Minął miesiąc. W regionie. 03/2015

. 2 lutego w Mostowlanach w gminie Gródek, gdzie przyszedł na świat Konstanty Kalinowski, jeden z przywódców powstania styczniowego, kilkanaście osób z biało-czerwono-białymi flagami uczciło 177. rocznicę jego urodzin. Obecny w Mostowlanach prezes Stowarzyszenia „Białoruska Pamięć Narodowa” Anatol Michnawiec wyraził radość, że we wsi stanie obelisk z tablicą ku czci bohatera (z inicjatywy Gminnego Centrum Kultury w Gródku). Tego samego dnia w Wilnie działacze Towarzystwa Kultury Białoruskiej na Litwie, Stowarzyszenia „Krywia” oraz Wileńskiego Białoruskiego Zjednoczenia Więźniów Politycznych oraz Zesłańców zapalili znicze w miejscu, gdzie został stracony Kalinowski.

 

Doroteusz Fionik, twórca Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach, białoruski działacz społeczny i kulturalny, znalazł się w gronie osób wyróżnionych podczas odbywającej się 5 lutego gali I edycji konkursu Podlaskie Otwarte, organizowanej przez urząd marszałkowski. Nagrodzono go w obszarze „transgraniczność”. Celem konkursu ma być wyłonienie osób i inicjatyw, które najlepiej przysłużyły się rozwojowi województwa podlaskiego.

 

8 lutego w Galerii Muzeum i Ośrodka Kultury Białoruskiej w Hajnówce otwarto wystawę poplenerową ośmiu artystów z całej Polski, którzy w dniach 1-8 lutego wzięli udział w plenerze malarskim w agroturystyce Suszczy Borek. Organizatorem i gospodarzem pleneru był Władysław Gryka z Suszczego Borku.

12 lutego w białostockim klubie Zmiana Klimatu wystąpił znany białoruski muzyk Źmicier Wajciuszkiewicz. Tym razem ten wszechstronny artysta wykonywał po białorusku pieśni znakomitego czeskiego barda Jaromira Nohavicy.

12 lutego w Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach, w Bielsku Podlaskim, odbyła się prezentacja książki Doroteusza Fionika i Hienadzia Siemianczuka „Bielski Sejm Wielki Anno Domini 1564”. Sejm Wielki, który odbył się w Bielsku w czerwcu-lipcu 1564 r., należy do najważniejszych wydarzeń społeczno-politycznych w dziejach Podlasia. Był to wielki zjazd najważniejszych osób w państwie – wojewodów, książąt, osób duchownych, namiestników, starostów, marszałków, chorążych oraz całej rzeszy szlachty i mieszczan. Wraz z osobami towarzyszącymi, dworami, obstawą i obsługą, do Bielska przybyło kilka tysięcy osób. W Bielsku prawnie utwierdzono zasady tolerancji wyznaniowej w państwie. Kościół rzymski i Cerkiew prawosławna stały się równe wobec prawa. Czas Sejmu Wielkiego przypadł na szczytowy okres w rozwoju społeczno-gospodarczym Bielska, należącego wówczas do elity miast Wielkiego Księstwa Litewskiego. Książka, wydana przez Stowarzyszenie Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach, częściowo została napisana w białoruskiej podlaskiej gwarze.

16 lutego w Białymstoku odbyło się spotkanie ministra administracji i cyfryzacji Andrzeja Halickiego z przedstawicielami mniejszości narodowych mieszkających na Podlasiu. Białoruscy działacze zwracali uwagę na szereg problemów wynikających ze sposobu traktowania mniejszości przez władze państwowe, w tym z podziału dotacji, czy ochrony ich przed aktami przemocy ze strony polskiej większości. Minister pozytywnie ocenił przebieg spotkania oraz obiecał osobiście odnieść się do niektórych postulatów.

