Cпадчына
10 сакавіка г.г. споўнілася б было 90 гадоў з дня нараджэння ініцыятара заснавання і кіраўніка беларускай патрыятычнай моладзевай антысавецкай падпольнай арганізацыі „Чайка” ў 1946-1947 гадах на тэрыторыі Заходняй Беларусі, вязьня сталінскага ГУЛАГу, паэта, краязнаўца і археолага Васіля Супруна (1926-2007). 28 гадоў таму ў жніўні 1988 года я завітаў да Васіля Супруна, які жыў са мной на адной вуліцы Брэсцкай у шматпавярховым доме ў Слоніме, і папрасіў яго распавесці трохі пра сталінскія лагеры, пра знаёмства з Ларысай Геніюш. Ён неяк засаромеўся, памаўчаў, а потым пагадзіўся трохі расказаць. Гэта была невялікая гутарка, якая, на жаль, так і не была тады надрукавана. Пазьней пра гэта Васіль Супрун прыгадваў, калі пісаў пра сваю перапіску з Ларысай Геніюш. Прапаную гэту гутарку чытачам „Сzasopisu”.
Васіль Рыгоравіч, раскажыце, калі ласка, як пачалося Ваша завочнае знаёмства з Ларысай Геніюш?
– Арыштавалі мяне ў пачатку чэрвеня 1947 года. Я тады працаваў настаўнікам і ішоў у школу. На дарозе мяне спынілі і… я, праз некаторы час апынуўся ў Гарадзенскай, а пасля ў Мінскай турме. Далі мне 25 гадоў. Прайшоўшы некалькі лагераў мяне адправілі аж у Інту. Праз сяброў-украінцаў у мяне з’явілася магчымасць, рызыкоўна для жыцця, неафіцыйна звязацца з жаночым лагерам у Абезі, які знаходзіўся недзе каля 70 кіламетраў ад нашага Інцінскага спецлагера № 2. Аказалася, што ўкраінцы праз сваіх землякоў на волі наладзілі такую рызыкоўную пошту. Ведаючы, што ўсё гэта надзвычай небяспечна складана, я ўсё ж адважыўся папрасіць Рыгора Кочура – вядомага ўкраінскага прафесара і літаратара перадаць па сваім канале ў жаночы лагер і маю запісачку з просьбай паведаміць, ці ёсць там беларусы і хто. Кочур згадзіўся дапамагчы. І праз пэўны час я атрымаў весткі ад нейкай Ліпскай, украінкі, відаць, медыцынскага работніка, што сярод яе блізкіх сябровак ёсць беларуска, якая піша вершы і жыла некалі ў Празе. І назвала мне прозвішча Геніюш. Я не мог паверыць, што што гаворка ішла пра Ларысу Геніюш, аўтарку кнігі „Ад родных ніў”, якая ў свій час вельмі ўсхвалявала мяне. Аказалася, што гэта сапраўды была паэтка Ларыса Геніюш. Хутка ад яе я і атрымаў першую вестку. Яна пісала коратка, шчыра, удумліва і алегарычна. У кожным слове – глыбокі сэнс, была нейкая душэўная цеплыня і няскароная гордасць. Затым весткі паляцелі ў два бакі – і мае, і яе. Безумоўна, сувязь была вельмі асцярожная і абмежаваная.
Дык Ларыса Геніюш прысылала Вам і свае вершы?
– О, многа значылі для нас яе вершы. Мы перачытвалі іх па многа разоў, завучвалі, цешыліся яе талентам і сумавалі. Хацелася цягнуцца да яе вышынь і гэта прыбаўляла нам сіл. Весткі прыходзілі рэдка, але паступова ткалі адносіны знаёмства з блізкім і таленавітым чалавекам. Весткі яе і вершы – гэта крык душы, цяпло роднай зямлі, гэта весткі былі, якія краналі нашы стомленыя надзеі. Сёння цяжка нават і немагчыма перадаць, што значылі тады яе вершы…
Васіль Рыгоравіч, ці сустракаліся Вы пасля лагераў з Ларысай Геніюш?
– Безумоўна. У канцы 1954 года ў Варкуце я сустрэўся з мужам Ларысы Геніюш Янкам Геніюшам. Ён мне тады даў адрас хатні і лагерны спадарыні Ларысы. Пазьней я карыстаўся гэтымі адрасамі. Яшчэ з Поўначы я пісаў ім лісты ў Зэльву, бо на Бацькаўшчыну я вярнуўся толькі ў 1957 годзе. У гэтым годзе я і сустрэўся з Геніюшамі. Суткамі мы ўспаміналі былое, размаўлялі пра ўсё, што прыгадвалася… А потым яшчэ былі сустрэчы ў Зэльве, хоць і не частыя, але даволі шчырыя…
А ці захаваліся ў Вас раней невядомыя вершы Ларысы Геніюш?
