Minął miesiąc

W regionie. 26 października w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku została zainaugurowana kolejna edycja Wszechnicy Kultury Prawosławnej na rok akademicki 2015/2016. Wiodące tematy tegorocznych spotkań to zagadnienie Tradycji i jej pojmowania we współczesnym życiu cerkiewnym oraz kwestie historyczne związane z prawosławiem.

W dniach 6-8 listopada odbył się 22. Festiwal Białoruskiej Poezji Śpiewanej i Piosenki Autorskiej „Bardauskaja Vosień”. W części konkursowej wystąpiło 10 zakwalifikowanych (na 39 zgłoszonych) zespołów z Białorusi i Polski (jeden zespół). Grand Prix zdobyła grupa Chmarka na Trawie. Natalla Nikicina otrzymała nagrodę Białoruskiego Radia Racja, Yulany – nagrodę ufundowaną przez Stowarzyszenie „Koalicji Bielska”, a Staś Siłka – nagrodę starosty powiatu bielskiego. Konkursowi towarzyszyły koncerty gwiazd, w tym zespołu B:N, Taćciany Biełanohaj, Żmiciera Wajciuszkiewicza & W-Z Orkiestry, ILO&Friends, Trio Alaksandra Jasińskiego. Koncert galowy odbył się w Operze i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku. Festiwal zawitał ponadto na sceny w Czyżach, Orli i Szczytach-Dzięciołowie. Organizatorem festiwalu jest Związek na Rzecz Edukacji i Promocji Kultury Białoruskiej „Szczyty”. (czytaj w numerze)

Od 9 listopada nowym marszałkiem województwa podlaskiego jest Jerzy Leszczyński z PSL, członek zarządu województwa. Dotychczasowy marszałek Kazimierz Baszko został posłem z listy PSL.

12 listopada w Gminnym Centrum Kultury w Gródku otwarto wystawę „Ręczniki ludowe Ziemi Gródeckiej”. Zaprezentowano na niej blisko siedemdziesiąt tradycyjnych, związanych głównie z białoruską kulturą, ręczników, zebranych z terenu całej gminy Gródek (najstarsze z nich mają po sto lat). Ekspozycja będzie czynna do końca grudnia. (czytaj w numerze)

Jolanta Gadek została powołana przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji na stanowisko prezesa zarządu Polskiego Radia Białystok. Zastąpiła na tym stanowisku Władysława Prochowicza. Jolanta Gadek pełniła dotychczas funkcję dyrektora programowego rozgłośni, wcześniej była doradcą i rzecznikiem prasowym wojewody podlaskiego, jeszcze wcześniej dziennikarką „Gazety Współczesnej”.

W dniach 13-15 listopada w cerkwi Zmartwychwstania Pańskiego w Siemiatyczach odbył się XII Międzynarodowy Przegląd Pieśni Paraliturgicznej. Wystąpiło na nim 27 zespołów z Polski, Białorusi, Rosji i Ukrainy. Organizatorem przeglądu jest Dekanalny Instytut Kultury Prawosławnej w Siemiatyczach we współpracy z instytucjami i władzami lokalnymi, przy wsparciu finansowym Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego.

18 listopada w centrum Białegostoku odbyła się kilkusetosobowa demonstracja przeciwko przyjmowaniu w Polsce imigrantów, zorganizowana przez Młodzież Wszechpolską. Skandowano m.in. hasło „Podlasie nie chce islamu”, wygłoszono też apel do premier Beaty Szydło, aby cofnęła decyzję w sprawie przyjęcia uchodźców, podjętą przez poprzedni rząd, kierowany przez Ewę Kopacz.

Największy przemyt papierosów w historii polsko-białoruskiego kolejowego przejścia granicznego w Siemianówce udaremnili funkcjonariusze podlaskiej Służby Celnej. 90 tys. paczek papierosów o szacunkowej wartości rynkowej ponad 1 miliona złotych celnicy znaleźli w wagonach z cementem. Papierosy znajdowały się w kartonach owiniętych szczelnie folią, zagrzebanych w sypkim cemencie.