16 lutego Hajnowskim Domu Kultury odbyły się centralne eliminacje Festiwalu Piosenka Białoruska 2015. Na scenie można było usłyszeć i zobaczyć wykonawców z całego Podlasia, którzy wykonywali piosenki ludowe i estradowe. Zwycięzcy eliminacji wystąpili 19 lutego w Operze i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku podczas koncertu galowego. Ogólnopolski Festiwal Piosenka Białoruska po raz 22. zorganizowało Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne. Czyt. na str. 3,

17 lutego w Supraślu odbyła się konferencja naukowa poświęcona świętym Cerkwi prawosławnej
w Rzeczpospolitej. Motywem przewodnim spotkania było 500-lecie śmierci św. Antoniego Supraskiego, który żył na początku XVI w. i niósł mniszą posługę w prawosławnym monasterze Zwiastowania w Supraślu i na Świętej Górze Atos. Organizatorami konferencji byli Katedra Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Białymstoku, Akademia Supraska i Stowarzyszenie Bractwo Prawosławne św.św. Cyryla i Metodego.

19 lutego w siedzibie urzędu marszałkowskiego w Białymstoku odbyło się spotkanie marszałka województwa podlaskiego Mieczysława Baszko z ambasadorem Białorusi w Polsce, Aleksandrem Awierianowem. Tematem spotkania była współpraca przygranicznych regionów Polski i Białorusi, w tym realizacja projektów w zakresie ochrony zdrowia oraz działania kulturalne i turystyczne. Podczas rozmów obecni byli także konsul generalny RB w Białymstoku, Aleksandr Bierebienia i dyrektor Centrum Kulturalnego Białorusi w Warszawie, Eduard Szwajko.

Damian Tanajewski, dotychczas pełniący obowiązki dyrektora, został nowym szefem Opery i Filharmonii Podlaskiej. Dyrektorem artystycznym placówki został natomiast Michał Klauza, do niedawna jej kierownik artystyczny. Obaj brali udział w otwartym konkursie ogłoszonym przez Urząd Marszałkowski.

Blisko 20 festiwali muzycznych organizowanych w regionie nie dostało w tym roku dofinansowania z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wśród nich tak znane jak festiwal folkowy w Czeremsze, Muzyczne Dialogi nad Bugiem czy Podlaska Oktawa Kultur. Dotacje – w tym jedna wieloletnia – trafią za to do organizatorów dwóch podlaskich festiwali cerkiewnych i Letniej Filharmonii AUKSO. Najbardziej doceniono Fundację Muzyka Cerkiewna, która nie tylko otrzymała 209 tys. zł na organizację w tym roku Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej w Białymstoku. Przyznano jej trzyletnie dofinansowanie – wymienioną kwotę otrzyma również w 2016 i 2017 r. Warto dodać, że w tym roku na takiej liście wieloletniego dofinansowania znalazło się tylko dwadzieścia instytucji z całego kraju.

21 lutego w Muzeum w Bielsku Podlaskim, Oddziale Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, odbył się wernisaż wystawy Władysława Pietruka, znanego w regionie artysty grafika, wykorzystującego w swej twórczości także motywy białoruskie. Prezydent Białegostoku przyznał mu  w tym roku stypendium artystyczne na realizację projektu „Białystok  w akwaforcie Władysława Pietruka”. Od 2006 r. artysta, pochodzący spod Drohiczyna, mieszka i tworzy w Królowym Moście.

 

 

„Białoruskie smaki Podlasia” to jeden z nowych projektów realizowanych w internetowym serwisie Cerkiew.pl. Jak napisali autorzy projektu, „chcemy pokazać, jak tradycja białoruska łączy się z tradycją prawosławną”. Do jego realizacji chcą wciągnąć internautów, którzy swoje przepisy mogą nadsyłać m.in. w formie filmów w języku białoruskim i jego gwarze. Projekt jest realizowany dzięki dotacji ministerstwa administracji i cyfryzacji.

Powiat hajnowski zajął siódme miejsce w ogólnopolskim rankingu powiatów i gmin za rok 2014, prowadzonym przez Związek Powiatów Polskich w kategorii „powiaty do 60 tys. mieszkańców”. Tuż za nim uplasował się powiat bielski (8. miejsce). Ranking trwa przez cały rok i stanowi wszechstronną ocenę działalności samorządu. Podstawowym kryterium jest aktywność powiatu w swoim środowisku.

