Лекі з поля і лесу
Палын улічваецца да сямейства складанакветных. Расліна валодае кароткім, галінастым, адраўнелым коранем. Вырастае вышынёй да двух метраў. У першы год жыцця на прыкаранёвай шыйцы ўтвараюцца дадатковыя почкі, другі год адзначаецца з’яўленнем пабегаў, якія праз год квітнеюць і плоданосяць. Сцёблы палыну простыя, расахатыя ў верхняй частцы, серабрыста-шэрыя, маюць апушэнне. Зелле палыну мае моцны рэзкі пах і горкі смак..
Адна расліна здольная даць да ста тысяч зярнят – гэта асноўны спосаб яе размнажэння. Расце яна на пустых, закінутых участках, выбірае абочыны дарог, лясныя ўзлескі. Лекавую сыравіну нарыхтоўваюць у перыяд квітнення, зразаючы толькі вяршкі з лісткамі.
Важна своечасова збіраць зелле, таму што спазненне прыводзіць да таго, што пры сушцы зелле становіцца цёмным, а кошычкі рассыпаюцца. Сушаць расліну на гарышчах або ў ценю, раскладваючы тонкім пластом і час ад часу перагортваючы. Правільна высушаны палын мае духмяны, рэзкі пах і рэзка-ялкавы смак.
Карысныя ўласцівасці палыну абумоўлены актыўнымі рэчывамі – абсынтынам, флаваноідамі, туёнам, пінёнам, кадыненомам, бізабалонам, хамазуленогенонам, селіненонам. У лісці выяўленыя фітанцыды, алкалоіды, капілін, аскарбінавая кіслата, правітамін А. Багата расліна яблычнай, бурштынавай кіслотамі, дубільнымі рэчывамі, сапанінамі, каратынам.
Галенавыя рэчывы травы стымулююць рэфлекторную функцыю падстраўнікавай залозы, жоўцевага пухіра, узмацняючы выдзяленне жоўці і тым самым паляпшаючы страваванне. Тэрпеноідныя злучэнні аказваюць супрацьзапаленчае і кардыёстымулюючае дзеянне. Эфірны алей палыну ўзбуджае і нармалізуе працу цэнтральнай нервовай сістэмы. Зелле вядомае сваімі бактэрыцыднымі і фунгіцыднымі ўласцівасцямі дзякуючы ненасычаным вуглевадародам.
Надземная частка палыну ўжываецца для падрыхтоўкі настояў, настоек, экстрактаў. Горыч расліны ўзбуджае апетыт і паляпшае страваванне. Палын дзейнічае як спазмалітычны і супрацьзапаленчы сродак. Гэта дабратворна ўплывае на лячэнне бранхіяльнай астмы, рэўматызму. Выдатна лечыць экземы і апаранні. Сродкі з расліны рэкамендуецца прымаць пры гастрыце, язвавай хваробе страўніка і дванаццаціперснай кішкі. Эфектыўна дапамагае ён энтэракаліце, захворваннях печані і нырак.
Народныя лекары раяць выкарыстоўваць настоі і адвары палыну пры аскарыдозе, бессані. Добрыя вынікі назіраюцца пры лячэнні атлусцення, метэарызму, мігрэні. Ужываючы палын у комплекснай тэрапіі з іншымі лекамі, можна выгаіць сухоты лёгкіх, гіпертанічную хваробу, ліхаманку, ацёкі, гемарой. Карысны палын пры непрыемным паху з рота, неўрастэніі, падагры, паралічы, эпілепсіі.
Частыя самленні, пякотка і халера таксама хутчэй вылечваюцца з дапамогай палыну. У выглядзе кампрэсаў і прымочак настоі і адвары зелля здымаюць боль пры запаленні суставаў, ударах, розных захворваннях вачэй. Апёкі, свіршчы, язвы лечацца мазямі, прыгатаванымі на аснове палыну. Часта выкарыстоўваецца расліна ў лячэнні галаўных боляў, пры курчах і паралічу.
Мазь з палыну: для яе спатрэбіцца 10 г густога экстракта палыну, 100 г расліннага алею ці свінога тлушчу.
Парашок палыну: траву варта расцерці ў парашок і прымаць па 0,5 чайнай лыжцы 5-6 раз у дзень пасля ежы, паступова памяншаючы колькасць прыёмаў да трох раз у дзень, на працягу тыдня. Парашок палыну дзейнічае больш эфектыўна, чым настой палыну.
Сок палыну: яго адціскаюць перад квітненнем з лісця і галінак і прымаюць па 1 сталовай лыжцы соку з мёдам 3 разы на дзень да ежы.