Pomnik Romana Dmowskiego chce postawić czternastu białostockich radnych, którzy podpisali się pod stosownym wnioskiem do władz miasta. Większość tych radnych to działacze PiS, ale są też wśród nich członkowie PO, Komitetu Truskolaskiego, Forum Mniejszości Podlasia. Pomnik miałby on stanąć na mającym być wkrótce przebudowywanym placu Niepodległości. Ufunduje go komitet budowy pomnika. Roman Dmowski, wybitny polski polityk okresu międzywojennego był twórcą i głównym ideologiem ruchu narodowego, stał na czele Narodowej Demokracji (tzw. endecji).

26 listopada w Uniwersytecie w Białymstoku odbyła się naukowa debata w ramach ogólnopolskiego projektu badawczego „Aparat bezpieczeństwa wobec mniejszości narodowych”, prowadzonego od kilku lat przez Instytut Pamięci Narodowej. Spotkanie zorganizowano w ramach obchodów 15-lecia działalności IPN. Projekt dotyczy zbadania relacji służb bezpieczeństwa wobec mniejszości narodowych w okresie międzywojennym, podczas II wojny światowej i w PRL. Tematyka ta do dziś wzbudza wiele kontrowersji. Prof. Krzysztof Sychowicz z oddziału IPN w Białymstoku przywołał stereotypy, które nie miały potwierdzenia w rzeczywistości. Na przykład, że w powojennym aparacie bezpieczeństwa w naszym regionie przeważali Żydzi i Białorusini. Tymczasem z dane dotyczących Urzędu Bezpieczeństwa w Łomży wynika, że na blisko 300 funkcjonariuszy, były trzy osoby pochodzenia żydowskiego oraz 60 narodowości białoruskiej. Uczestnicy debaty zwracali jednak uwagę na problem z samym zdefiniowania pojęcia mniejszości narodowej w odniesieniu do tamtych czasów.

27 listopada na skwerze przy pomniku Pięciu Kultur w Sokółce lokalna społeczność tatarska zorganizowała ekumeniczną modlitwę o pokój i sprawiedliwość na świecie. Takie modlitwy odprawiane są w tym mieście od kilku lat z udziałem duchownych religii muzułmańskiej, katolickiej i prawosławnej (na pomniku upamiętnione są jeszcze judaizm oraz kultura romska). Podobne spotkania mają również miejsce w Bohonikach i Kruszynianach.

Emocje wokół nominacji do nagrody

Reportaż Walentyny Łojewskiej z Białoruskiego Radia Racja pt. „Wciąż ich widzę”, opowiadający o zbrodniach oddziału „Burego” na Białorusinach, znalazł się w gronie 15 audycji i reportaży z całego kraju, które weszły do finału III edycji ogólnopolskiego konkursu białostockiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej na Audycję Historyczną Roku. Decyzja kilkuosobowego jury, składającego się z dziennikarzy i historyków IPN, wywoła protesty prawicowych mediów. Przeciwko tym działaniom zaprotestował z kolei profesor Oleg Łatyszonek, historyk, prezes Białoruskiego Towarzystwa Historycznego, pisząc otwarty list w tej sprawie. Reportaż Walentyny Łojewskiej powraca do 29 stycznia 1946 r., kiedy to w Zaleszanach na Białostocczyźnie zginęło 16 osób. Pacyfikacji białoruskiej wsi dokonał oddział polskiego zbrojnego podziemia – Pogotowie Akcji Specjalnej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego pod dowództwem Romualda Rajsa „Burego”. Według ustaleń śledczych IPN oddział „Burego” na przełomie stycznia i lutego 1946 r. zamordował w okolicach Bielska Podlaskiego około osiemdziesięciu osób, mieszkańców kilku spalonych wsi i wziętych przymusowo woźniców. Wśród ofiar nie brakowało dzieci, również niemowląt. Żołnierze dopuścili się też co najmniej jednego gwałtu i wielu grabieży. Sam „Bury”, złapany w końcu przez siły bezpieczeństwa, został skazany na karę śmierci, wyrok wykonano. Na początku lat 90. sąd wojskowy go zrehabilitował, nie podważając jednak przebiegu wydarzeń z zimy 1946 r.

