Minął miesiąc

W regionie. Z kilkudniową wizytą na Podlasiu gościł Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich. 28 stycznia w Białymstoku spotkał się m.in. z przedstawicielami organizacji mniejszości narodowych. To i inne spotkania rzecznika w regionie odbywały się pod wspólnym hasłem: „Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w świetle art. 35 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.

31 stycznia w Bielsku Podlaskim i Zaleszanach oddano hołd ofiarom pacyfikacji pięciu wsi, zamieszkanych przez prawosławnych Białorusinów, dokonanej 70 lat temu przez oddział kpt. Romualda Rajsa „Burego” (spłonęły wówczas Zanie, Zaleszany, Końcowizna, Szpaki i Wólka Wygonowska). Uczczono też pamięć grupy furmanów, rozstrzelanych przez ten oddział. W sumie, jak ustaliło śledztwo IPN, zamordowanych zostało 79 osób (30 furmanów). Część uroczystości w Bielsku Podlaskim odbyła się na cmentarzu, gdzie od 2002 roku stoi pomnik upamiętniający ofiary wydarzeń z 29 i 31 stycznia oraz 2 lutego 1946 roku, z terenu ówczesnego powiatu Bielsk Podlaski. W cerkwiach modlono się za ofiary i o to, by podobne wydarzenia nigdy się nie powtórzyły. Kilka dni wcześniej Rada Miejska Bielska Podlaskiego i rada powiatu hajnowskiego przyjęły stanowiska, oddając hołd ofiarom w 70. rocznicę tych tragicznych wydarzeń. Na prośbę jednego z radnych, swoją opinię dotyczącą projektu uchwały bielskiej rady przygotował białostocki oddział IPN. W jednym z jej fragmentów czytamy m.in.: „[Działania „Burego”] posłużyły komunistycznej propagandzie do dyskredytacji całego podziemia, a nade wszystko wyrządziły wielką szkodę powojennym stosunkom polsko-białoruskim na Białostocczyźnie”.

2 lutego dwóch Polaków zostało ukaranych mandatami za nielegalne przekroczenie granicy polsko-białoruskiej w pobliżu Białowieży. Mężczyźni wybrali się na wycieczkę rowerową, która kosztowała ich 500 zł – na tyle wycenili ją funkcjonariusze Straży Granicznej, którzy zatrzymali wracających z odważnego rajdu turystów.

3 lutego w popularnym białostockim klubie muzycznym Zmiana Klimatu wystąpił Todar, czyli Źmicier Wajciuszkiewicz. Zaśpiewał po białorusku znane już z wcześniejszych koncertów  piosenki czeskiego barda Jaromira Nohavicy.

12 lutego w sali kameralnej Teatru Dramatycznego w Białymstoku odbyła się premiera czytania performatywnego „Popiół i pamięć. 1946”. Aktorzy Joanna Troc i Tomasz Taranta (Teatr Czrevo) czytali fragmenty informacji o ustaleniach końcowych śledztwa S 28/02/Zi (prowadzonego przez IPN w sprawie pozbawienia życia 79 mieszkańców powiatu Bielsk Podlaski dokonanych w okresie od 29 stycznia do 2 lutego 1946 roku) oraz fragmenty wspomnień – relacji mieszkańców spacyfikowanych wsi, spisywanych przez dziennikarzy Niwy (m.in. Jana Maksymiuka, Mikołaja Wawrzeniuka, Annę Kondratiuk-Świerubską). Część wspomnień pochodziła również z książki „Oj dauno, dauno”. 19 lutego to samo czytanie odbyło się w Bielskim Domu Kultury.

15 lutego Rada Miasta Białystok ustanowiła błogosławionego księdza Michała Sopoćkę patronem miasta. Z wnioskiem wystąpiło Stowarzyszenie Czcicieli Miłosierdzia Bożego. Za ustanowieniem patrona opowiedziało się 26 radnych z PiS, PO oraz Komitetu Truskolaskiego, wstrzymał się jeden radny PO, zaś przeciw zagłosował jedyny radny lewicy – Wojciech Koronkiewicz

16 lutego służby weterynaryjne poinformowały, że od 2 marca powiększy się w Podlaskiem strefa ochronna wyznaczona w związku z ASF – afrykańskim pomorem świń. Do strefy wejdzie pozostała – nie objęta dotąd ograniczeniami – część gminy Zabłudów w powiecie białostockim oraz gminy Czyże i Hajnówka w powiecie hajnowskim. Włączenie tych obszarów do strefy oznacza konieczność badania trzody przy próbie sprzedaży lub wywozie poza strefę. Województwo podlaskie, głównie powiaty sokólski i białostocki, pozostaje dotąd jedynym regionem w Polsce, gdzie występuje ASF u dzików (85 przypadków) i trzody chlewnej. W związku z ASF ministerstwo rolnictwa planuje ponadto sanitarny odstrzał ok. 40 tys. dzików w 42 powiatach w pasie ok. 50 km od wschodniej granicy Polski.

