BOŁDAK-JANOWSKA | FELIETONY

Tamara Bołdak-Janowska, Adzin dzień z majaho życcia (II)

by czasopis.pl / ago

felietonisci-05 2. Męczy mnie wczorajsza myśl: w USA będą powielać filmy Kieślowskiego jako serial, oparty na amerykańskich realiach. O, matko! To takie pośmiertne życie ma wybitny reżyser? Rozmienią go na serial? Wezmą jego pomysły, jego motywy, jego pracę i dowolnie pozamieniają w popkulturowy serialik? Napiszą chociaż, że to na motywach z Kieślowskiego? Komuś się forsa w oczach kręci, więc w taki sposób sprzedał Kieślowskiego? Nie podoba mi się ten brak ochrony wybitnego pierwowzoru Kieślowskiego. Wyniknie z tego jakaś kieślowszczyzna, tak jak z Dostojewskiego wyniknęła dostojewszczyzna?
Piję następną kawę.

Ćmi ząb. O, matko. Przedni ząb. To znaczy czwórka. Muszę ją usunąć i wstawić nowy. Kilka lat temu przewróciłam się na bruk i wybiłam sobie piątkę, a czwórkę złamałam i jest nadbudowana. W miejscu piątki mam klips. Teraz będę musiała robić sobie podwójny klips. Niespodziewany wydatek. Głupi upadek, który odebrał mi dwa zdrowe zęby. Potknęłam się o wystający kamień.

Tolo nagli: Przygotowałem ci następne dwie deseczki na ikony. Będę czytał ci Amosa Oza. Utwór o kobietach Izraela. Dużo czytania mamy.

Jem przeceniony ser, przecenioną suchą kiełbasę i popijam przecenioną jogobelą. Kupuję tylko przecenione jedzenie. Nauczyłam się wybierać trwalsze produkty, te, którym służy schnięcie. Przecenione jogurty wszystkie są dobre. W tym sklepie przecenione jedzenie ma jeszcze dzień lub dwa do upłynięcia terminu ważności. Jak dobrze, że mam taki sklep. Obok mnie grzebią w tych przecenach emerytki, wynędzniałe i nie. I te dobrze ubrane, i wymalowane też grzebią. I młoda osoba stale bierze przecenione jogurty, ciesząc się, że może kupić ich dużo.

Jem bez chleba. Jem, to znaczy biorę kęs tego i tamtego. Inaczej nie będę miała za co leczyć zębów. Dlaczego u nas jedynie parlamentarzyści mają darmowych dentystów? Co to jest? Przecież jestem ubezpieczona, płacę składki zdrowotne z mojej najniższej emerytury. W publicznej przychodni w Olsztynie na leczenie zęba czeka się kilka miesięcy. Najbliższy termin: styczeń 2016. Tia… Czyli na wizytę przychodzi się w stanie bezzębnym lub prawie bezzębnym. Co do jedzenia: kaliś żyli biez ladowak. Mai pieracenianyja pradukty takija samyja, jak byli naszyja, kali my żyli biez ladowak i jaża lażała na palicach. Najlepszaje było suchoje miaso, suchija kumpiaki. Kumpiak wisieǔ na hare. Suchuju kaǔbasu maci kłała letam u piecz. Piecz heta była nasza ladoǔka. Chałodny padwał heta była ladoǔka. Myszej ni było, bo u chaci zaǔsza była ławucza koszka. Pacukoǔ ni było nawat la pamyjnaj jamy. Czasami pajaǔlaǔsa adzin pacuk, ale maci zaraz jaho czymś strasznym atruła. Atrawu prywiazła ad swajej siatry, majej ciotki z Białastoku. Arszenik? Hetuju strasznuju atrawu maci patom hłyboko zakapała u jołkach, kali mieła wyjachać da Białastoku. Lażyć tam. Miesto znaju.

Ćmi ząb. Cóż. I tak, wybity czy nadłamany, to jeszcze nie wszystkie kłopoty z zębami. Wiek zrobi swoje i wkrótce pozostałe zęby wyruszą w podróż z moich ust.

No tak, ale ja już jestem spisana na straty. Nawet dowód osobisty otrzymałam już dożywotnio. Już mam wyliczone, ile mniej więcej będę żyła. Nieco powyżej cyfry: 10. Tak? Ano. Niedobrze mi. Tak bliski koniec. Cieszę się jednak, że już nie muszę kłopotać się uzyskiwaniem nowego dowodu osobistego. Mam go do końca życia. Zdaje się, że już o tym pisałam. Jednakże w związku z dożywotnim dowodem osobistym niemal codziennie powraca doznanie krótkości drogi przede mną.