Autorka reportażu, Walentyna Łojewska, odebrała to wyróżnienie nie tyle jako własne osiągnięcie, co docenienie powagi podjętej przez nią tematyki. – Гэтая тэма ўсё яшчэ выклікае эмоцыі і вельмі добра, што выклікае – сказалa яна.

Беларусістыка вяртаецца ў беластоцкі ўніверсітэт

Пасля двухгадовага перапынку Універсітэт у Беластоку зноў хоча адкрыць напрамак беларусістыкі. Быў ён спынены, бо не было ахвотных паглыбляць веды у гэтай галіне. Перадусім таму, што моладзь баялася, што пасля заканчэння вышэйшай адукацыі ў такім напрамку не знойдзе сабе працы. Сапраўды, толькі нешматлікія выпускнікі беларускай філалогіі неяк знаходзілі працу ў вывучанай прафесіі. Найчасцепй як настаўнікі беларускай мовы, якіх на Беласточчыне і так удосталь.

Таму ўлады беластоцкага ўніверсітэта вырашылі ад наступнага года пашырыць напрамак на этна-філалогію. Апрача беларускай мовы і літаратуры студэнты будуць зглыбляць яшчэ веды культуразнаўства, асабліва на польска-беларускім памежжы. Ініцыятары лічаць, што дзякуючы таму выпускнікам будзе лягчэй знайсці працу, бо не толькі як настаўнікам ці журналістам, але яшчэ і ў дамах культуры.
Час пакажа, ці так будзе. Усё залежыць перадусім ад тагу, ці беларуская тоеснасць на Беласточчыне не прерастане гаснуць. Але за такую спробу беластоцкі ўніверсітэт, зразумела, трэба пахваліць. Тым больш, што было гэта пракансультававнае таксама з нашым аясяроддзем (беларускімі арганізацыямі, Радыё Рацыя і школамі, у якіх навучаецца беларуская мова). Хаця думка з пашырэннем навучальнай праграмы напрамку беларускай філалогіі не новая, бо з’явілася ўжо амаль дваццаць гадоў таму, калі ва Універсітэце ў Беластоку была паклікана Кафедра беларускай культуры. (юх)

Otwarcie centrum kulturalnego polskich Tatarów

14 listopada w Kruszynianach otwarto Centrum Edukacji i Kultury Muzułmańskiej Tatarów. W głównym budynku obiektu znalazły się muzeum, sala historyczna oraz obrzędowa, a także punkt informacji turystycznej. W skład Centrum wchodzi również budynek gospodarczy, gdzie można np. zostawić rowery, powstały też dwa boksy dla koni.
Pomysł budowy centrum zrodził się w marcu 2010 r. po wizycie w Kruszynianach księcia Karola, kiedy okazało się, że społeczność tatarska takiego obiektu bardzo potrzebuje, aby też móc normalnie przyjmować takiej rangi osobistości.
Koszt budowy całego kompleksu wyniósł 5,4 mln zł. Gmina wyznaniowa w Kruszynianach otrzymała na ten cel dofinansowanie w wysokości 3,5 mln zł ze środków unijnych z Regionalnego Programu Operacyjnego województwa podlaskiego, a także 250 tys. zł z resortu kultury oraz 150 tys. dolarów od rządu Kuwejtu. Wkładem własnym była działka, na której powstało centrum. W uroczystościach otwarcia Centrum wzięli udział m.in. ambasador Malezji, przedstawiciele ambasad Kuwejtu i Indonezji, władze województwa podlaskiego, przedstawiciele muzułmańskich gmin wyznaniowych oraz społeczność tatarska.

