Наталля Зося Баўтрамюк

Заўсёды знаходзіце тут фельетоны Януша Корбеля, а сёння я хацела да вас, Чытачы, звярнуцца. Чаму? Таму, што чытаючы Яго тэксты наўрад ці ведалі вы Яго як чалавека. А варта. Сябравала я з Янушам доўга, ужо трэцюю часць майго жыцця і хачу вам пра яго распавесці.
Пасябравалі мы, калі я закончыла ліцэй, а Яму было шэсцьдзесят. Таму заўсёды гаварыў, што сустракаю гісторыю, але я толькі з таго смяялася, бо ніколі не стаў Ён старыком, заўсёды дзейны і адкрыты на свет.
Януш шмат дзе ў Польшчы жыў за сваё жыццё, а Белавежскую пушчу абраў за сваё месца пятнаццаць гадоў таму назад, бо хацеў за яе змагацца – каб гэтая жамчужына сярод пушчаў, спадчына чалавецтва, ператрывала для наступных пакаленняў. Шмат гадоў быў старшынёю Таварыства Аховы Краявіду, у якім і я дзейнічала.
Прыехаў сюды дзеля прыроды, але не мог не закахацца ў культуру нашых ваколіц. Такім чынам і патрапіў на старонкі Часопіса.
Сам паляк, у адным перапісе насельніцтва запісаўся беларусам, але не ў нацыянальнасці Ён бачыў найбольшую вартасць. Заўсёды асцерагаўся дзялення на сваіх і чужых, вучыў нас, што з такіх падзелаў няма карысці. З другога боку, не намерваўся сябраваць з кожным за цану сваіх поглядаў. Узгадваецца яго „няма капрамісу ў абароне маці – Зямлі”.
Януш гэта чалавек, які да сваёй ідэі ўмеў пераканаць шмат каго і шмат каго заахвоціў да змагання за прыроду. Стараўся абудзіць грама­дзянскую актыўнасць.
Цікава, што я не ведаю нікога, хто меў бы столькі сяброў, колькі меў Януш. Са сваёй харызмай нікога не пакідаў абыякавым (дык і ворагаў напэўна меў, але я не пра іх). Меў у сабе нейкі ўнікальны магнетызм. Пры чым Яго сябры – гэта часта людзі самі па сябе незвычайныя – артысты, навукоўцы, дзеячы. Бянтэжыла мяне і цешыла няраз, што і я магу з імі пазнаёміцца, бо сама, шэрая мышка, баялася б да такіх славутасцяў і адазвацца. А пасьля атрымлівалася, што яны такія цудоўныя, нармальныя людзі…
Думаю, што ўсіх нас да Януша прыцягвала багацце Яго душы. Калі пераглядаю здымкі, якія зрабіў мне Януш, я на ўсіх выглядаю на вельмі шчаслівую. Бо сядзець у Яго доме, піць гарбату, размаўляць доўга і пра ўсё, грэціся аб печку, гэта сапраўднае шчасце. Каб вы бачылі Яго дом! Яго дом гэта працяг Яго асобы. Звычайная простая белавежская хата.
Унутры гэтай хаты рэчаў што­дзённага карыстання няшмат і самыя простыя, а заадно прыгожыя. Старынныя прадметы, нязвыклыя фатаграфіі, карціны, шмат цікавінак прыроды і культуры, але не нейкія грандыёзныя калекцыі, якія госць вымушаны пахваліць перад абедам, а такія дробязі, якія можна заўважыць па дарозе з кухні ў салон і ўсміхнуцца.
Усмешка, можа гэта вось тое, дзякуючы чаму не было між намі бездані гадоў. Калі Януш смяяўсяа, у яго былі такія маладыя вочы! Ну так, Ён быў такі будыст, мінімаліст, змагар, але таксама ж чалавек. Любіў таксама хутка ездзіць на сваёй машыне, а зімой нават дрыфтаваць як юнак. Калісь змагаўся ў рэйдах. А яшчэ аднойчы з сябрамі пабудаваў драўляную хату ў гарах. А яшчэ ўмеў змагацца шабляй ці можа фларэтам. А яшчэ напісаў і выдаў шмат кніжак. А яшчэ быў Ён доктар архітэктуры. А яшчэ ўмеў зрабіць чароўныя здымкі Пушчы. А яшчэ Ён прывёў у Польшчу філазафічны нурт глубокай экалогіі.
А яшчэ Ён мяне навучыў, што той, хто дае, павінен быць удзячны.
Яшчэ хачу пісаць і пісаць, каб ніколі ня трэба было сказаць таго, што Ён памёр тры дні таму назад. Сумую, што многія з вас ніколі ўжо не змогуць пазнаёміцца з Ім асабіста. І спачуваю ўсім сябрам, якіх Ён пакінуў, не паспеўшы развітацца. І перадусім сям’і. Шкада, што не магу ўжо Яго пабачыць. Ён напэўна жартаваў бы з гэтай сваёй смерці, як з нечага зусім несур’ёзнага, як з чарговага працэсу ў прыродзе, які закончыўся, каб даць месца іншым працэсам.
Смейся, Януш, але ведай, што памятаем і памятаць будзем, бу­дзем, будзем!..
(Яўдося) ■