Tolo skarży się na bóle w kręgach szyjnych. Robię mu masaż. Umiem robić masaże. Sobie robię dzień w dzień masaże całego ciała. Nawyk ten został mi z czasów, kiedy trenowałam akrobatykę. Na leczenie Tolo musi czekać jeszcze kilka tygodni. Czeka od kilku miesięcy.

Po głowie od tygodnia krąży początkowa fraza pieśni: szałandy połnyje kiefali.
Co to znaczy? Od lat znam tę pieśń i od lat nie znam znaczenia tych słów. Tolo też nie wie, co to są te szałandy połnyje kiefali.

W końcu zmuszam się do sprawdzenia w Internecie, co znaczą te słowa. Aha. Kiefali to cefale, rodzaj ryb, a szałandy to statki rybackie. Nareszcie wiem.
Śmiejemy się.

A ja myślałam, że to kieliszki, napełnione jakimś gruzińskim winem. I chyba też o tym już pisałam.
Muszę wyrzucić z głowy te szałandy połnyje kiefali. Za chwilę dopadnie mnie inna pieśń.
Dopadła. Wstawaj, strana agromnaja…
Poskramiam. Nie moja to pieśń.
Inna pieśń dopada: Wo błażennom uspienji wiecznyj pakoj podażd’ Hospodi, rabie twojej, Tamare, i sotwory jej wiecznuju pamiat’…
Poskramiam. Nie pora jeszcze położyć się tak, żeby już nie wstać. Wstawaj strana agromnaja – wołam do siebie. Mogę się uśmiechnąć.
Tolo nagli: Idziesz? Malujesz?
Przerywam szkic. Idę malować kolejną ikonę i słuchać utworu Amosa Oza o kobietach Izraela.
Szkic dokończę po południu.

Przerywam malowanie małej ikony. Idę coś zapisać. Postanawiam nic nie jeść do wieczora. Dziś już jadłam. Jeśli będę więcej pieniędzy wydawać na jedzenie, to nie będę mogła zapłacić za czyszczenie mego laptopa, który jest prezentem od córki. Kompy też się starzeją.

Bohaterowie Amosa Oza rozmawiają o sztuce, o literaturze. Prawie nigdy o sprawach rodzinnych, domowych. Takie rozmowy łatwo przeradzają się w obrzydliwe plotki. My, Słowianie czy też chrześcijanie, żyjemy plotkami. Ja z Tolem zdecydowanie – nie. Rozmawiamy o dziełach sztuki, książkach, tak jak Żydzi u Oza.

Plotkarskie rodzinne rozmowy straszliwie mnie nudzą. Brzydzę się nimi przez to, że tworzą góry plotek na temat osób bliskich, spokrewnionych, znajomych. Chrześcijańskie rodziny wymyślają niestworzone rzeczy o bliźnich swoich i tym żyją. Uczulenie na plotki mam po matce. Nie znosiła plotek i ich autorów czy autorek. Tolo też nie lubi rodzinnej plotkarskiej gadaniny. Trwa godzinami i nie stanowi wiedzy, ani jej nie daje.

Przez chwilę rozmawiamy z Tolem o tej różnicy rozmów chrześcijańskich i żydowskich na korzyść żydowskich. Jak to sprawnie opisuje Amos Oz. Jak drąży charakter swego narodu. Jakie prawdziwe są u niego kobiety. Przede wszystkim nie istnieje u niego ześwirowany bohater, jakiś zbok i narcyz, jak notorycznie to bywa w naszej literaturze. A kobiety nie są jak lalki. To nie przedmioty. I nie muszą być piękne ani zgrabne, aby były ludźmi. Seks opisuje nie w sposób pornograficzny, jak w naszej literaturze. Męskie kłopoty z pożądaniem też opisuje nie w sposób pornograficzny, nie w sposób wulgarny. Opisuje zwykłego człowieka, a w ten sposób pozbawia człowiek zwykłości. Nie ma u niego zwykłych. Każdy jego znajomy i nieznajomy, każdy swajak, heta zaǔsza chtoś inciaresny i fachowy u swajej raboci. I daścipny. Jakże tego brakuje w naszej literaturze. Musi być zbok, bandyta i porno, a wszystko papierowe, a to porno to obleśny kicz. U Amosa Oza nie istnieje papierowy bohater, a do tego odpychający.