Uczestnicy uroczystości po przecięciu wstęgi minutą ciszy uczcili pamięć ofiar zamachów terrorystycznych w Paryżu.

W kraju. 27 października prezydent Andrzej Duda zawetował nowelizację ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Wątpliwości prezydenta wzbudziła ponoć możliwość używania przed organami powiatu – obok języka urzędowego – języka mniejszości. Prezydent zakwestionował brak oszacowania skutków finansowych dla budżetów powiatów i gmin związanych z wprowadzeniem i używaniem na ich obszarach języka pomocniczego. Przedstawiciele organizacji mniejszości narodowych uznali działanie prezydenta za bardzo negatywny sygnał, który może wyznaczać politykę państwa na następne lata.

Pracami Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych w nowej kadencji Sejmu pokieruje Tomasz Tomczykiewicz z Platformy Obywatelskiej. Jego zastępcami będą Szymon Giżyński (PiS) oraz Stanisław Huskowski (PO). W 17-osobowym składzie komisji znalazło się dziewięciu posłów z PiS, pięciu z PO i po jednym z Kukiz’15, Nowoczesnej i PSL. Z naszego regionu – Tomasz Cimoszewicz i Robert Tyszkiewicz z PO oraz Lech Kołakowski z PiS.

1 listopada na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim spotkała się grupa ok. osiemdziesięciu Białorusinów, głównie młodych ludzi mieszkających w Polsce, w większości przybyszy zza wschodniej granicy, by nawiązać do tradycyjnego białoruskiego święta poświęconego zmarłym – Dziadom. Wśród obecnych zobaczyć można było Zianona Paźniaka, pierwszego przewodniczącego Białoruskiego Frontu Narodowego. Grupa odwiedzała groby znanych postaci zasłużonych zarówno dla Polski, jak i Białorusi, np. Stanisława Moniuszki. Białorusini przywitali się ze spacerującym po Powązkach byłym prezydentem Bronisławem Komorowskim.

Białoruś odmówiła wydania wizy szefowi Instytutu Książki, Grzegorzowi Gaudenowi, który zamierzał udać się do Mińska na otwarcie Miesiąca Polskiej Literatury. Nie podano uzasadnienia tej decyzji. Sam Gauden był nią mocno zaskoczony, bowiem do tej pory nie był nigdy w Białorusi i nie miał okazji narażenia się Mińskowi. Prawdopodobną przyczyną odmowy udzielenia wizy mogła być współpraca Instytutu Książki z białoruskimi niezależnymi pisarzami i wydawcami. Sprawą zajął się polski MSZ.

7 listopada w Warszawie odbyła się manifestacja pod hasłem „Solidarność zamiast nacjonalizmu – razem ponad granicami”. Została zorganizowana przez przez ruchy nieformalne i takie organizacje jak Antyfaszystowska Warszawa, 161 Crew, Centrum Wielokulturowe w Warszawie, Fundację Inna Przestrzeń i polski oddział Amnesty International. W manifestacji wzięło udział kilkaset osób, które demonstrowały przeciw nacjonalizmowi, faszyzmowi, rasizmowi i ksenofobii. Manifestacja wyruszyła z Umschlagplatzu, skąd w czasie okupacji hitlerowskiej odjeżdżały pociągi, wiozące Żydów do obozów zagłady.

13 listopada rozpoczęła się pierwsza rozprawa w tajnym procesie obywatela Białorusi Jurija K., oskarżonego o działalność wywiadowczą przeciw Polsce. Grozi mu do dziesięciu lat więzienia. Oskarżony nie przyznaje się do zarzucanych mu czynów, twierdząc iż jest wykładowcą, nie szpiegiem.

Centrum Badań Białoruskich zainaugurowało pracę na Uniwersytecie Warszawskim. Znaleźli w nim zajęcie historycy wyrzuceni z białoruskich uniwersytetów z powodów politycznych, m.in. zwolnieni z uniwersytetu grodzieńskiego Andrej Czarniakiewicz i Wiaczesłau Szwed.