– Хоць і цяжка было, але мне ўдалося пранесці праз этапы і зберагчы яе вершы. Яны нідзе яшчэ не друкаваліся. Праўда, рыхтуецца да друку вялікая падборка яе паэтычных твораў, таму спадзяюся што з цягам часу ўсе пабачаць свет. Бо гэтыя вершы паэткі – часцінка яе болю і сляды тых страшных дзён няволі ў сталінскіх лагерах…
…Праз дзесяць гадоў Васіль Супрун падрыхтуе і выдасць дзве кнігі паэтычнай перапіскі: сваёй і Ларысы Геніюш. У 1998 годзе ў Гародні выйшла з друку яго кніга „Незабыўныя „ксівы”, куды ўвайшлі вершы з падпольнай канцлагернай перапіскі з Ларысай Геніюш. А ў Мінску ў 1998 годзе свет пабачыла кніга Васіля Супруна „Жыць для Беларусі” з паэтычным ліставаннем паміж Ларысай Геніюш і Васілём Супруном, якія ў поўным аб’ёме былі надрукаваныя ўпершыню. Васіль Супрун памёр 2 траўня 2007 г.
Сяргей Чыгрын
Фота з архіва аўтара
Keep functioning ,terrific job!
S6RMjh Say, you got a nice blog.Really thank you!
Wow, superb blog layout! How long have you been blogging for?
you made blogging look easy. The overall look of your web site is great,
as well as the content!
I’ve been exploring for a bit for any high-quality
articles or weblog posts on this kind of house .
Exploring in Yahoo I at last stumbled upon this site.
Reading this info So i am glad to show that I’ve an incredibly just right uncanny feeling I discovered
just what I needed. I such a lot indisputably will make certain to do not overlook this site and give it a look regularly.
I have been exploring for a little bit for any high quality articles or weblog posts in this sort of house .
Exploring in Yahoo I eventually stumbled upon this site.
Studying this info So i’m glad to convey that I
have an incredibly excellent uncanny feeling I found out just what I needed.
I such a lot unquestionably will make sure to don?t omit this site and give it a look on a constant basis.
Just want to say your article is as amazing. The clarity in your post is just cool and i could assume you are an expert on this subject.
Well with your permission let me to grab your feed to keep up to date with forthcoming post.
Thanks a million and please carry on the gratifying work.
I have been surfing on-line more than 3 hours lately, but I never found
any fascinating article like yours. It’s lovely
worth sufficient for me. Personally, if all webmasters and bloggers made excellent content as you did,
the internet will be much more useful than ever before.
I every time spent my half an hour to read this weblog’s
articles every day along with a cup of coffee.
You really make it seem so easy along with your presentation but I find this
matter to be actually one thing which I think I might
by no means understand. It seems too complicated and extremely vast for me.
I’m looking ahead in your next put up, I will attempt to get the cling of it!
What’s Happening i’m new to this, I stumbled upon this
I’ve discovered It positively useful and it has aided me out loads.
I’m hoping to contribute & assist different users like its
aided me. Great job.
I really like what you guys are up too. This kind of clever work and coverage!
Keep up the amazing works guys I’ve added you
guys to my own blogroll.
I’m truly enjoying the design and layout of your site. It’s a very easy on the eyes which makes it much
more pleasant for me to come here and visit more often. Did
you hire out a designer to create your theme? Great work!
Everything is very open with a clear explanation of
the challenges. It was definitely informative.
Your site is very useful. Thank you for sharing!
Its not my first time to go to see this website, i am browsing this
web site dailly and get pleasant data from here every day.
Hello there! This article could not be written much better!
Reading through this article reminds me of my previous roommate!
He always kept talking about this. I am going to forward this information to
him. Pretty sure he will have a good read. I appreciate you for sharing!
Thanks for sharing your thoughts. I truly appreciate your efforts and I will be waiting for your
next post thanks once again.
My brother suggested I may like this website.
He was totally right. This put up actually made my day.
You cann’t consider simply how much time I had spent for this
info! Thank you!
Hey there outstanding website! Does running a blog such as this
take a large amount of work? I’ve no understanding of computer programming but I had
been hoping to start my own blog soon. Anyways, should you have any recommendations
or tips for new blog owners please share. I understand
this is off topic but I simply wanted to ask. Thanks!
