NA PODLASIU | REPORTAŻ

Nie wszyscy musimy być tacy sami – Joanna Czaban (10/2014)

by czasopis.pl / ago

– Jak ty mówisz?! – z oburzeniem zwraca mi uwagę sąsiadka, kobieta w podeszłym wieku. Przyłapała mnie przed moim domem w Krynkach na rozmowie telefonicznej z dobrą znajomą stąd w tutejszym języku. – Czy pani w czymś przeszkodziłam? – zapytałam ze śmiałością. – Tak, bardzo. Widzisz ten las? – wskazała ręką na oddaloną o około trzysta metrów zalesioną granicę polsko-białoruską – tam jest twoje miejsce. Tu jest Polska i masz mówić po polsku!
Lena Rogowska, nieco ponadtrzydziestoletnia absolwentka filozofii, wiedzy o teatrze i gender studies, postanowiła podać Krynkom pomocną dłoń. Nie jest sama, ma sprzymierzeńców zrzeszonych w warszawskim Stowarzyszeniu Praktyków Kultury. Ich domeną jest animacja kultury i antydyskryminacja. Chcą pracować z miejscowymi dziećmi, bo te można jeszcze uchronić, ukierunkować.
Masz skończone świetne studia, dlaczego wybrałaś ciężki bądź co bądź kawałek chleba?
– Oczywiście chciałam zajmować się wielką sztuką. W trakcie studiów pracowałam jako aktorka w teatrze postgrotowskim na warszawskiej Pradze, w tak zwanej gorszej dzielnicy. Było tam sporo dzieciaków wychowujących się na ulicy. Nasz teatr trochę im przeszkadzał, bo głośno śpiewaliśmy takie dziwne piosenki, chodziliśmy na szczudłach. Bardzo im się to nie podobało, rzucali kamieniami w okna, robiło się trochę niebezpiecznie. Stwierdziliśmy, że skoro jesteśmy w ich dzielnicy, to musimy coś z tym zrobić. Zaprosiliśmy dzieciaki do teatru. Oczywiście odmówiły. Wyszliśmy na ulicę z projektem warsztatów szczudlarskich, udało się. Pomyślałam wtedy, że to jest to, co naprawdę chciałabym robić.
Do Krynek też przyjechaliście ze szczudłami.
– Jest w nich duży element ryzyka. Pomyśleliśmy że to się może spodobać. W nauce chodzenia na szczudłach fajne jest to, że dziecko musi chwycić mnie za obie ręce, musi mi zaufać. Chodząc jesteśmy zwróceni do siebie twarzami, mamy kontakt wzrokowy, rozmawiamy. To świetny sposób na nawiązywanie relacji. Później można już robić coś więcej.
Urodziłaś się w Białymstoku, czy ma to jakiś związek z twoją percepcją wielokulturowości?
– W czasach liceum mówiono nam, że Białystok jest wielokulturowy. Byłam w Tykocinie, fascynowałam się trochę historią żydowską. Bardziej jednak słyszałam o wielokulturowości, niż tego doświadczałam. W Białymstoku nie ma synagog, wszelkie ślady przeszłości są zupełnie zamazane. Mówiono mi, że tu było wielokulturowo, ale ja średnio w to wierzyłam. Skończyłam też akademię treningu antydyskryminacyjnego, gdzie również się zajmowałam kwestiami wielokulturowości. Tak naprawdę wszystko zaczęło się od uchodźców z północnego Kaukazu i Afryki. Wielokulturowość dotarła do mnie dzięki pracy z nimi.

Cz10_2014_srod
Lena Rogowska z jedną z kryńskich uczestniczek projektu „Pograniczni”

Jaki jest główny cel twoich działań?