Polski MSZ ograniczył tegoroczny nabór do programu im. Kalinowskiego. W tym roku do organizatorów wpłynęło ok. 50 wniosków, jednak program stypendialny obejmie jedynie 25 osób. Jego dyrektor Jan Malicki wyjaśnił to „zmniejszeniem represji na Białorusi” oraz faktem, że część miejsc przejęły inne programy pomocowe. Powstały w 2006 r. program pomaga w zdobyciu wyższego wykształcenia w Polsce młodym Białorusinom, prześladowanym w kraju za działalność polityczną.

Listopadowy numer znanego i opiniotwórczego polskiego miesięcznika „Znak” poświęcono tematyce współczesnej Białorusi. Zarówno polscy, jak i białoruscy autorzy napisali teksty dotyczące m.in. białoruskiej tożsamości narodowej, języka białoruskiego i relacji z Rosją.

Koncert mniejszości z Białorusi

W połowie listopada Centrum Kulturalne Białorusi w Warszawie zaprosiło do Polski zespoły śpiewacze i taneczne mniejszości narodowych w Białorusi – m.in. polskiej, tatarskiej, ukraińskiej, ormiańskiej, żydowskiej, a nawet koreańskiej. Koncert pn. „Wielonarodowa Białoruś” w piątek 13 listopada odbył się w Bielskim Domu Kultury, w sobotę w Rosyjskim Ośrodku Nauki i Kultury w Warszawie i w niedzielę – w drodze powrotnej – w Gminnym Centrum Kultury w Gródku.

Termin tych barwnych koncertów niestety zbiegł się w czasie z serią zamachów terrorystycznych w Paryżu, które wstrząsnęły całą Europą.

W Republice Białoruś. 29 października państwa UE zawiesiły na cztery miesiące sankcje wobec przedstawicieli władz Białorusi. Decyzja została podjęta w kontekście poprawy stosunków UE z tym krajem – poinformowała Rada UE. Decyzja o czasowym zawieszeniu restrykcji dotyczy 170 ze 175 objętych nimi osób, a także trzech firm. To odpowiedź UE na uwolnienie przez prezydenta Aleksandra Łukaszenkę sześciu więźniów politycznych i brak represji wobec opozycji przy okazji wyborów prezydenckich.

29 października wieczorem naprzeciw budynku KGB w Mińsku stanął łańcuch 150 ludzi ze świeczkami. Akcję zorganizowano dla upamiętnienia 29 października 1937 r., kiedy to NKWD rozstrzelało stu przedstawicieli białoruskiej inteligencji – pisarzy, poetów, pedagogów, artystów, dziennikarzy. Zostali oni wtedy oskarżeni o nacjonalizm i udział w „zjednoczonym podziemiu antysowieckim”. Z kolei za udział w obecnej akcji przed KGB, 12 listopada sąd w Mińsku wymierzył kary grzywien w wysokości po 9 mln rubli (niecałe 2 tys. zł) trzem jej uczestnikom, w tym dwóm byłym kandydatom opozycji na prezydenta Białorusi. Ukarani to Mikoła Statkiewicz, Uładzimir Niaklajeu i działacz kampanii „Europejska Białoruś” Maksim Winiarski.

30 października odbyła się narada dowództwa sił zbrojnych, na której prezydent Aleksander Łukaszenka ogłosił, że jest gotowy projekt nowej doktryny wojskowej, który powinien zostać rozpatrzony do końca roku na posiedzeniu białoruskiej Rady Bezpieczeństwa. Nowa doktryna ma być ściśle obronna, zwracać szczególną uwagę na nowy typ wojny, która obecnie nęka świat – tzw. wojnę hybrydową. Zapowiedziano również intensywny rozwój systemu obrony terytorialnej. Prezydent podkreślił, że Białoruś żadnego kraju nie uważa za wroga.