Chce mi się jeść. Hola, moja pani. Jeśli jeszcze schudniesz, będzie lżej chodzić. Już nie możesz szybko i lekko chodzić po Olsztynie, który leży na wzgórzach i każda ulica to droga pod górę i z górki, i znowu pod górę. Schody i schody. I górka bez schodów. I znowu nie możesz wejść. Kucasz. Masujesz łydki. Sapiesz. Schudnij jeszcze trochę. Trzymaj się swego reżimu. Mówię do Tola: Przeprowadźmy się w miejsce równinne, równe jak stół. Tolo się śmieje. Ja też. Tam dobro, dzie nas nima. Zaǔsza tak dumajam.
Znowu Wo błażennom uspienji wiecznyj pakoj…

Jak mało mam czasu w życiorysie.

Bezdomny, aby w nocy ułożyć się do snu na moim półpiętrze, otwiera drzwi wytrychem. Wiecznie popsuty zamek. W którymś momencie stwierdzam, że zamek otwiera się, kiedy rzucę „kurwa mać”, jak w filmie „Seksmisja”. Kręci się kluczem, kręci, aż na „kurwa mać” nagle załapie. Dziś przypomniałam sobie ten sposób otwierania popsutego zamka i jestem mniej zła na tego bezdomnego z wytrychem. Nie. Nadal jestem na niego zła. I natychmiast na system, tworzący niezliczoną liczbę bezdomnych.

Idziemy na spacer do parku Podzamcze. W nim też góry i doliny. Ciężki spacer. Chwilami tortura. Lewa noga odmawia posłuszeństwa. Tolo: Za dużo gadasz o zębie i nodze.
Kulhaju.

Kulbaki ni ǔziała. Uże maju kulbaku. Tolo jaje zrabiǔ. Na joj ǔzory. Ja ich wyrazała wostrym nożykam. I dała kalory. Jeśli mieńsz jem, ta kulbaka ni patrebna. Jesz mieńsz.

Nic szczególnego, ten spacer. Spokojny, nie było nieznośnych spacerowiczów, wrzeszczących do komórek. Ludzkie głosy w nowym systemie są z reguły nieprzyjemne. Nawet w telewizji. Nieprzyjemna ostrość w głosie. Spikerzy nie mówią na wdechu, tylko z tą nieprzyjemną ostrością. Nie raczą poćwiczyć mówienia. I nieprzyjemne twarze na każdym kroku i w telewizji. Nieprzyjemnie otyłe sylwetki. Co się dzieje z ludźmi, że tak brzydną? Brzydko, ciężko chodzą. Na młodych mężczyznach wiszą dupy, to jest spodnie mają z wiszącą dupą. Nie mogę na to patrzeć. Tolo: Już o tym nie mów, nie patrz. Ja: Jak nie patrzeć, kiedy komuś dupa wisi? Głupi szpan. Lezie w oczy sam. O, kolejny z obowiązkowo wiszącą dupą. Jakby tam co niósł.
I dzień to nic szczególnego.

Wracamy, Tolo czyta Amosa Oza, a ja maluję dwie miniaturowe ikony.
Wieczorem oglądamy rosyjskie wiadomości. Tu przynajmniej zdarza się rzetelny komentarz. Znowu wieczór z Sołowjowem. Temat: państwo islamskie. Zaproszony imam nie jest zbyt wysłuchiwany. Mówi, że chrześcijanie rozwalili Orient, no to następnie odzywa się najostrzejszy fundamentalizm. Nie było powodu do bombardowania Iraku, Syrii.

Przez chwilę czuję od wewnątrz, o co mu chodzi. Bez dania racji spadają na ludzi bomby, a no bo należy rozwalić Orient i zaprowadzić tam tzw. demokrację. Należy? Pora już i to późna, żeby mówić prawdę. Nie chodzi o demokrację. Demokracji już nie ma.

Czy to wiemy? My sobie, wojna sobie, bo jakiemuś zbirowi tak się chce? U nas nigdy nie będzie wojny?
Znowu nie godzę się na przekonanie Rosjan, że Biełarusy i Ukraincy eto odin narod. Powtarzają to ciągle. To pogląd z głębokiej komuny, ale już niezupełnie. To powielenie amerykańskiej wiary w jeden niepodzielny „naród amerykański”. Amerykanie obywatelstwo amerykańskie pojmują jako „jeden naród”. Rosja dziś robi z tego analogię u siebie. A jak może to robić, kiedy część byłych republik to już samodzielne państwa, a nie stany, jak w USA? Przestaliby wreszcie głosić to, co nie jest prawdą. Kab choć raz chtoś u Sołowjiwa heta skazaǔ. Szto heta ni adzin narod. Ali nie. Ceły czas piardziać ab adnom narodzi.