– Najbardziej zależy mi, by nasze społeczeństwo nie miało wizji i aspiracji, iż wszyscy musimy być tacy sami. Ostatnio mój tata zabrał się za trzepanie dywanu w niedzielę. Nagle pewien pan zaczął na niego krzyczeć z okna: „Przestań pan trzepać ten dywan, niedziela jest, k…, ja tu mszy słucham!”. Ojciec przeprosił, ale postanowił dokończyć pracę. Ten pan przyprowadził kolegę z zamiarem nabicia ojca, bo niedziela. Groził, że wezwie policję. A przecież różni ludzie mają różnie. Niektórzy świętują w niedzielę, inni w sobotę, a jeszcze inni w piątek. Stajemy się państwem kościelnym i to mnie przeraża. Nie tak dawno byłam w graniczącym z Ukrainą Dołhobyczowie. Tam starsze panie boją się śpiewać po ukraińsku, bo sąsiadki zarzucają im wtedy brak patriotyzmu. Przeraża mnie „Biały Białystok” pełen niechęci, nienawiści i niezrozumienia. Przeraża, że żyjemy na pilnie strzeżonej krawędzi Unii Europejskiej i spostrzegamy ludzi po jej drugiej stronie jako gorszych od nas.
Prawdziwa misjonarka z ciebie.
– Niektórzy mówią na mnie aktywistka, albo po prostu wariatka.
Czym są „Pograniczni”?
– To nazwa projektu realizowanego przez warszawskie Stowarzyszenie Praktyków Kultury, którego jestem prezesem. Polem działania są małe przygraniczne miejscowości z bagażem różnych incydentów na tle nacjonalistycznym bądź rasistowskim.
Dlaczego akurat Krynki?
– Bo zostały umieszczone we wznawianej co cztery lata „Brunatnej Księdze” incydentów rasistowskich i nacjonalistycznych. Jest tam o dwóch wyrokach w Krynkach ze względu na zbrodnie nienawiści. Chciałam to robić na Podlasiu, bo stad pochodzę. Poza tym tu są tatarskie Kruszyniany, tu byli Żydzi. Wchodząc na strony internetowe domów kultury zauważyłam, że tu coś się już robi. Nie wszędzie jest przyzwolenie na tego typu działalność.
Twoje doświadczenia?
– Czuję tę gwarę, zwaną prostą, dotychczas nie wiedziałam, że tak się to nazywa. Nie wiedziałam też, że jedna z dziewczynek przychodzących do nas na zajęcia ma tatę Tatara. Próbujemy z dzieciakami rozmawiać o wielokulturowości, ale mam wrażenie, że to jest strasznie deklaratywne. Zgodnie deklamują: Tak, tu są cztery kultury. Zapytałam ich, czy są tu jeszcze jacyś Żydzi? Ktoś powiedział: Jest jeden Żyd, chodzi i mówi hu,hu. Nie, to Tatar – wtrącił się kolejny. Nie to nie Tatar, to jest jakiś inny. Im się to wszystko miesza. Wiedzą, że chodzi o kogoś dziwnego, innego, ale nie wiedzą, kim on jest dokładnie. Zastanawiamy się, jak o tej wielokulturowości rozmawiać, żeby dzieciaki zobaczyły, że to ich dotyczy, że wszyscy jesteśmy mieszańcami.
W pracy z miejscowymi dziećmi chodzi nam o dotarcie do spraw, które naprawdę ich poruszą. Chcemy zmotywować ich do odważnego wyrażania swojej opinii, wyzbycia się uległości. Być może nie ma takich rzeczy, może wielokulturowość i fakt, że się urodziły w Krynkach, nie są dla nich ważne. Pamiętam, że przebywając w dzieciństwie na koloniach w towarzystwie dzieci z Krakowa i Warszawy, sama wstydziłam się, że jestem stąd. Odczuwałam podział na dzieci lepsze i gorsze. To był jakiś wątek mojej tożsamości. O takich wstydliwych rzeczach warto rozmawiać. Ich przemilczanie może przerodzić się w nienawiść do innego.
Co dalej?
– Jesteśmy tu po raz drugi, ale już planujemy kolejną wizytę. Teraz dzieciaki będą musiały wykreować swoje własne działanie wielokulturowe bądź antydyskryminacyjne. Potem na bazie tych działań zorganizujemy grę miejską. Materiały uzyskane w „Pogranicznych” posłużą nam do opracowania i wdrażania warsztatów antydyskryminacyjnych w szkołach. Chodzi tu o dostęp do jak największej grupy odbiorców. Warsztaty te potrwają do czerwca przyszłego roku. Na tym projekt zakończymy. Zobaczymy, jak nam to wyjdzie. Jeśli dzieciaki będą chciały dalej z nami współpracować, to wymyślimy jakąś kontynuację.
Twój Dekalog brzmi…
– Trudne pytanie, myślę, że bardzo jest ważne, żeby się nie wykluczać. Zajmując się na poważnie antydyskryminacją, zauważyłam że w życiu bardzo często coś wykluczamy. Świadomie bądź nie. Gorzej traktujemy osoby inne niż my. Mnie też się to zdarza. Zawsze staram się z tym walczyć. Za każdym razem, gdy się na tym łapię, bo też takie błędy popełniam, staram się z tym walczyć. Chodzi o ciągłą pracę nad stereotypami i uprzedzeniami i nad tym, żeby nie wykluczać.
Rozmawiała Joanna Czaban■

55 Comments

  • The crux of your writing while sounding reasonable initially, did not work very well with me after some time. Somewhere within the paragraphs you were able to make me a believer but just for a very short while. I nevertheless have a problem with your jumps in logic and you might do nicely to help fill in all those breaks. When you actually can accomplish that, I will surely be fascinated.

  • w05Vo8 Thanks again for the article post.Really thank you! Cool.

  • Greetings I am so thrilled I found your website,
    I really found you by error, while I was browsing on Aol for something else, Regardless I am here now
    and would just like to say many thanks for a remarkable post and a all round interesting blog (I also love the
    theme/design), I don’t have time to browse it all at the moment but I have bookmarked it and
    also included your RSS feeds, so when I have time I will be
    back to read a great deal more, Please do keep up the great work.

