне аб гандлю і супрацоўніцтве.
3 кастрычніка наступіў старт касмічнага карабля Саюз ТМ-20 з касманаўтамі Аляксандрам Віктарэнкам, Аленай Кандаковай і немецкім касманаўтам Ульфам Мербольдам Дытрыхам. Прыстыкаваліся яны да касмічнай станцыі ,,Мір” і Ульф Дытрых вярнуўся на Зямлю на касмічным караблі Саюз ТМ-19 з касманаўтамі Юрыем Маленчанкам і Тальгатам Мусабаевым, а іншыя вярнуліся на зямлю 22 сакавіка 1995 г. з касманаўтам-лекарам Валерыем Паляковым, які выляцеў на касмічную станцыю ,,Мір” 8 студзеня 1994 г. на касмічным караблі Саюз ТМ-18.
11 кастрычніка курс рубля на Маскоўскай міжнароднай біржы ўпаў з 2833 да 3926 рублёў за долара.
Ад 17 да 20 кастрычніка першы раз прыехала з візітам у Расію каралева Вялікабрытаніі Елізавета.
21 кастрычніка Дзяржаўная Дума прыняла першую частку Грамадзянскага Кодэкса Р.Ф.
29 кастрычніка пры пасадцы ў аэрапорце Чыта наступіла катастрофа самалёта Ан-12А. Згінула 23 асобы.
11 лістапада Дзяржаўная Дума прыняла закон, які змушаў усіх замежных асоб, якія прыязджалі ў Расію, мець тэст на СНІД.
18 лістапада чачэнская тэрарыстычная група бомбай разбурыла чыгуначны мост на рацэ Яузе ў Маскве.
25-26 лістапада апазіцыйным сілам, якія выступілі ў Чачні супраць Джохара Дудаева, не ўдалося захапіць сталіцу Чачні, Грознага.
11 снежня расійскае войска ўвайшло ў Чачню, пачалася ваенная аперацыя.
14 снежня прэзідэнт Б. Ельцын скіраваў да Джохара Дудаева ультыматум, з жаданнем злажыць зброю. Гразіў, што пачнецца штурм Грознага.
24-28 снежня ў Чачні пачаліся баі расійскага войска з сепаратыстамі Джохара Дудаева за Ханкалу.
31 снежня пачаўся штурм Грознага расійскім войскам.

Іншыя дзяржавы
3 ліпеня ў Баку ў метро ў вагоне цягніка, які выехаў з станцыі ,,28 мая” і не даехаў да станцыі ,,Гянджлік” ад выбуху бомбы згінула 13 асоб, а 58 пасажыраў было параненых.
8 ліпеня ў ЗША наступіў 63 старт (STS-65) па праграме Спейс Шатл і 17 палёт шатла ,,Калумбія” з касманаўтамі Робертам Кабанам, Джэймсам Холселам, Рычардам Хабам, Карлам Уолзам, Лерай Чыао, Дональдам Томасам і японцам Тыакім Нанто-Муканам. Вярнуліся 23 ліпеня.
8 ліпеня памёр тварэц Паўночнай Карэі (КНДР) Кім Ір Сен, які кіраваў Паўночнай Карэяй ад 1948 г. 12 ліпеня на яго месца ўвайшоў яго сын Кім Чэн Ір.
10 ліпеня ў другой туры прэзідэнцкіх выбароў ва Украіне Леанід Кучма перамог прэзідэнта Леаніда Краўчука і стаў новым прэзідэнтам Украіны. Леанід Кучма атрымаў 52,15% галасоў, а Леанід Краўчук – 45,06 %.
У Буэнас-Айрэсе ў сяміпавярховы будынак аргентынскага яўрэйскага культурнага цэнтра ўдарыў смертнік самаходам з бомбамі. Згінула 89 асоб, а больш чым 200 асоб было параненых.
19 ліпеня Леанід Кучма стаў прэзідэнтам Украіны да 23 студзеня 2005 г.
25 ліпеня ў Вашынгтоне прэм’ер-міністр Ізраіля Іцхак Рабін і кароль Іарданіі Хусейн падпісалі дэкларацыю аб заканчэнні вайны.
26 ліпеня ад выбуху бомбы каля ізраільскага пасольства ў Лондане было раненых 14 асоб.
26 ліпеня ва Усходнім Калімантане ў Інданезіі разбіўся самалёт ,,Сікорскі- 58ЕТ” . Згінула 18 асоб.