1 listopada w ramach obchodów święta Dziadów ulicami Mińska przemaszerowało kilkaset osób. Tradycyjnie celem marszu było podmińskie uroczysko Kurapaty, gdzie w latach 30. ub. wieku pochowano co najmniej kilkadziesiąt tysięcy ofiar NKWD. Akcję zorganizowała Białoruska Partia Chrześcijańsko-Konserwatywna – Białoruski Front Narodowy, która otrzymała na nią zgodę mińskich władz.

Opozycyjni liderzy zwrócili się z prośbą do władz UE o pomoc w organizacji okrągłego stołu z prezydentem Łukaszenką. To druga z kolei taka próba wykorzystania instytucji europejskich do zorganizowania rozmów z Łukaszenką – te z 1999 r. spełzły jednak na niczym. Tym razem list podpisało pięciu liderów opozycji: Siarhei Kalakin, Uładzimir Niaklajeu, Anatol Labiedźka, Pawał Siawiaryniec i Mikoła Statkiewicz. Chcą oni przede wszystkim rozmawiać o reformie procesu wyborczego. Listu nie podpisało dwóch liderów opozycji: Aleksandr Milinkiewicz i Tacciana Karatkiewicz. Ten pierwszy zapowiedział odejście z polityki.

6 listopada Aleksander Łukaszenka oficjalnie objął swój urząd po ostatnich wyborach prezydenckich. Tego dnia złożył – po raz piąty – przysięgę na Konstytucję. Po raz pierwszy odbyło się to w Pałacu Niepodległości. Przypomnijmy, że pierwsze zaprzysiężenie Łukaszenki odbyło się 20 lipca 1994 r. w Sali Owalnej Domu Rządu – wówczas przysięgał pod biało-czerwono-białą flagą i pod godłem Pogoni.

6 listopada białoruskie KGB przekazało szefowi polskiej ABW Dariuszowi Łuczakowi listy lokalizacji, gdzie mieli być kierowani polscy jeńcy zatrzymani przez Sowietów na początku II wojny światowej. Koordynator służb specjalnych Marek Biernacki pozytywnie ocenił ten krok – uznał, że może to być początek otwarcia białoruskich archiwów dla Polski.

7 listopada Tacciana Karatkiewicz, niedawna kandydatka w wyborach prezydenckich, została wybrana na szefową kampanii „Mów Prawdę!”. Delegaci zjazdu w Mińsku jednomyślnie powierzyli Karatkiewicz stanowisko przewodniczącej. Kampania stawia sobie za cel budowanie w Białorusi demokratycznego, socjalnego państwa prawa, rozwojowi społeczeństwa obywatelskiego i gospodarki narodowej, a także tradycji patriotycznych. Kampania „Mów Prawdę!” powstała w 2010 r. Do kwietnia bieżącego roku kierował nią były kandydat na prezydenta z r. 2010 Uładzimir Nikalajeu.

10 listopada w Mińsku podpisana została umowa w sprawie polskich centrów wizowych w Białorusi. Będą one prowadzone przez firmę zewnętrzną (VFS Global) i umożliwią zainteresowanym złożenie wniosku wizowego oraz odebranie paszportu z wizą w miejscu zamieszkania lub bliżej niego, bez potrzeby osobistego stawienia się w polskim urzędzie konsularnym. Centra powstaną w ośmiu miastach, w pierwszej kolejności w Mińsku, Brześciu, Grodnie, Homlu i Mohylewie, a następnie w trzech pozostałych – Pińsku, Baranowiczach i Lidzie. Będą one pośredniczyć w wydawaniu większości wiz, które obecnie otrzymują Białorusini – około 22-24 tys. wniosków miesięcznie. Polska ambasada liczy, że rozpoczną one działalność pod koniec pierwszego kwartału przyszłego roku.