19 lutego w Pracowni Filmu, Dźwięku i Fotografii „Niezbudka” w Michałowie odbył się pokaz najnowszego filmu Jerzego Kaliny „Siaroża”. Po projekcji reżyser opowiadał o pracy nad tym dokumentem, reakcjach, jakie wywołał w społeczeństwie, a także odpowiadał na pytania zgromadzonych widzów. Był to jak dotąd drugi publiczny pokaz tego filmu w regionie (oprócz styczniowej projekcji w białostockim kinie Forum). Na jego emisję nie zgodził się też białostocki oddział TVP. Zdaniem Jerzego Kaliny, główną tego przyczyną jest to, że bohater filmu na przykładzie tragicznych losów swej najbliższej rodziny jednoznacznie udowadnia, iż „Bury” był zbrodniarzem, a jego mordu na Białorusinach Podlasia w żaden sposób nie można utożsamiać z walką o niepodległy byt państwa polskiego.

W sobotę 27 lutego o godz. 14 wyruszył w Hajnówce kontrowersyjny I Hajnowski Marsz Żołnierzy Wyklętych. Na plakatach zapraszających na marsz, obok m.in. podobizny Romualda Rajsa „Burego”, pojawiła się informacja o patronacie nad nim prezydenta RP Andrzeja Dudy. Po oprotestowaniu tego patronatu przez przedstawicieli środowisk mniejszości białoruskiej i organizacji prawosławnych, a także przez wielu polskich działaczy politycznych oraz dziennikarzy, w tym prawicowych, prezydent Duda wycofał swój patronat. Kancelaria prezydenta wydała w tej sprawie jedynie lakoniczne oświadczenie o nieobjęciu marszu patronatem głowy państwa. Marsz zaplanowali i wspólnie zorganizowali skrajnie prawicowy Obóz Narodowo-Radykalny, Narodowa Hajnówka, a także Stowarzyszenie Historyczne im. Danuty Siedzikówny „Inki”. Mieszkańcy Hajnówki i okolic oraz władze powiatu i miasta na kilka dni przed marszem, uważając go za prowokację, wymierzona przeciwko mniejszości białoruskiej, wystosowali list otwarty do Prezydenta RP i prymasa Polski Wojciecha Polaka. Pod listem podpisało się blisko tysiąc osób.

 

Z zestawień wartości zakupów, dokonanych przez obywateli Białorusi w województwie podlaskim w latach 2014 i 2015 wynika, że w ostatnim roku nastąpił spadek o 80 mln zł. Wspomniana wartość zakupów to wciąż bardzo znacząca kwota, bo dochodząca do prawie miliarda złotych. Zauważalny spadek wynika m.in. z obniżenia kursu białoruskiego rubla i co za tym idzie zamożności białoruskiego społeczeństwa oraz z przepisów celnych, które utrudniają swobodny przewóz towarów przez polsko-białoruską granicę. Z danych Izby Celnej w Białymstoku wynika, że wciąż największym zainteresowaniem wśród cudzoziemców przekraczających polsko-białoruską granicę cieszą się elektronika, chemia gospodarcza, artykuły spożywcze, motoryzacyjne i budowlane

W kraju. W dniach 30-31 stycznia odbył się XXI Międzynarodowy Festiwal Kolęd Wschodniosłowiańskich w Terespolu. Wzięło w nim udział 31 chórów i zespołów z Polski, Ukrainy i Białorusi. Organizatorami festiwalu są Prawosławna Diecezja Lubelsko-Chełmska, Fundacja Dialog Narodów, Nadbużańskie Centrum Kultury Prawosławnej oraz Miejski Ośrodek Kultury w Terespolu.

1 lutego w wieku 75 lat zmarł w Zakopanem Michał Jagiełło – taternik, pisarz, eseista, wieloletni wiceminister kultury i dyrektor Biblioteki Narodowej. Od 1 listopada 1989 r. do października 1997 r. jako podsekretarz stanu w resorcie kultury odpowiadał m.in. za sprawy dotyczące mniejszości narodowych. Żywo interesował się naszym białoruskim środowiskiem na Białostocczyźnie, prywatnie przyjaźnił się z niektórymi jego przedstawicielami. W 2011 r. był jednym z uczestników Trialogu Białoruskiego w Krynkach – Łapiczach. Wśród wielu odznaczeń miał order św. Marii Magdaleny, przyznany przez polską Cerkiew prawosławną za opiekę nad zabytkami cerkiewnymi.