26 ліпеня ад турэцкай бамбёжкі згінула ў Іраку 70 курдаў.
11 жніўня на Кубе Фідэль Кастра пазволіў сваім грамадзянам выязджаць з Кубы. Да канца жніўня пакінула Кубу 20 тысяч грамадзян.
13 жніўня ў Бразавіль у Конга падчас евангельскага казання згінула амаль 150 асоб, пераважна дзяцей, з-за панікі.
18 жніўня падчас землятрусу ў Алжыры згінула 171 асоба.
8 верасня ў ЗША пад Пітсбургам разбіўся амерыканскі самалёт Боінг 737-3Б7. Згінула 132 асобы.
8 верасня астатнія французскія, брытанскія і амерыканскія салдаты выехалі з Берліна.
9 верасня ў ЗША наступіў 64 старт (STS-64) па праграме Спейс Шатл і 19 палёт шатла ,,Дыскаверы” з касманаўтамі Рычардам Рычардсам, Блэйнам Хамондам, Джэры Ліненджэрым, Сьюзан Хемес, Карлам Мідам і Маркам Лі. Вярнуліся 20 верасня.
10 верасня папа рымскі Ян Павел ІІ пачаў візіт у Харватыі.
19 верасня Войска ЗША ўвайшло на Гаіці, каб вярнуць туды былога прэзідэнта Арыстыда, якога выгнала ваенная хунта.
22 верасня ў чыгуначнай катастрофе ў Анголі згінула 350 асоб.
28 верасня паблізу Фінляндыі на Балтыйскім моры затануў паром ,,Эстонія” з аўтамашынамі. Згінула 852 асобы.
30 верасня наступіў у ЗША 65 старт (STS-68) па праграме Спейс Шатл і 7 палёт шатла ,,Індэвор” з касманаўтамі Майклам Бейкерам, Тэрэнсім Уілкатам, Томасам Джоунсам, Стывенам Смітам, Дэніэлам Бершам і Петэрам Уайсофам. Экспедыцыю выслалі для абслугі тэлескопа Хабла. Вярнуліся 14 кастрычніка.
30 верасня ў Славакіі прайшлі першыя парламенцкія выбары. Перамогу атрымаў ,,Рух за дэмакратычную Славакію”, які атрымаў 34,96 % галасоў.
1 кастрычніка рэспубліка Палау атрымала незалежнасць ад ЗША.
4 кастрычніка ў Швейцарыі спалілі сябе 48 членаў секты ,,Ордэн Храма Сонца”.
12 кастрычніка ў катастрофе самалёта Фокер-Ф28 у Іране згінула 66 асоб.
16 кастрычніка ў рэферэндуме ў Фінляндыі 56,9% фінаў прагаласавала, што хочуць быць ў Еўрасаюзе. Галасавала 70,8 % насельніцтва.
17 кастрычніка Вілі Клас стаў генеральным сакратаром НАТА да 20 кастрычніка 1995 г.
21 кастрычніка над ракой Ганай у Сеуле ў Паўднёвай Карэі разбурыўся мост. Згінула 32 асобы.
31 кастрычніка ў катастрофе амерыканскага самалёта АТР-72-212 у раёне горада Роузлоун у штаце Індыяна згінула 68 асоб.
3 лістапада наступіў у ЗША 66 старт у космас (STS-66) па праграме Спейс Шатл і 13 палёт шатла ,,Атлантыс» з касманаўтамі Дональдам МакМонаглам, Куртысам Браунам, Элен Очоа, Джозефам Танерам, французам Жан Франсуа Клервуа і Скотам Паразінскім. Вярнуліся 14 лістапада.
13 лістапада пасля рэферэндума Швецыя стала членам Еўрасаюза.
14 лістапада адкрылі рух паміж Парыжам і Лонданам праз тунель пад Ла-Маншам.
26 лістапада Вярхоўны Савет Абхазіі прыняў Канстытуцыю незалежнай, дэмакратычнай дзяржавы – Рэспублікі Абхазіі. Выбралі тады прэзідэнтам Уладзіслава Ардзінба.
27-28 лістапада ў рэферэндуме большасць нарвегаў прагаласавала супраць уваходу ў Еўрасаюз.
23 снежня ў Босніі і Герцагавіне пачаліся перагаворы з удзелам былога прэзідэнта ЗША Джымі Картэра аб заканчэнні баёў .
Дзмітры Шатыловіч
Працяг будзе ■