12 listopada wszedł w życie dekret prezydenta Białorusi Aleksandra Łukaszenki, wprowadzający podatek od odsetek z krótkoterminowych lokat bankowych. Osoby, które ulokują swoje oszczędności w białoruskich rublach na lokatach krótszych niż roczne lub w walucie obcej na krótszych niż dwa lata, będą od 1 kwietnia 2016 r. musiały zapłacić 13 proc. podatku dochodowego. Dekret wprowadza też nowy rodzaj lokaty „niewypłacalnej”, czyli takiej, z której klient będzie mógł wycofać środki przez upływem terminu obowiązywania umowy tylko za zgodą banku. Wcześniej służba prasowa prezydenta poinformowała, że 1 lipca przyszłego roku w Białorusi zostanie przeprowadzona denominacja rubla białoruskiego – z nominałów banknotów znikną cztery zera i w obrocie pojawią się monety.

13 listopada w Pałacu Sztuki w Mińsku otwarto wystawę poświęconą historii uroczyska Kuropaty, gdzie spoczywają tysiące ofiar stalinowskich represji. Jest to pierwsze takie działanie od publicznego ujawnienia tego miejsca w 1988 r. Wystawa powstała staraniem grupy niezależnych organizacji. Przedstawiono na niej fotografie, kopie dokumentów, publikacje prasowe, korespondencję z urzędnikami oraz materiały sądowe poświęcone uroczysku, które było terenem pochówku ofiar NKWD w latach 1937-1941 i które jest wymieniane jako przypuszczalne miejsce pogrzebania 3870 polskich obywateli z dotychczas nieodnalezionej tzw. białoruskiej listy katyńskiej. Na wystawie pokazano również obrazy i rzeźby artystów ze stowarzyszenia „Pogoń”, inspirowane wydarzeniami w Kuropatach oraz filmy dokumentalne poświęcone Kuropatom, odbył się też koncert białoruskich bardów Alaksieja Halicza i Źmiciera Zacharewicza. Historycy szacują, że w Kuropatach spoczywa od 30 tys. do 250 tys. ofiar sowieckich represji z lat 1937-1941.

14 listopada z powodu zamachów terrorystycznych w Paryżu straże graniczne Litwy i Polski wzmocniły ochronę granicy z Białorusią i wprowadziły dodatkowe kontrole osób ją przekraczających. Również białoruska straż graniczna przeszła na wzmocniony tryb pracy. Działania te przedłużyły czas przekraczania granicy przez białoruskich obywateli.

20 listopada Sąd Obwodowy w Grodnie skazał na karę śmierci przez rozstrzelanie 28-letniego mieszkańca Baranowicz Iwana Kulesza. Był on oskarżony o brutalne zamordowanie we wrześniu 2013 r. dwóch ekspedientek ze sklepu w Lidzie podczas napadu rabunkowego oraz o kolejne morderstwo na ekspedientce dokonane rok później. To druga kara śmierci wymierzona w tym roku przez białoruski sąd. Od 1991 r. było ich w sumie 405. Prezydent Łukaszenka ułaskawił tylko jednego skazańca.

Moda na etno styl zaczyna na dobre zadamawiać się w białoruskim wzornictwie. I to nie tylko w dotychczasowej ludowej odmianie. Tradycyjne białoruskie wzory i ornamenty trafiają na przykład na projekty nowoczesnych ubrań. Jedną z takich kolekcji, liczącą ponad dwadzieścia projektów, pokazano w listopadzie w Państwowej Szkole Piękna. Ciekawostką był m.in. mundurek szkolny w etno stylu, a także inne ubrania dla dzieci.

Białoruskie ministerstwo informacji nakazało zniszczenie nakładu książki Witala Silickaha „Długa droga od tyranii – postkomunistyczny autorytaryzm i walka o demokrację w Serbii i Białorusi”, wydaną przez białoruskie czasopismo „Arche”, porównującą Łukaszenkę i Miloszewicza. Autor był białoruskim politologiem, który przedwcześnie zmarł na raka. Książka wydana rok po śmierci miała być hołdem dla zmarłego. Decyzja o zniszczeniu nakładu została wydana z pominięciem drogi sądowej.