W kraju. W dniach 30 stycznia – 1 lutego odbył się jubileuszowy XX Międzynarodowy Festiwal Kolęd Wschodniosłowiańskich w Terespolu. Wystąpiło na nim 16 zespołów z Polski, Białorusi i Ukrainy. Organizatorami imprezy są Prawosławna Diecezja Lubelsko–Chełmska, Fundacja Dialog Narodów, Miejski Ośrodek Kultury w Terespolu oraz Nadbużańskie Centrum Kultury Prawosławnej w Terespolu. Festiwal honorowym patronatem objął prezydent Bronisław Komorowski. Przedsięwzięcie dofinansowane jest ze środków ministra kultury i dziedzictwa narodowego oraz województwa lubelskiego.

12 lutego w pałacu prezydenckim w Warszawie odbyło się spotkanie prezydenta Bronisława Komorowskiego z przedstawicielami mniejszości narodowych i etnicznych wchodzącymi w skład Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Wśród zaproszonych osób znaleźli się działacze białoruskich organizacji z Podlasia.

13 lutego poseł Robert Tyszkiewicz, przewodniczący podlaskich struktur PO, został szefem sztabu ubiegającego się o reelekcję prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Tyszkiewicz niedawno kierował też ogólnopolskim sztabem wyborczym swojej partii w wyborach samorządowych.
Warszawa i Mińsk planują wspólnie starać się o prawo organizacji zimowej Uniwersiady w 2021 r. Taką informację przekazał pierwszy wiceprezydent Międzynarodowej Federacji Sportu Uniwersyteckiego (FISU – Fédération Internationale du Sport Universitaire) Oleg Matycyn. Imprezę chciałaby również zorganizować szwajcarska Lucerna.

W Republice Białoruś. 29 stycznia prezydent Aleksander Łukaszenka spotkał się na wielkiej konferencji prasowej z około 260. dziennikarzami z kraju i zagranicy. Białoruski prezydent odpowiadał na pytania dotyczące zarówno spraw wewnętrznych kraju, jak i problemów międzynarodowych. Spotkanie odbyło się w Pałacu Niezależności w Mińsku.

Pojawiły się napięcia w kontaktach na linii białoruski Kościół katolicki – władze państwowe. 30 stycznia Konferencja Katolickich Biskupów Białorusi wyraziła głębokie zaniepokojenie zarzutami władz białoruskich pod adresem polskich księży i samego Kościoła w Białorusi, uznając je za wzniecanie wrogości międzywyznaniowej. W ten sposób Kościół odniósł się do wypowiedzi prezydenta Aleksandra Łukaszenki, który dzień wcześniej oświadczył, że jest niezbyt zadowolony z pracy niektórych polskich księży katolickich, gdyż czasem zajmują się nie tym, czym powinni. Próby uprawiania polityki zarzucił również niektórym księżom
z Polski pełnomocnik rządu Białorusi ds. religii i narodowości Leanid Hulaka. Władze są niezadowolone z dużej liczby księży przyjeżdżających z Polski i małej liczby białoruskich duchownych. Według danych Kościoła katolickiego, w Białorusi służy obecnie ponad 430 księży, z czego 113 to cudzoziemcy, z reguły z Polski.

Od 1 lutego dwukrotnie wydłużono kary więzienia za handel i używanie narkotyków. Odpowiedzialnością karną zostali objęci już 14-latkowie, a do więzienia można trafić nawet za samo używanie narkotyków w miejscach publicznych. Białoruski kodeks karny przewiduje obecnie kary nawet do 15 lat więzienia za sprzedaż, do 20 lat za wyrób narkotyków. Za branie narkotyków i pojawienie się w miejscu publicznym w stanie odurzenia narkotykowego przewidziano karę grzywny. Białoruskie władze zaostrzyły prawo w odpowiedzi na wzrost liczby wypadków śmiertelnych na skutek używania tzw. dopalaczy, które w 2014 r. przyczyniły się do śmierci 31 osób.