2 lutego prawosławny metropolita warszawski i całej Polski Sawa i prawosławny ordynariusz Wojska Polskiego, biskup siemiatycki Jerzy złożyli wizytę prezydentowi RP Andrzejowi Dudzie. Okazją do spotkania było przekazanie ikony św. Apostoła Andrzeja, podarowanej przez patriarchę ekumenicznego Bartłomieja, który podczas swojej ostatniej duszpasterskiej wizyty w Polsce spotkał się z prezydentem RP. Ikonę napisano w Monasterze Xenophontos na Świętej Górze Atos w intencji prezydenta Andrzeja Dudy

11 lutego sejmowa komisja spraw zagranicznych pozytywnie zaopiniowała kandydaturę Konrada Pawlika na stanowisko ambasadora RP w Mińsku. Pawlik jest absolwentem międzynarodowych stosunków gospodarczych i politycznych w Szkole Głównej Handlowej i Aarhus University w Danii. W latach 2006-2008 pracował w Kancelarii Prezydenta RP, a w latach 2008-2016 w MSZ. W latach 2014-2015 był podsekretarzem stanu ds. współpracy rozwojowej, Polonii, polityki wschodniej i bezpieczeństwa.

Polska popiera zniesienie przez UE sankcji wizowych i finansowych wobec Białorusi – powiedział szef polskiej dyplomacji Witold Waszczykowski na konferencji prasowej 15 lutego. Zapowiedział też, że uda się z wizytą do Mińska. – Planuję w najbliższym czasie wyjazd na Białoruś, aby przekonać się, czy nastąpił jakiś postęp i czy celem Białorusi jest chęć i determinacja do współpracy z UE, a przede wszystkim z nami, z Polską, bo jesteśmy najbliższym sąsiadem i na tym nam zależy – dodał szef MSZ.

Polska branża stalowa obawia się dumpingowych działań krajów spoza UE, m.in. Chin i… Białorusi. Okazuje się, że Białoruś wyrasta na potentata w tej dziedzinie i znaczącego eksportera do Polski (i UE). Z Białorusi sprowadzono 300 tys. ton stali – dwa razy więcej niż w 2014 r. – z Chin 150 tys. ton. Cała krajowa produkcja stali surowej w Polsce to niespełna 9 mln ton. W Białorusi możliwości produkcyjne wzrosły, a eksport przekierowuje się z kierunku rosyjskiego na UE (m.in. wobec deprecjacji rubla, spowolnienia rosyjskiej gospodarki i zmniejszenia eksportu z Rosji do zwalniających gospodarczo Chin). Przewaga Białorusi wynika też m.in. z nadania w tym kraju złomowi stalowemu statusu surowca strategicznego, z cenami regulowanymi na bardzo niskim poziomie.

W Republice Białoruś. Jak poinformowało ministerstwo zdrowia, od 1 lutego zwolnienia lekarskie mogą być wydawane w Białorusi nie tylko przez publiczne, ale i przez prywatne zakłady opieki zdrowotnej. Zgodnie z decyzją resortów zdrowia i pracy, prywatne kliniki będą mogły wydawać zwolnienia w przypadku wszystkich rodzajów niezdolności do pracy. Każda klinika będzie samodzielnie podejmować decyzję, czy się na to decyduje. W Białorusi pracownik na zwolnieniu lekarskim otrzymuje 80 proc. średniego wynagrodzenia przez pierwsze 12 dni niezdolności do pracy, a później – 100 proc. Jeśli niezdolność do pracy jest wynikiem spożywania alkoholu albo innych substancji toksycznych, to odsetek ten spada do 50 proc.

Tzw. podatek od pasożytnictwa, oficjalnie zwany opłatą w związku z nieprzepracowaniem w ciągu roku wymaganej liczby dni, ma swoje pierwsze statystyki. Już 107 osób dokonało wpłaty na sumę 315,3 mln rubli (60 tys. zł). Kolejne 80 zadeklarowało chęć dokonania wpłaty. Pierwsze wyliczone kwoty, które wpłynęły do budżetu państwa, dały w sumie 779,3 mln rubli białoruskich (150 tys. zł). Podatek dotyczy okresu od 1 stycznia 2015 r.

4 lutego w drewnianym dworku w Mereczowszczyźnie (Kosowo Poleskie) i przy pomniku odbyły się uroczystości z okazji 270. rocznicy urodzin Tadeusza Kościuszki. Wzięli w nich udział m.in. dyplomaci z Polski i USA, przedstawiciele białoruskich władz lokalnych i Polacy z obwodu brzeskiego, a także przedstawiciele opozycji. W drewnianym dworku-muzeum – miejscu urodzin Kościuszki – odtworzono pomieszczenia z epoki Naczelnika i co roku odbywają się tu uroczystości z okazji urodzin bohatera Białorusi, Polski i Stanów Zjednoczonych.