Настойка палыну аказвае нармалізуе стрававальную сістэму, абмен рэчываў, ліквідуе практычна ўсе існуючыя грыбковыя і інфекцыйныя захворванні. Горыч расліны дазваляе ўжываць палын для зніжэння вагі. Гэта празрыстая вадкасць буравата-зялёнага колеру, характэрнага паху і горкага смаку. Яе прымаюць па 15-20 кропель 3 разы ў дзень за 15-20 хвілін да ежы.
Каньячная настойка палыну: 2 сталовыя лыжкі каранёў палыну і 1 літр каньяку трэба вытрымаць на вадзяной лазні 10 хвілін. Гатовую сумесь зліваюць у посуд, шчыльна закрываюць і ставяць у цёплае месца на 48 гадзін. Пасля гэтага настойку трэба працадзіць і піць па 3-5 кропель 1-2 разы ў суткі пры неўрастэніі.
Палыновы алей. Для падрыхтоўкі алею свежае зелле закладваюць у літровы шкляны слоік, заліваюць аліўкавым алеем і герметычна закаркоўваюць вечкам. Даем сродку настаяцца 1,5 тыдня, гатоўнасць алею вызначаецца па колеры – ён павінна быць цёмна-зялёным ці перламутравым. Працэджаны алей захоўваюць у холадзе і ўжываюць для змазвання ран, язваў і балючых участкаў скуры.
Лячэнне палыном. Лячэнне палыном, які змяшчае каратын, фітанцыды, эфірныя алеі і вітаміны, дае добрыя вынікі пры шматлікіх захворваннях. Настоі і адвары з гэтага зелля валодаюць жаўцягонным, спазмалітычным, супрацьзапаленчым, мачагонным уласцівасцямі, дапамагаюць пры лячэнні каросты.
Класічны водны настой палыну: 2 сталовыя лыжкі сыравіны заліць шклянкай гарачай вады, пасля чаго на працягу 15 хвілін патрымаць у вадзяной лазні, астуджаюць пры пакаёвай тэмпературы 45 мін, працадзіць. Прымаць сродак па 1-2 сталовыя лыжкі 3 разы на дзень за 30 мінут да ежы. Настой захоўваюць у прахалодным месцы не больш за двое сутак.
Сок палыну ўжываюць для павязак пры мазалях, для спынення крывацёку пры траўмах, ён добра загойвае. Калі прыкласці размятае зелле на месца пасля ўдару ці на сустаў пры вывіху, то хутка спыніцца боль, рассмокчацца ацёк.
Лячэнне ад глістоў палыном. Для таго, каб пазбавіцца глістоў, можна ўжываць супрацьгліставыя адвар і адначасова праводзіць прамыванне кішэчніка. Высокаэфектыўны сродак карысны пры аскарыдозе, валодае імунамадулюючым дзеяннем, нармалізуе клеткавы імунітэт. Адвар з палыну: 1 чайную лыжку сыравіны варта змяшаць з 1 л вады, давесці да кіпення, настаяць 10 мін, працадзіць. Клізму рэкамендуецца рабіць амаль гарачым растворам. Таксама на ноч можна ўводзіць 50-100 мл адвару, які павінен ўсмоктвацца ў прамую кішку.
Лячэнне палыном гемарою. Паталагічнае павелічэнне гемараідальных вузлоў прыводзіць да розных непрыемнасцяў. Акрамя боляў, падступная хвароба можа суправаджацца крывацёкамі. Лячэнне можа быць доўгім, часта запушчаная форма гемарою лечыцца толькі аперацыяй. У народнай медыцыне ў барацьбе з гэтай хваробай паспяхова выкарыстоўваецца зелле палыну.
Настойка палыну: трэба здрабніць невялікую галінку расліны, заліць 100 г спірту і настаяць. Прымаюць настойку раніцай і ўвечары па 12 кропель на 1 сталовую лыжку вады.
Адвар з палыну: 4 сталовыя лыжкі здробненага палыну ў 1 л кіпеню трэба варыць на слабым агні 6-7 хвілін і настаяць, накрыўшы на працягу 6 гадзін. Сродак працэджваюць і робяць з гэтага адвару клізмы.
Палыновая тэрапія дазваляе здымаць запаленчыя працэсы, пасля некалькіх працэдур стан хворага нашмат паляпшаецца.
Лячэнне палыном міёмы. Міёма маткі з’яўляецца дабраякаснай пухлінай, якая складаецца з злучальнай тканкі і цягліцавых валокнаў. Гэта захворванне з поспехам паддаецца лячэнню з дапамогай палыну. Настойка палыну: 2 сталовыя лыжкі сухога зелля палыну трэба заліць 0,5 літра спірту, настойваць 10 дзён, прымаць настой не менш за два разы на дзень па 1 чайнай лыжцы падчас прыёму ежы. Курс лячэння – 2 тыдні. Захоўваць настой неабходна ў халадзільніку.
Міраслава Кастанчук