Od 3 lutego białoruscy sprzedawcy i producenci mogą podnosić ceny towarów importowanych lub zawierających importowany komponent odpowiednio do wzrostu kursu dewiz. Władze zamroziły ich ceny 20 grudnia ubiegłego roku, jednakże kurs dolara wzrósł od tego czasu o 42 proc. Z tego powodu importerom przestało się opłacać sprowadzanie towarów z zagranicy, co doprowadziło do deficytu w sklepach m.in. papierosów, kosmetyków, części zamiennych do samochodów, a także owoców i warzyw. Nadal natomiast nie wolno podnosić cen na towary importowane z państw Eurazjatyckiej Unii Gospodarczej, w skład której wchodzą oprócz Białorusi także Rosja, Kazachstan, Armenia i Kirgistan. Również na podnoszenie cen produktów bez importowanego dodatku wciąż obowiązuje moratorium.

Jak ogłosił 6 lutego przedstawiciel ministerstwa spraw wewnętrznych Białorusi, Alaksiej Biahun, Białoruś przyjęła w ubiegłym roku około 50 tysięcy obywateli Ukrainy, m.in. uciekinierów z terenów objętych konfliktem zbrojnym. Część z nich otrzymała zezwolenie na czasowy pobyt, część – na stałe zamieszkanie. Według MSW liczba Ukraińców przyjeżdżających do Białorusi praktycznie się nie zmniejsza – w pierwszym miesiącu bieżącego roku około 2,5 tys.
z nich zwróciło się do białoruskich organów o nadanie im statusu uchodźcy. Wszystkie trzy istniejące w Białorusi ośrodki czasowego pobytu dla uchodźców lub osób ubiegających się o taki status są zapełnione – głównie obywatelami Ukrainy.

10 lutego białoruski prezydent podpisał dekret przewidujący znaczne kary pieniężne dla osób nielegalnie handlujących walutą. Maksymalna kara za nielegalne operacje walutowe to obecnie 27 mln rubli (ok. 6,5 tys. zł), a w przypadku recydywy nawet 36 mln rubli. (ok. 8,5 tys. zł). Nowe prawo przewiduje możliwość konfiskaty nie tylko sumy uzyskanej z naruszeniem przepisów, ale wszystkich środków znalezionych przy przyłapanym na nielegalnym handlu. Białoruś od lat zmaga się z deficytem waluty. Dramatyczny jej brak nastąpił w połowie grudnia ubiegłego roku, gdy z białoruskich kantorów zniknęły dolary i euro.

14 lutego, w Walentynki, ponad tysiąc osób zebrało się w parku „Drużby narodów” w Mińsku. Wszyscy przynieśli ze sobą lampiony, które wypuszczono dla uczczenia dnia zakochanych. Uczestnicy tego niezwykłego mityngu skrzyknęli się za pośrednictwem portali społecznościowych.

20 lutego z wizytą w Mińsku gościł minister spraw zagranicznych Łotwy Edgars Rinkeviczs. Spotkał się m.in. z prezydentem Aleksandrem Łukaszenką. Obaj politycy zadeklarowali chęć współpracy między obydwoma państwami. Prezydent Łukaszenka wyraził nadzieję, że Łotwa pomoże Białorusi bardziej zbliżyć się do Unii Europejskiej. Wizyta szefa łotewskiego MSZ miała tym większe znaczenie, że w maju w Rydze odbędzie się szczyt Partnerstwa Wschodniego, w którym uczestniczy również Białoruś.

Z okazji przypadającego 21 lutego Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego aktywiści organizacji młodzieżowej „Alternatywa” rozklejali w Mińsku plakaty z pytaniem: „Biełarus! Na jokoj mowie razmaulajesz?”. Milicja zatrzymała czterech z nich. Oskarżono ich o niepodporządkowanie się funkcjonariuszom.

Książki znanego, przebywającego na emigracji, białoruskiego polityka, Zianona Paźniaka, zbadała specjalnie powołana komisja, która sprawdzała, czy nie zawierają „treści ekstremistycznych”. Miało to miejsce po zarekwirowaniu tych publikacji przez celników, gdy z Polski do Białorusi wwoził je Paweł Siewiaryniec, znany białoruski polityk i były więzień polityczny. Ekspertyza wykluczyła jednak oznaki ekstremizmu w badanych egzemplarzach. Siewiaryniec odzyskał więc „podejrzane” książki.