5 lutego Rada Ministrów wydała rozporządzenie w sprawie gratyfikacji dla obywateli Białorusi za informowanie o faktach korupcji.  Jeśli osoby fizyczne pomogą w ujawnieniu mniej ciężkiego przestępstwa korupcji, to wynagrodzenie wyniesie do 6,3 mln rubli białoruskich (1140 zł). Jeśli kategoria takiego przestępstwa będzie ciężka lub bardzo ciężka, to sumę wypłaty ustalono do 10,5 mln (1900 zł). Jeśli osoba będzie w stanie potwierdzić, iż poniosła wydatki przy dostarczaniu informacji, mogą one zostać jej zrekompensowane do wysokości 2,1 mln rubli. Wszystkie wspomniane wyżej dochody nie będą opodatkowane.

Bank Światowy wspiera kredytami nie tylko centralne inwestycje w Białorusi. Jak oświadczył 5 lutego przedstawiciel władz obwodu brzeskiego Siarhiej Łabanou, ponad 22,2 mln dol. przeznaczył on na budowę w obwodzie brzeskim kotłowni pracujących na lokalnych rodzajach paliw. Lokalne władze przeznaczyły na ten cel 2,8 mln dol. Obiekty w Janowie i Baranowiczach miałyby zacząć działać w 2017 r.

9 lutego otwarto w Mińsku ambasadę Austrii. Podczas uroczystości minister spraw zagranicznych Uładzimir Makiej powiedział, że Białoruś jest gotowa przejść swój odcinek drogi ku normalizacji stosunków z UE. Na otwarcie austriackiej placówki dyplomatycznej przybyli wysłannicy ministerstw spraw zagranicznych państw grupy wyszehradzkiej oraz Austrii, Niemiec i Wielkiej Brytanii.

11 lutego prezydent Aleksander Łukaszenka podpisał nowy dekret, zwiększający dotychczasowe ograniczenia dotyczące wwozu towarów z zagranicy do użytku osobistego. Zgodnie z nim, jeśli podróżny przekracza granicę częściej niż raz na kwartał, to wwożone przez niego towary o wartości powyżej 300 euro już nie będą uznawane za artykuły użytku osobistego i zostaną objęte cłem. Za wyjątek będą uznawane towary wwożone drogą lotniczą oraz przez pracowników misji dyplomatycznych. Nowy dekret ogranicza też wartość przesyłek z zagranicy, które mogą zostać wwiezione bez cła. Wcześniej wolno było bez cła sprowadzić w ten sposób towary o wartości do 200 euro i wadze do 31 kg miesięcznie. Teraz limity te zmniejszono do 22 euro i 10 kg. Z danych przytoczonych przez agencję BiełTA wynika, że w ciągu ostatnich dwóch lat ilość towarów komercyjnych, sprowadzanych za pośrednictwem sklepów internetowych, zwiększyła się sześciokrotnie. Nowy dekret ma skłonić Białorusinów do robienia większych zakupów w kraju.

W dniach 10-14 lutego odbyła się największa impreza wydawnicza w Białorusi – XXIII Mińskie Targi Książki. Oprócz rosyjskich i białoruskich wydawnictw prezentowali się wydawcy z Palestyny, Ukrainy, Kazachstanu, USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Wenezueli, Iranu, Niemiec i Syrii. Na targi nie zaproszono Swietłany Aleksijewicz – białoruskiej laureatki literackiej Nagrody Nobla.

W dniach 11-13 lutego odbyły się Targi Edukacyjne w Mińsku. Zaprezentowała się na nich rekordowa liczba 20 polskich uczelni, zarówno państwowych, jak i prywatnych. Wśród placówek prezentowanych na tegorocznych targach znalazły się uczelnie z wielu miast, w tym Politechnika Warszawska, Uniwersytet Jagielloński czy Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Na polskich uczelniach studiowało w zeszłym roku ponad 4100 studentów z Białorusi (3300 rok wcześniej). Białorusini są drugą najliczniejszą grupą wśród zagranicznych studentów w Polsce (stanowią 9 proc. wszystkich studentów spoza kraju) po Ukraińcach, na których przypada 51 proc. Największą popularnością wśród Białorusinów cieszyły się w zeszłym roku Szkoła Główna Handlowa i Uniwersytet Warszawski (odpowiednio 325 i 314 studentów), trzecie miejsce zajęła niepubliczna Uczelnia Łazarskiego z 200 białoruskimi studentami.

15 lutego kilkuset indywidualnych przedsiębiorców zorganizowało demonstrację w centrum Mińska. Jej uczestnicy uchwalili rezolucję z żądaniem skasowania prezydenckiego dekretu nr 222 (wprowadzenie certyfikatów jakości), który paraliżuje działalność drobnych handlowców. Przedsiębiorcy zapowiedzieli kolejne akcje protestacyjne.