Thanks for sharing your thoughts about ig. Regards
I loved as much as you’ll receive carried out right here.
The sketch is attractive, your authored subject matter stylish.
nonetheless, you command get bought an edginess over that you wish be delivering the following.
unwell unquestionably come more formerly again as exactly the same nearly
a lot often inside case you shield this hike.
Hello there! This post couldn’t be written any better! Reading through this post
reminds me of my old room mate! He always kept chatting about this.
I will forward this article to him. Pretty sure
he will have a good read. Many thanks for sharing!
Good day! I know this is kind of off topic but I was wondering which blog platform are you
using for this site? I’m getting tired of WordPress because I’ve
had issues with hackers and I’m looking at alternatives
for another platform. I would be fantastic if you could point me in the direction of a good platform.
Wow that was unusual. I just wrote an very long comment
but after I clicked submit my comment didn’t appear.
Grrrr… well I’m not writing all that over again. Anyway, just wanted to say great blog!
What’s up, after reading this remarkable post i am also glad to share my know-how here with
colleagues.
Its like you learn my mind! You appear to grasp
a lot about this, like you wrote the book in it or something.
I think that you just can do with some % to drive the message house a bit,
but other than that, this is excellent blog. A fantastic read.
I’ll definitely be back.
Hi there are using WordPress for your site platform? I’m new
to the blog world but I’m trying to get started
and set up my own. Do you need any coding knowledge to make your own blog?
Any help would be greatly appreciated!
Hello there, I found your website by means of Google even as searching for a related topic, your site got here up, it seems good.
I’ve bookmarked it in my google bookmarks.
Hello there, just turned into aware of your blog via Google, and found that it’s really informative.
I’m gonna be careful for brussels. I’ll be grateful when you continue this in future.
Many people can be benefited from your writing.
Cheers!
I blog frequently and I genuinely thank you for your content.
This article has really peaked my interest. I am going to bookmark your website and keep checking for
new information about once per week. I subscribed to your RSS feed too.
Have you ever thought about writing an ebook or guest authoring on other blogs?
I have a blog based upon on the same ideas you discuss
and would love to have you share some stories/information. I know my audience would appreciate your
work. If you’re even remotely interested, feel free to send me an email.
Hello, i think that i saw you visited my web site so i came to “return the favor”.I am trying to find things
to improve my website!I suppose its ok to use
some of your ideas!!
Great blog here! Also your website loads up very fast! What web host are you using?
Can I get your affiliate link to your host? I wish my site loaded up as quickly as
yours lol
I pay a visit day-to-day some sites and information sites to read content, but this web site
presents quality based articles.
Hi mates, how is the whole thing, and what you desire to say about this article,
in my view its genuinely amazing for me.
This design is wicked! You obviously know how to keep a reader amused.
Between your wit and your videos, I was almost moved to start my own blog
(well, almost…HaHa!) Fantastic job. I really enjoyed what you had
to say, and more than that, how you presented it.
Too cool!
Right here is the perfect web site for anybody who wants to find out about this topic.
You know so much its almost tough to argue with you (not that
I personally will need to…HaHa). You certainly put a brand new spin on a
subject that’s been written about for many years. Great stuff, just great!
Pretty nice post. I just stumbled upon your weblog and wished to
say that I’ve really enjoyed surfing around
your blog posts. In any case I’ll be subscribing to your feed
and I hope you write again soon!
Hello, constantly i used to check webpage posts here in the early hours in the dawn,
because i love to find out more and more.
I am not certain the place you’re getting your info, however
great topic. I must spend a while learning much more or figuring out
more. Thank you for great information I was in search of this info for my mission.
Howdy! This is my 1st comment here so I just wanted to give
a quick shout out and tell you I truly enjoy reading through your posts.
Can you suggest any other blogs/websites/forums that cover
the same subjects? Thanks a lot!
I was wondering if you ever considered changing the page layout of your
website? Its very well written; I love what youve got to say.
But maybe you could a little more in the way of content so people
could connect with it better. Youve got an awful lot of text for only
having one or 2 pictures. Maybe you could space it out better?
Wow, superb blog layout! How long have you been blogging for?
you make blogging look easy. The overall look of your site is excellent,
let alone the content!
What i don’t understood is if truth be told how you are not really a lot more well-favored than you may be
right now. You’re very intelligent. You realize
thus significantly when it comes to this matter, produced me
personally consider it from numerous varied angles.
Its like women and men don’t seem to be fascinated except it’s one thing to accomplish
with Girl gaga! Your personal stuffs great. Always care for it up!
What a information of un-ambiguity and preserveness of precious familiarity
regarding unpredicted emotions.