Jak poinformowała agencja BelaPan, powołując się na przewodniczącego komitetu ochrony zdrowia, Mińska Ihara Jurkiewicza, placówki ochrony zdrowia białoruskiej stolicy w 2014 r. udzieliły pomocy medycznej 44 tysiącom zagranicznych pacjentów z 50 krajów na sumę 10 mln dolarów. Od kilku lat suma ta stale wzrasta – w 2013 r. zagraniczni pacjenci zostawili w mińskich szpitalach 8,5 mln dol., w 2009 r. – 1,7 mln dol.

Rosja zwróciła się do Białorusi z propozycją wspólnego monitorowania przepływu produktów roślinnych przez polsko-białoruską granicę. Rosjanie uważają, że dzięki temu uda się ujawnić sposoby ich dostaw z ominięciem rosyjskiego embarga, które od 7 sierpnia ubiegłego roku objęło kraje Unii Europejskiej, USA, Norwegię, Australię i Kanadę. Białoruś, będąca w unii celnej z Rosją, nie dołączyła do embarga na zachodnią produkcję rolną. Było to m.in. przyczyną kłopotów białoruskich eksporterów mięsa i nabiału na rosyjskim rynku.

Rezerwy złota i walut Białoruskiego Banku Narodowego w styczniu br. zmniejszyły się o 334,4 mln dol. W ciągu dwóch ostatnich miesięcy dało to łączną kwotę 1 mld 95,2 mln dol. Rząd i Bank Centralny w pierwszej połowie tego roku zamierzają dokonać zwiększenia rezerw – prawdopodobnie poprzez kolejne rosyjskie kredyty.

Twierdza Brzeska będzie remontowana przez Rosjan. Rosyjska fundacja dobroczynna „Obrońców Newskiego Przyczółka” podpisała w tej sprawie umowę inwestycyjną z kierownictwem obwodu brzeskiego. W ciągu pierwszych trzech lat fundacja przeznaczy na ten cel – projekt nosi nazwę „Brześć” – około 2,5 mln dol. Za te pieniądze zostaną przeprowadzone prace restauracyjne budynków. Po ich zakończeniu Rosjanie zamierzają otworzyć tam hotel dla weteranów i gości obiektu historycznego.

Na świecie. 8 lutego w Brukseli odbyła się liturgiczna inauguracja pierwszej polskiej parafii prawosławnej za granicą. Pierwsze nabożeństwo odbyło się w ekumenicznej kaplicy Zmartwychwstania Pańskiego przy Rue Van Maerlant 22, którą po brzegi wypełnił 450-osobowy tłum wiernych. Proboszczem brukselskiej parafii został o. Paweł Cecha. Parafia powstała dzięki porozumieniu Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego z Patriarchatem Konstantynopolitańskim. Na mocy tego porozumienia polska parafia umocowana jest prawnie w strukturach patriarchatu, ale wybór duchownego należy do metropolity warszawskiego.

Film dokumentalny „Siewca” w reżyserii Jerzego Kaliny, wyprodukowany przez TV Belsat, został nagrodzony podczas X Międzynarodowego Festiwalu Filmów Prawosławnych „Spotkanie” w Obninsku w Rosji. Nagrodę – już kolejną za ten dokument – przyznano reżyserowi „za zachowanie tradycji i wkład w rozwój współczesnej kultury prawosławnej”. W części konkursowej uczestniczyło pięćdziesiąt filmów z sześciu krajów. „Siewca” był jedynym filmem z Polski. Obraz opowiada o Doroteuszu Fioniku, znanym działaczu białoruskim na Podlasiu.

W konflikcie na Ukrainie po obu stronach walczą ochotnicy z Białorusi – ustaliły białoruskie media. Wiadomo na przykład, że kilku walczących po stronie separatystów obywateli Białorusi odbywało służbę wojskową w elitarnej 5. samodzielnej brygadzie specnazu Głównego Zarządu Wywiadu (GRU). Po drugiej stronie natomiast – we współpracy z ukraińską armią – walczą żołnierze przygotowywani przez białoruski ochotniczy batalion szkoleniowy „Pahonia”. ■