16 lutego rzeczniczka Sądu Najwyższego Julija Laskowa poinformowała o zatwierdzeniu wyroku śmierci, wydanego przez miński sąd obwodowy na  mężczyznę oskarżonego o podwójne morderstwo w wiosce Maczuliszczy pod Mińskiem. To już drugi w tym roku wyrok śmierci. W latach 2009-20015 wykonano ich w Białorusi jedenaście. Białoruś to jedyny kraj europejski, gdzie kara śmierci jest przewidziana prawem i wykonywana.

17 lutego sąd w Mińsku wysokimi grzywnami ukarał osoby biorące udział w pikiecie poparcia dla kupców, zorganizowanej bez zezwolenia władz w centrum stolicy 18 stycznia.  Wśród skazanych znaleźli się szef opozycyjnej Zjednoczonej Partii Obywatelskiej Anatol Labiedźka oraz liderka drobnych kupców Iryna Jaskiewicz. Uczestnicy pikiety protestowali przeciwko dekretowi prezydenta Aleksandra Łukaszenki, wprowadzającemu wymóg certyfikatów jakości na artykuły przemysłu lekkiego.

17 lutego biuro prasowe prezydenta Aleksandra Łukaszenki poinformowało o przyznaniu orderów Franciszka Skaryny dwójce działaczy  Białoruskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego w Polsce – jego przewodniczącemu Janowi Syczewskiemu i sekretarz Walentynie Łaskiewicz. Jak podano w komunikacie, zostali oni odznaczeni za istotny wkład osobisty w popularyzację dziedzictwa narodu białoruskiego za granicą oraz umacnianie dobrosąsiedzkich stosunków między Białorusią i Polską. Czyt. str. 9

Działacze opozycji dwuznacznie przyjęli zniesienie sankcji przez Unię Europejską. Była kandydatka w wyborach prezydenckich 2015 r., działaczka opozycyjnego ruchu „Mów Prawdę!” Tacciana Karatkiewicz odniosła się do tego kroku pozytywnie i dodała, że władze kraju powinny wykonać jakiś krok w stronę UE, by potwierdzić wolę dialogu. Wyraziła przekonanie, że dalsza współpraca z UE wymaga politycznych i gospodarczych reform w Białorusi. Inni liderzy białoruskiej opozycji – w tym b. więzień polityczny Mikoła Statkiewicz i szef Zjednoczonej Partii Obywatelskiej Anatol Labiedźka – uznali zniesienie sankcji za błąd.

20 lutego w Narodowym Centrum Sztuki Współczesnej Republiki Białoruś w Mińsku otwarto wystawę „Teatralia”, prezentującą około szśćdziesięciu projektów scenografii teatralnych, kostiumów, a także plakatów autorstwa prof. Andrzeja Strumiłły. Ekspozycję przygotowało Muzeum Podlaskie w Białymstoku oraz Instytut Polski w Mińsku. Można ją oglądać do 5 marca.

Osiem punktów przyjmowania wniosków wizowych, obsługujących polskie konsulaty, powstanie w Białorusi. Swoje siedziby znajdą w Baranowiczach, Brześciu, Grodnie, Homlu, Lidzie, Mińsku, Mohylewie oraz w Pińsku. Mają ułatwić otrzymanie dokumentu, pozwalającego na wjazd do Polski i całej strefy Schengen.

Znany zespół folkowo-punkowy Dzieciuki z Grodna specjalnie z okazji 270. rocznicy urodzin Tadeusza Kościuszki nagrał i zamieścił w Internecie swoją nową piosenkę, poświęconą temu bohaterowi białoruskiej i polskiej historii. Premiera ich nowego albumu „Recha”, na której znajdzie się m.in. wspomniana piosenka, odbyła się pod koniec lutego. Zespół Dzieciuki powstał w 2012 r. Śpiewa wyłącznie w języku białoruskim, a w swoich utworach często nawiązuje do historii Białorusi.

Na świecie. 28 stycznia Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) OBWE ogłosiło końcowy raport z wyborów prezydenckich w Białorusi z października 2015 r. Stwierdza on, że choć nastąpił pewien postęp w porównaniu z wcześniejszymi wyborami, to „Białorusi wiele jeszcze brakuje do spełnienia warunków demokratycznych wyborów OBWE”. Poprawiona powinna być ordynacja wyborcza, gwarantująca wszystkim kandydatom równe traktowanie. W raporcie podkreślono, że władze powinny też rozważyć wycofanie wymogu, że dziennikarze krajowych mediów musza mieć akredytację, by pracować dla mediów zagranicznych. Zwrócono również uwagę, że obowiązujące ustawodawstwo ogranicza swobodę zgromadzeń oraz wolność słowa, przez co wyborcy mieli ograniczony wybór. Raport opublikowano w dniu, gdy wizytę w Mińsku rozpoczął szef ODIHR OBWE Michael Georg Link, który spotkał się z prezydentem Aleksandrem Łukaszenką oraz przedstawicielami Centralnej Komisji Wyborczej.