Яшчэ адзін герой з Беласточчыны

28 лістапада ў Слуцку і дзень пазней у Мінску адбыліся святкаванні 95-ай гадавіны Слуцкага збройнага чыну – Дня герояў. Гэтае свята было ўстаноўленае ў 1980 г. беларускай эміграцыяй у ЗША. Дзень герояў ушаноўвае падзеі з лістапада і снежня на Случчыне. Тады ад 2 да 10 тысячаў (паводле розных ацэнак) жаўнераў беларускіх вайсковых фарміраванняў змагаліся з бальшавікамі за Случчыну як частку тэрыторыі Беларускай Народнай Рэспублікі. У баях удзельнічалі таксама беларусы з Беласточчыне. Дагэтуль было вядома пра беластоцкі батальён, які ўзначальваў ураджэнец Гарадка Мікола Дзямідаў. Нядаўна гісторык з Мінска, Уладзімір Ляхоўскі, выявіў яшчэ капітана Аляксандра Семяняку з хутара Азерскія непадалёк ад Крынак. Яшчэ ў 1917 г. запісаўся ён у беларускую вайсковую камісію. У лістападзе 1920 г. з групай 22 афіцэраў прыехаў ваяваць у Слуцк. Капітан Аляксандр Семяняка камандаваў Другім Грозаўскім палком. Пра яго далейшы лёс пакуль што нічога невядома.
Гадавіна Збройнага Слуцкага чыну – Дзень герояў не з’яўляецца афіцыйным святам у сённяшняй Беларусі. Аднак сёлета ўлады дазволілі правесці святкаванні ў Слуцку і ў Мінску.

Na świecie. 29 października Miklos Haraszti, specjalny sprawozdawca ONZ ds. Białorusi, przedstawił na forum Zgromadzenia Generalnego ONZ swój raport dotyczący mediów w Białorusi. Najważniejsze wnioski płynące z raportu to mi.in.: w Białorusi nie ma pluralizmu mediów, jest ona jedynym państwem w Europie, gdzie nie ma prywatnych stacji RTV o ogólnokrajowym zasięgu, a bezpośrednim regulatorem wszystkich rodzajów mediów jest rząd. Raport skrytykował też zakusy władzy, zmierzające do podporządkowania sobie Internetu.

Po zamachu terrorystycznym na rosyjski samolot pasażerski, dokonanym przez tzw. Państwo Islamskie nad Półwyspem Synaj, prezydent Putin zakazał lotów do Egiptu rosyjskim liniom lotniczym. W zaistniałej sytuacji białoruskie biura podróży zaczęły organizować dla Rosjan wycieczki do Egiptu z wylotem z Mińska. W ocenie rosyjskiej gazety „Kommiersant”, potencjalny wzrost białoruskiego rynku turystycznego może wynieść 30 procent – przez Białoruś do Egiptu teoretycznie może wylecieć 218 tys. Rosjan.

Wasil Parfiankou, białoruski opozycjonista, wielokrotnie więziony za swoją działalność, otrzymał ukraińskie obywatelstwo. Po wypuszczeniu z więzienia w połowie 2014 r. wyjechał z rodziną na Ukrainę i zaciągnął się do ukraińskiego oddziału ochotniczego, by walczyć w Donbasie. Po złożeniu dokumentów emigracyjnych i zweryfikowaniu przez Służbę Bezpieczeństwa stał się obywatelem Ukrainy. W ukraińskich batalionach ochotniczych walczy kilkudziesięciu Białorusinów.

7 listopada w Wilnie odbył się pożegnalny koncert legendarnego białoruskiego projektu muzycznego Krambambula, w którym uczestniczył m.in. Lawon Wolski. Ostatni album nosi tytuł „Czyrwony Sztral” i nawiązuje do nazwy popularnej w dwudziestoleciu międzywojennym kawiarni w Wilnie.