– Babo, nudno tut u vas, diti do zabavy ne maju! – narykała ja kotorohoś razu v Ploskach.
– To davaj budu tebe včyti hovoryti po-ruśku, – dała proponovu baba i počała: – Skátierť – znaješ što to?
Ja ono pokrutiła hołovoju.
– To obrusok bude po-našomu, – objasniuvała mniê baba. – A kirpíč to cegła.
– A skôl vy sieje znajete? – divovałasie ja.
– Nu, z biêženstva. Jak my žyli v Rosiji, to musili koje-što navčytisie. Inakš to vony z nas smijalisie, nu, tyje lude, – objasniuvała daliêj moja baba. – O! A siélezień – viêdaješ što to takoje? To kačôr.
– A čoho vy pojiêchali v toje biêženstvo? To daleko?
– Utikali pered niêmciom. Oj daleko, velmi daleko… – zadumałasie raptom baba. – Jiêchali i jiêchali. I vse nas posyłali daliêj i daliêj. Baťki velmi nervovalisie, my z sestrami musili byti ticho, tato velmi kryčali…
Diś ja škoduju, što ne słuchała baby uvažniêj, bo mało što pomniu z toho, ob čôm mniê rozkazuvała…
– Rozkažy mniê, babo, kazku, – prosiła ja vvečery, ležačy z baboju v posteli.
– Ja žadnych kazok ne znaju, – odkazuvała vse baba. – Ale jak chočeš, to rozkažu tobiê pravdu.
I počynała:
Odin čołoviêk išov dodomu z miêsta, ale zastała joho nôč. A do domu było šče dobry kusok dorohi, i do toho liêsom. Mužčyna išov velmi dovho, až poniav, što zabłudiv. Ale raptom pobačyv, što horyt jakojeś sviêtło. Vôn pudyjšov bližej i až pudskočyv z utiêchi, bo to była chata.
– Može mene perenočujut abo choč dorohu pokažut, – podumałosie jomu.
Nedovho dumajučy, vôn postukav u dvery. Joho tam dobre pryniali, u chati žyła mati z synami. Nakormili joho, rozosłali spanie na pudłozi za pečeju, skazali, što rano pokažut dorohu do toho sioła, kudy jomu treba. Čołoviêk vytiahnuv nohi, jomu stało tepło, i vôn zadrymav. Ale raptom štoś joho obudiło. Tyje lude ne spali, ono štoś potichu hovoryli. Vôn stav prysłuchovuvatisie, i jomu až vołosy na hołovie pudnialisie.
Tyje lude namovlalisie, jak joho zabiti i obukrasti. Ale čołoviêk byv velmi viêrujuščy, i odrazu stav molitisie. Vôn stav hovoryti molitvu „Žyvyje v pomošč”. I vony stali zasynati, značytsie, tyje lude, a koli vže vsiê zasnuli, to vôn potichu vstav i vyjšov z toji chaty. I jakoś najšov dorohu, bo vže bułaviêło, i ščaslivo vernuvsie dodomu.
– Babo, a vy tuju molitvu znajete? – pytałasie ja.
– Znaju, a jak že. Zavtra i tebe stanu včyti, – obiciała mniê baba.
I chotiêła mene navčyti, ono ne miêła do siêtoho terplivosti…
A diêd mniê zahadki zahaduvav:
– Povna bočečka vina, nihde dyročki nema? Što to bude?
– A ja znaju, ja znaju, – tiêšyłasie ja. – To jicie bude.
– A siêtu znaješ? Povna bočka krup, a navercha strup?
– O! to bude makuvka! A šče, šče jakuju-leń znaješ, dziadku?
– Znaju. Povna chata ludi, ne ma okon ni dvery?
Ja dumała i dumała. Siêtoji šče ne znała.
– Zdajusie! Skažy mniê, što to je.
– O, tak lohkutko tobiê ne bude, – dražnivsie zo mnoju diêd. – Prynesi mniê kusok chliêba z kovbasoju, to skažu.
Ja letiêła do baby i prosiła kusok chliêba z kovbasoju. Ale baba dobre znała, što to ne dla mene, i ne chotiêła davati.
I tak ja litała pomiž diêdom a baboju i ne miêła času nuditisie. Narešti diêd mniê skazav, što to bude dynia, taja chata bez okon i dvery.
– Dziadku, a šče jakujuś zahadku znaješ?
– Znaju, znaju. Ale to vže potum, večerom, bo teper mušu vpravlatisie.
I što robiti? Musovo było ždati do večera.
– Što to takoje: baba v komory, a vołosy na dvorê? – pytavsie diêd uvečery.
Časom ja vže čuła zahadku vperuč, ale časom vony byli zusiêm novy. Diêd jich znav mnužêń.
Odna mniê zapometałasie navse: stojit joła sered sioła i na kažne pudvôre rozpustiła hôle. Ne skažu što to, sami podumajte.
Halina Maksimjuk