12 lutego na lotnisku w Hawanie na Kubie doszło do pierwszego, historycznego, spotkania papieża Franciszka i patriarchy moskiewskiego i całej Rusi Cyryla. Po ciepłym powitaniu, przywódcy Kościołów podpisali wspólną deklarację i wyrazili pragnienie jedności. Było to pierwsze spotkanie zwierzchników Kościoła rzymskokatolickiego i rosyjskiego prawosławia.

15 lutego ministrowie spraw zagranicznych państw UE zgodzili się na zniesienie sankcji wobec 170 obywateli Białorusi, w tym prezydenta Łukaszenki, oraz trzech białoruskich podmiotów. Na liście objętych restrykcjami pozostały jeszcze cztery osoby – byli członkowie służb bezpieczeństwa prezydenta, podejrzewani o udział w niewyjaśnionym zaginięciu przeciwników politycznych białoruskiego prezydenta. Sankcje wobec nich przedłużono o 12 miesięcy. W mocy pozostaje też embargo na broń. Łukaszenka w swoim oświadczeniu pochwalił państwa UE i polecił rządowi zintensyfikowanie współpracy z różnymi strukturami bankowymi UE oraz potencjalnymi inwestorami

18 lutego w Studio Tommaseo we włoskim Trieście swoją wystawę otworzył Leon Tarasewicz, zaproszony przez organizatorów Biennale Sztuki „Trieste Contemporanea”. Otwarciu ekspozycji towarzyszył koncert Karoliny Cichej,  multiinstrumentalistki pochodzącej z Podlasia. W Trieście odbywa się biennale poświęcone tematowi „Á la frontiere! Stare i nowe granice w Europie”. Biorą w niej udział goście z Bośni, Litwy, Ukrainy i Polski. Jednym z nich jest właśnie Leon Tarasewicz. Wcześniej wystawę związaną z projektem „Niewidzialny most” prezentowała ekipa Ośrodka Pogranicze z Sejn. Od 1 marca widzowie Biennale będą mogli zobaczyć znany w Białymstoku i Polsce projekt Albom.pl (zbiór fotografii z miejscowości na polsko-białoruskim pograniczu).

Unia Europejska przeznaczy na wzmocnienie współpracy terytorialnej regionów przygranicznych Białorusi i Ukrainy 3,3 mln euro. Jest to pierwszy finansowany przez UE tego rodzaju program współpracy transgranicznej dla państw Partnerstwa Wschodniego, w którym współpracują one między sobą, bez udziału partnerów z UE. W ramach programu współpracy terytorialnej w pierwszej kolejności zostaną wsparte inicjatywy w takich dziedzinach jak ochrona zdrowia, małe i średnie przedsiębiorstwa, kultura, sport, turystyka czy ekologia. Budżet jednego projektu może się wahać od 60 do 250 tys. euro.

Film dokumentalny TV Biełsat w reżyserii Jerzego Kaliny pt. „Siaroża” został uznany za najlepszą premierę i nagrodzony medalem im. św. Jana Klimaka podczas VII Międzynarodowego Forum Filmowego w Dniepropietrowsku (Ukraina). Podczas forum pokazano 25 obrazów twórców z Białorusi, Estonii, Gruzji, Ukrainy, Rosji i Serbii. Film „Siaroża” jako jedyny reprezentował Polskę.

Spektakl „Sońka” według prozy Ignacego Karpowicza, grany przez białostocki Teatr Dramatyczny, gościł na Festiwalu Bharat Rang Mahotsav, największym festiwalu teatralnym w Indiach, na którym spektakle prezentowało 65 zespołów indyjskich i 15 zagranicznych. Spektakl podobał się publiczności, wzbudził jednak również i negatywne emocje – na zachodzie Indii przeciw kilkusekundowej scenie nagości w spektaklu zaprotestował stanowy minister kultury – i białostocki zespół musiał dokonać korekt tej sceny.  Sprawę opisały indyjskie gazety, m.in. „The Indian Express”.

 

Śladami znanych białostockich małżeństw

W dniach 7-14 lutego Białystok po raz pierwszy przyłączył się do kampanii społecznej Międzynarodowy Tydzień Małżeństwa. Jest on obchodzony od 1997 r., obecnie odbywa się w 22 krajach na czterech kontynentach. W Białymstoku taką inicjatywę podjęła Pracownia Psychoterapii i Psychoedukacji INTEGRA. W ramach tego tygodnia Daniel Paczkowski – licencjonowany przewodnik turystyczny po województwie podlaskim, zafascynowany wielokulturowością regionu – 14 lutego zorganizował historyczny spacer po centrum miasta „Śladami znanych białostockich małżeństw”. Wzięła w nim udział grupa około pięćdziesięciu osób. Przewodnik opowiadał m.in. o Sokracie i Tatianie Janowiczach. Jednym z przystanków spaceru był blok przy ul. Skłodowskiej, w którym Janowiczowie mieszkali ponad trzydzieści lat, do 1994 r., kiedy to przeprowadzili się do Krynek. Przewodnik uczestnikom spaceru przybliżył postać Sokrata Janowicza i jego żony Tatiany oraz przeczytał opowiadanie „Za Jaroszówką” z tomiku „Wielkie miasto Białystok”.