  • Cool blog! Is your theme custom made or did you
    download it from somewhere? A design like yours with a
    few simple adjustements would really make my blog jump out.
    Please let me know where you got your theme. Kudos

  • Hey there! This is my first visit to your blog! We are
    a collection of volunteers and starting
    a new initiative in a community in the same niche. Your blog provided us valuable information to work on. You
    have done a marvellous job!

  • Because of the widespread, lacklustr depiction of the decline in gains
    after six months of a Testosterone regimen, our doctors regularly include a
    cleanse in an attempt too reactivate its comparable
    systems and the endocrine.

  • hi!,I really like your writing very much! proportion we keep in touch extra about your post on AOL?
    I require an expert in this house to resolve my problem.
    Maybe that is you! Taking a look ahead to see you.

  • obviously like your website but you need
    to check the spelling on several of your posts.
    A number of them are rife with spelling problems and I to find it very troublesome to tell the reality nevertheless I’ll certainly come again again.

  • Howdy just wanted to give you a quick heads up. The words in your post seem to be running off the screen in Chrome.
    I’m not sure if this is a formatting issue or something to do with web
    browser compatibility but I figured I’d post to
    let you know. The design look great though!
    Hope you get the issue fixed soon. Cheers

  • I was suggested this website by my cousin. I am not sure whether this post
    is written by him as no one else know such detailed about my problem.
    You are incredible! Thanks!

  • Hmm is anyone else experiencing problems with the pictures on this blog loading?
    I’m trying to figure out if its a problem on my end or if it’s the blog.
    Any feedback would be greatly appreciated.

  • My brother suggested I would possibly like this blog. He was entirely
    right. This publish truly made my day. You cann’t imagine simply
    how much time I had spent for this information! Thank you!

  • Today, I went to the beachfront with my kids.
    I found a sea shell and gave it to my 4 year old daughter and said “You can hear the ocean if you put this to your ear.” She placed the
    shell to her ear and screamed. There was a hermit crab inside and it pinched her ear.
    She never wants to go back! LoL I know this is completely off topic but I had to tell someone!

  • Excellent blog here! Also your website loads up very fast!
    What host are you using? Can I get your affiliate
    link to your host? I wish my site loaded up as quickly as yours lol

  • I am not certain where you’re getting your info,
    however great topic. I needs to spend some time studying much more or figuring out
    more. Thank you for fantastic info I was in search of this info for my mission.

  • Excellent blog here! Also your website loads up
    very fast! What host are you using? Can I get your affiliate link to your host?
    I wish my site loaded up as fast as yours lol

  • Does your website have a contact page? I’m having problems locating it but, I’d like
    to shoot you an e-mail. I’ve got some creative ideas for your blog you might be interested in hearing.
    Either way, great blog and I look forward to seeing it develop
    over time.

  • With havin so much content and articles do you ever run into any problems of plagorism or copyright infringement?
    My site has a lot of unique content I’ve either authored myself or outsourced but it looks like a lot of it is
    popping it up all over the web without my permission. Do you know
    any techniques to help reduce content from being ripped off?

    I’d definitely appreciate it.

  • I do agree with all of the ideas you’ve presented for your post.
    They’re really convincing and can definitely
    work. Still, the posts are very brief for newbies.

    Could you please lengthen them a bit from subsequent time?
    Thank you for the post.

  • Hello there, I found your blog by the use of Google whilst searching for a similar
    topic, your website got here up, it seems good.
    I have bookmarked it in my google bookmarks.
    Hello there, just was alert to your weblog through Google, and found that it is truly informative.

    I’m going to be careful for brussels. I will be grateful if you happen to continue this in future.
    A lot of people will be benefited from your writing. Cheers!

  • Since the admin of this website is working, no doubt very soon it will be well-known, due
    to its feature contents.

  • I was very happy to discover this website. I need to to thank
    you for ones time for this particularly fantastic read!! I definitely
    really liked every bit of it and I have you saved as a favorite to
    see new information in your website.

  • Your mode of telling the whole thing in this post is actually pleasant,
    every one be able to simply understand it, Thanks a lot.

  • After going over a handful of the blog articles on your web site, I really appreciate your technique
    of blogging. I bookmarked it to my bookmark webpage list
    and will be checking back soon. Take a look at my website as well and tell me how you feel.

  • You’ve made some decent points there. I looked on the net for more info about the issue and found most people will go along with your views on this site.

  • I am regular reader, how are you everybody? This article posted at
    this web page is really pleasant.

  • Undeniably believe that which you stated.
    Your favorite justification appeared to be on the internet the simplest thing to be aware of.

    I say to you, I certainly get annoyed while people consider worries
    that they just don’t know about. You managed to hit
    the nail upon the top and also defined out the whole
    thing without having side-effects , people can take a signal.
    Will likely be back to get more. Thanks

  • Good post. I learn something new and challenging on blogs I stumbleupon on a daily
    basis. It will always be useful to read articles from
    other authors and practice something from their sites.

  • whoah this weblog is fantastic i like studying your articles.

    Keep up the great work! You realize, lots of individuals are hunting around for this information, you can aid them greatly.

  • Everyone loves it when individuals come together and
    share views. Great site, stick with it!

Comments are closed.