Ni taki kiepski byǔ dzień. Paczytali Amosa Oza i pahawaryli ab ludziach, katorych apisaǔ tak praǔdziwo. Namalawała ikonku.

Znoǔ sztoś prypaminaju. Słowy, katoryje paǔtarała maci: A skolko mnie tut żyć astałosa? Usio, szto mieło być, uże było. Niczoho mnie ni trebo. Za doǔho żywu, ali żyć ceły czas choczacca. Kab choć ni lażać na hłybokuju staraść. Mnohija kabiety tak lażać. Kab choć chadzić da kanca swaimi nahami i ad nikoho ni damahacca łaski. A ruki parabilisa nizhrabojdami. I z cełaho czaławieka robicca nizhrabojda.

Zrabiła probu: ci mahu pierakłaści na prostuju mowu mój manadram o światoj Ksieni z Piciara. Chibo ni mahu. Moża mahu? Ksienia była wykształconaja. Ci joj pasuje nasza prastaja mowa?

Biaru mai nasonnyja pigułki, jak ǔczora, pazaǔczora, ada dnia, kali daczka umiarła, i budu ich brać da kanca życia, i zaraz zasynaju.

53 Comments

  • You can definitely see your enthusiasm within the paintings you write.
    The arena hopes for even more passionate writers like you who aren’t
    afraid to say how they believe. All the time follow your heart.

  • Hey There. I discovered your blog the use of msn. That is a really well written article.
    I’ll be sure to bookmark it and return to learn more of your useful information. Thanks for the
    post. I’ll certainly return.

  • Currently it looks like BlogEngine is the best blogging platform out there right now.
    (from what I’ve read) Is that what you’re using
    on your blog?

  • I’ve been exploring for a bit for any high-quality articles or
    blog posts in this sort of house . Exploring in Yahoo I ultimately stumbled upon this web site.
    Studying this information So i’m happy to show that I have an incredibly just right uncanny feeling
    I came upon exactly what I needed. I so much undoubtedly will make sure
    to do not overlook this site and give it a glance
    on a continuing basis.

  • Does your blog have a contact page? I’m having trouble locating it but, I’d like to send you an email.

    I’ve got some ideas for your blog you might be interested in hearing.
    Either way, great blog and I look forward to seeing it improve over time.

  • What’s up everyone, it’s my first visit
    at this web page, and post is genuinely fruitful in favor of
    me, keep up posting these types of posts.

  • Just want to say your article is as astonishing. The clarity in your post is simply nice and that i can assume you’re an expert in this subject.
    Well with your permission let me to grasp your
    feed to stay up to date with imminent post. Thanks 1,000,
    000 and please carry on the rewarding work.

  • My brother recommended I might like this blog. He was once
    totally right. This put up truly made my day.
    You can not imagine simply how much time I had spent for this info!

    Thank you!

  • Nice blog! Is your theme custom made or did you download it
    from somewhere? A design like yours with a few simple adjustements would really make my blog jump
    out. Please let me know where you got your theme.
    Thank you

  • Ahaa, its fastidious dialogue concerning this article
    here at this blog, I have read all that, so now me also commenting at this place.

  • Hey there! Do you know if they make any plugins to protect against
    hackers? I’m kinda paranoid about losing everything I’ve worked hard on. Any tips?

  • Just wish to say your article is as astounding.
    The clearness in your post is simply cool and i could assume you are an expert on this subject.
    Well with your permission allow me to grab your feed to keep
    up to date with forthcoming post. Thanks a
    million and please keep up the rewarding work.

  • Does your website have a contact page? I’m having problems locating
    it but, I’d like to send you an email. I’ve got some recommendations for your blog you might be interested in hearing.
    Either way, great website and I look forward to seeing it expand over time.

  • Hey there I am so excited I found your website,
    I really found you by error, while I was browsing on Yahoo for
    something else, Anyhow I am here now and would just like to
    say many thanks for a fantastic post and a all
    round thrilling blog (I also love the theme/design), I don’t have time to read through it
    all at the moment but I have saved it and also included your RSS feeds, so when I have time I will be
    back to read much more, Please do keep up the great job.