Podczas spaceru oprócz Janowiczów jako inne znane białostockie małżeństwa zostali przywołani historyczni właściciele Białegostoku – Jan Klemens i Izabela Braniccy oraz Krzysztof i Aleksandra Wiesiołowscy – oraz powojenni architekci, Stanisław i Placyda Bukowscy. (jch)

Nasi w prestiżowym plebiscycie

Blisko dwieście zgłoszeń zostało zakwalifikowanych do 12. edycji plebiscytu marszałka województwa na Podlaską Markę Roku. O tę prestiżową nagrodę ubiegają się też przedstawiciele naszej społeczności. W kategorii „Wydarzenie” wśród 37 zgłoszeń znalazły się ubiegłoroczne wojewódzkie obchody setnej rocznicy I wojny światowej – zgłoszone przez  Stowarzyszenie Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach oraz Festiwal Muzyki Młodej Białorusi BASowiszcza – przez Białoruskie Zrzeszenie Studentów i Fundację Villa Sokrates. Do kategorii „Kultura i społeczeństwo” Urząd Miejski w Zabłudowie zgłosił Muzeum Kultury Materialnej „Baćkaŭszczyna” w Rybołach, założone z inicjatywy niedawno zmarłego proboszcza tamtejszej parafii, o. Grzegorza Sosny. Gmina Mielnik wraz z Gminnym Ośrodkiem Kultury, Sportu i Rekreacji w Mielniku zgłosiły Ogólnopolskie Prezentacje Kultur Mniejszości Narodowych i Etnicznych „XXV Muzyczne Dialogi nad Bugiem”. W kategorii „Odkrycie” znalazło się m.in. studio wzornictwa podlaskiego Xoroshe Magdaleny Pietruk.

Laureatów poznamy podczas gali 15 kwietnia.

 

БГКТ адзначыла сваё 60-годдзе

27 лютага ў Беластоку адбылося ўрачыстае пленарнае паседжанне Беларускага грамадска-культурнага таварыства, прысвечанае юбілею 60-годдзя гэтай старэйшай беларускай арганізацыі ў Польшчы. БГКТ было заснаванае 26 лютага 1956 г. Адначасна выйшаў таксама сігнальны нумар тыднёвіка беларусаў у Польшчы „Ніва”.

Падчас юбілейнага паседжання заслужаныя дзеячы БГКТ атрымалі дзяржаўныя ордэны і медалі ад уладаў Польшчы і Беларусі. З гэтай нагоды кіраўнік беларускай дзяржавы Аляксандр Лукашэнка 17 лютага падпісаў указ аб узнагароджанні ордэнам Францыска Скарыны старшыні БГКТ Яна Сычэўскага, сакратара арганізацыі Валянціны Ласкевіч ды Юрыя Астапчука, мастацкага кіраўніка вядомага на Беласточчыне гурта „Прымакі”. Такі ордэн з’яўляецца адной з найвышэйшых дзяржаўных узнагарод Беларусі за асаблівыя заслугі між іншым на ніве нацыянальна-дзяржаўнага адраджэння і за папулярызацыю культурніцкай спадчыны беларускага народа. У гэтым выпадку ва ўказе, падпісаным Аляксандрам Лукашэнкам, ёсць напісана, што ордэны прзнаюцца за „значны асабiсты ўклад у папулярызацыю культурнай спадчыны беларускага народа за мяжой i ўмацаванне добрасуседскiх адносiн памiж Беларуссю i Польшчай”.

Юбілей 60-годдзя БГКТ прайшоў перадусім пад знакам беларускай песні, паколькі якраз у гэтым часе на Беласточчыне прайшлі песенныя агляды ў рамках штогадовага фестывалю. Адбыліся яны ў Сямятычах, Бельску-Падляшскім, Дуброве-Беластоцкай, Гайнаўцы і Беластоку. На жаль, у параўнанні з папярэднімі выпускамі фестывалю ў гэтым годзе прыняло ў ім удзел крыху менш выканаўцаў. Таксама неяк не на месцы ёць ужо падкрэсленне ў назве, што ён ажно… агульнапольскі, паколькі ўсе ўдзельнікі – з Беласточчыны. БГКТ кожны год арганізуе гэты фестываль, нічога не мяняючы – ні формулы, ні сцэнаграфіі. Усё ў ім надта сціплае, зусім непараўнальнае да сучасных фестываляў. Тым не менш для ўдзельнікаў як і арганізатараў нязменна гэты фестываль з’яўляецца вялікім святам. Амаль усе песні, што гучаць за сцэны – пераважна ўжо на літаратурнай мове, рэдка хто спявае на дыялекце. У адной з песень, што прагучала падчас сёлетняга фестывалю, праяўляўся нават патрыятызм да роднай мовы. Толькі як словы „…Іншай мовы мы ў сэрцы не чуем” маюцца да нашай штодзённай рэчаіснасці…

 

Радныя ў Нараўцы пакінулі  дагэтульняшняе імя школы

Не спыняецца націск звонку, каб Пачатковай школе ў Нараўцы скасаваць імя Аляксандра Валкавыцкага. Такая спроба была ўжо два гады таму, калі дамагаўся гэтага нават ваявода, бо падазравалася, што Валкавыцкі быў сышчыкам НКВД і гестапа, а пасля камуністычным функцыянерам. Асоба з такім нядобрым мінулым, вядома, не павінна быць прыкладам для дзетак у школе. Але не знайшліся аніякія дакуманты, якія ставілі б Валкавыцкага ў нядобрым святле. Затое ў народзе ў памяці нараўчан застаўся ён як выдатны асветніцкі беларускі дзеяч, арганізатар паваеннага школьніцтва.

Нягледзячы на ўсё на мэйл школы надалей хтосьці пастаянна слаў паклёпы на Валкавыцкага. Урэшце справа зноў была пастаўлена на сесіі Рады Гміны, якая адбылася пад канец лютага. Раней адбыліся кансультацыі з настаўнікамі і бацькамі. Радным трэба было вырашыць, ці скасаваць імя школы, ці не. У выніку няяўнага галасавання імя было пакінута.

Ёсць публічнай тайнай, што мэтай ціску звонку, каб з шыльды школы ў Нараўцы выкінуць імя Аляксандра Валкавыцкага ёсць памяняць яго на імя „Інкі” – славутай маладзенькай санітаркі, якая з’яўляецца цяпер адным з яркіх сымбаляў „Выклятых жаўнераў”. Але для многіх жыхароў Нараўчанскай гміны атрад польскага ўзброенага падполля, з якім супрацоўнічала „Інка”, яшчэ сёння асацыюецца са страшнымі падзеямі. Таму найлепш было б, каб заняліся гэтым урэшце толькі гісторыкі.

 

Санкцыі зняты

Еўрасаюз 15 лютага амаль цалкам зняў санкцыі з Беларусі, якія дзейнічалі 13 гадоў. Са спіску няўязных у краіны ЕС выкрэслены цяпер 170 беларускіх чыноўнікаў на чале з Аляксандрам Лукашэнкам, а таксама тры бізнесовыя беларускія кампаніі. Санкцыі цяпер датычаць толькі чатырох асоб –Віктара Шэймана, Дзмітрыя Паўлічэнкі, Юрыя Сівакова і Уладзіміра Навумава.

Такім рашэннем Еўрасаюз, выглядае на тое, пагадзіўся, што не зможа Беларусі да нічога прымусіць. Прытым, відаць, зразумеў, што аніякая катастрофа з боку Лукашэнкі і яго чыноўнікаў не пагражае. І хаця ў цяперашняй Беларусі свае меркаванні наконт дэмакратыі розныя ад еўрапейскіх, гэта, аказваецца, таксама нічога.

Тыя ж санкцыі, што абавязвалі 13 гадоў, папраўдзе ніякага выніку не далі. Рашэнне Еўрасаюза аб іх скасаванні абазначае, што і Варшава палагодзіць свае адносіны з Мінскам. І гэта добра. Праблемай можа быць толькі далейшая падтрымка для беларускай апазіцыі (якая прыгасае) і развіцця дэмакратыі ў Беларусі. Хаця польскі ўрад пакуль не высылае аніякіх сігналаў, што нешта можа тут памяняцца на горшае, то час хутка пакажа, ці такі падыход зменіцца.

Для нас, беларусаў на Беласточчыне, пацяпленне адносін паміж Беларуссю і Захадам таксама ёсць карыснае. Гэта безумоўна паспрыяе нашым кантактам з грамадзянамі беларускай дзяржавы. І хаця у нацыянальным вымярэнні, найперш моўным, пайшоў там пэўна ўжо беспаваротны працэс, то тут, акзваецца, аніякія замежныя санкцы, нічога памяняць не могуць.

Так склалася, што пасля скасавання санкцый, галоўны рэдактар Нівы Яўген Вапа ўрэшце атрымаў беларускую візу і ў канцы лютага мог з’ездзіць у Гродна. Пяць гадоў беларускае консульства ў Беластоку адмаўляла яму выдачы беларускай візы.