  • I have been surfing on-line greater than three hours as of late,
    but I by no means discovered any interesting article like
    yours. It’s beautiful price sufficient for me. In my
    view, if all website owners and bloggers made good
    content material as you did, the net will likely be a lot more useful than ever before.

  • Very nice post. I simply stumbled upon your blog and wished to say that I have
    really enjoyed surfing around your weblog posts. After all I will
    be subscribing on your feed and I hope you write
    again very soon!

  • Does your blog have a contact page? I’m having a tough time
    locating it but, I’d like to send you an email. I’ve got some recommendations
    for your blog you might be interested in hearing.
    Either way, great website and I look forward to seeing it improve over time.

  • Howdy! I know this is kinda off topic but I was wondering if you knew where I could locate a
    captcha plugin for my comment form? I’m using the same blog platform as yours and I’m having trouble finding one?
    Thanks a lot!

  • This blog was… how do I say it? Relevant!!
    Finally I’ve found something which helped me. Thanks!

  • First off I would like to say excellent blog!

    I had a quick question which I’d like to ask if you don’t mind.
    I was curious to find out how you center yourself and
    clear your thoughts before writing. I have had a hard
    time clearing my thoughts in getting my thoughts out.
    I do take pleasure in writing but it just seems like the first 10 to 15 minutes are generally
    wasted simply just trying to figure out how to begin. Any suggestions or tips?
    Kudos!

  • Do you have a spam issue on this website; I also am a blogger,
    and I was wondering your situation; we have created some nice methods and we are looking to
    swap techniques with other folks, be sure to shoot me
    an e-mail if interested.

  • constantly i used to read smaller content that as well clear their motive, and that is also happening with this paragraph which I am
    reading here.

  • Woah! I’m really digging the template/theme of this site.
    It’s simple, yet effective. A lot of times it’s hard
    to get that “perfect balance” between superb usability and visual appearance.
    I must say you’ve done a superb job with this. In addition, the blog loads super fast for me on Internet explorer.
    Outstanding Blog!

  • Howdy! Do you know if they make any plugins to protect against hackers?

    I’m kinda paranoid about losing everything I’ve worked
    hard on. Any tips?

  • Hello to all, since I am actually keen of reading this webpage’s post to be updated daily.
    It contains fastidious stuff.

  • What’s up to all, the contents existing at this website are actually remarkable for people knowledge, well,
    keep up the nice work fellows.

  • My brother recommended I may like this blog.
    He was once totally right. This post actually made my day.

    You can not believe simply how so much time I had spent for
    this information! Thanks!

  • My brother recommended I might like this website.
    He was entirely right. This publish actually made my day.
    You cann’t consider just how so much time I had spent for this info!

    Thanks!

  • Hey there just wanted to give you a brief heads up and let
    you know a few of the pictures aren’t loading correctly. I’m not sure why but I think its a
    linking issue. I’ve tried it in two different web
    browsers and both show the same results.

  • I don’t know if it’s just me or if everybody else experiencing problems with your site.
    It appears as though some of the written text in your content are running off the screen. Can someone else please comment and let me know if this is happening to them as well?
    This may be a issue with my web browser because I’ve had this happen before.
    Kudos

  • Hello There. I found your blog using msn. This is a really well written article.
    I’ll make sure to bookmark it and come back
    to read more of your useful information. Thanks for the post.

    I’ll definitely return.

  • I do not even understand how I finished up here,
    but I assumed this submit was once good. I do not realize who you’re however
    certainly you’re going to a famous blogger should you are
    not already. Cheers!

  • Hmm it looks like your site ate my first comment (it was super long) so I guess I’ll
    just sum it up what I wrote and say, I’m thoroughly enjoying your blog.
    I too am an aspiring blog writer but I’m still new to everything.
    Do you have any suggestions for first-time blog writers?
    I’d definitely appreciate it.

  • Hello There. I discovered your blog the use of msn. That
    is an extremely neatly written article. I’ll make sure to bookmark it and return to read more of
    your useful information. Thanks for the post. I will certainly return.

  • We absolutely love your blog and find nearly all of your post’s to be precisely what I’m
    looking for. can you offer guest writers to write content to suit your needs?
    I wouldn’t mind producing a post or elaborating on a few of the subjects you write related to here.
    Again, awesome web log!

Comments are closed.