Успаміны з 2000 г.

1. Польшчa. У першай палове 2000 г. прэм’ер-міністрам быў Ежы Бузэк з Акцыі Выбарчай ,,Салідарнасць”. Пры ім у 2000 г. павялічылася беспрацоўе ў Польшчы з 13,1% у снежні 1999 г. да 13,6% у чэрвені 2000 г. і павялічылася інфляцыя з 7,3% у 1999 г. да 10,1 % у канцы 2000 г. Сярэдні заробак да снежня 2000 г. узрос з 1707 зл. да 1924 злотых, пры курсе амерыканскага долара пры канцы снежня 2000 г. роўным 3,80 зл. за долар. Натуральны прырост насельніцтва павялічыўся з 0,0 праміля ў 1999 г. да 0,3 праміля ў 2000 г.

Вялікай памылкай быў тады продаж замежным капіталістам добрых прадпрыемстваў, якія прыносілі краіне прыбытак. Яны замест даваць прыбытак дзяржаве, сталі даваць яго замежным капіталістам. Апрача таго замежны капітал забіраў у Польшчы інфраструктуру. Інфраструктура служыць гаспадарцы і мае ўплыў на наша жыццё, на нашы дарогі, тэлекамунікацыю, фінансы і гандаль. А нашы ўлады аддалі гэта замежным капіталістам, якія гэта зманапалізавалі і накінулі нам высокія пошліны, маржу і плацілі добра сваім замежным прадстаўнікам ды высылалі нашы прыбыткі за мяжу. Мы мусілі аплачваць іх фірмовыя знакі, кансультацыі і іншыя прывезеныя імі элементы, як гузікі ці металічныя накрыўкі да бутэлек. Асабліва вялікай памылкай бала перадача фінансавай інфраструктуры замежным капіталістам, напрыклад, аддавалі ім пенсійныя фонды. Бралі яны высокія маржы і плату за крэдыты. Напрыклад, адзін з канцэрнаў з паўднёвай Еўропы купіў у Польшчы адзін вялікі польскі банк, які меў вартасць 3,5 % для канцэрну, а даваў яму 30 % прыбытку.

1 студзеня Чэхуў, Косуў-Ляцкі, Нэкля, Прысіцэ і Тышоўцэ атрымалі гарадскія правы, а Плакавіцэ былі далучаныя да Львуўка-Слёнскага.

6 студзеня Сейм прыняў закон аб стварэнні ўстановы Абароны правоў дзіцяці.

21 студзеня Кампіноскі нацыянальны парк увялі ў міжнародны спіс запаведнікаў біясферы ЮНЕСКА.

23 лютага члены арганізацыі Нашосьць падчас дэманстрацыі супраць вайны ў Чачні апаганілі расійскі флаг на тэрыторыі Генеральнага консульства Расійскай Федэрацыі ў Познані.

1 сакавіка паўстаў Інстытут імя Адама Міцкевіча.

15 красавіка пачаў служыць падараваны ўрадам ЗША ракетны фрэгат КРП Ген. К. Пуласкі.

22 сакавіка польскі пасажырскі парава-турбінны карабель КПТ(ТСС) Стэфан Баторы ўлады прадалі на лом турэцкай суднаверфі.

25 сакавіка Андрэй Вайда атрымаў у ЗША прэмію Оскар за сваю творчасць.

15 красавіка было створана Цэнтральнае следчае бюро.

24 красавіка з непрацуючай шахты руды ўрана стварылі падзямельны турыстычны шлях даўжынёй 1200 м., Штольню Кавары.

 

Беларусь

26 студзеня ўступіў у сілу Дагавор аб стварэнні адзінай Саюзнай дзяржавы, падпісаны прэзідэнтамі Расіі і Беларусі 8 снежня 1999 г. 26 студзеня прайшло ў Маскве пасяджэнне Вышэйшага Дзяржаўнага Савета Саюзнай Дзяржавы.

Па беларускай статыстыцы сярэдні заробак у Беларусі налічваў 34 871 899 рублёў у снежні 1999 г. і 1 студзеня 2000 г. прайшла дэнамінацыя беларускага рубля 1000 на 1, аднялі тры нулі. І 31 студзеня 2000 г. сярэдні заробак налічваў 36 659 рублёў, а ў чэрвені павысіўся да 57 596 рублёў. З 1 студзеня 2000 г. былі ўведзены банкноты 1, 5, 10, 20, 50, 100, 500, 1000 рублёў. Банкноты з 1992-1999 гг. былі важнымі ў 2000 годзе, толькі адымаліся ў іх тры нулі.

,,2000 год быў годам далейшага ўмацаваньня аўтарытарнага кіравання Аляксандра Лукашэнкі і барацьбы беларускай апазіцыі за дэмакратычня змены ў краіне. Як і ў ранейшыя гады кіравання краінай Лукашэнкам, шэсці, мітынгі, пікеты праходзілі пад кантролем не толькі міліцыі, але і спецслужбаў і заканчваліся арыштамі ўдзельнікаў і арганізатараў. Буйнейшымі акцыямі апазіцыі ў 2000 годзе былі «Марш Свабоды-2» і «Марш Свабоды-3», «Чарнобыльскі шлях-2000», святкаванні Дня Канстытуцыі, Дня Волі, Дня Незалежнасьці, мерапрыемствы, прысвечаныя байкоту выбараў у лукашэнкаўскі парламент. Найбольш жорстка ўлады расправіліся з удзельнікамі святкавання Дня Волі 25 сакавіка ў Мінску. Было арыштавана больш за 500 чалавек, у тым ліку 36 журналістаў беларускіх і акрэдытаваных у Беларусі сродкаў масавай інфармацыі, лідэры партыяў, праваабаронцы і нават асобы, якія валодаюць дыпламатычнай недатыкальнасцю: прадстаўнік місіі АБСЕ ў Беларусі Крыстафер Паніко, дэпутат Польскага сейму Марыюш Каміньскі, а таксама восем грамадзянаў Польшчы і грамадзянін Чэхіі. Арышты суправаджаліся здзекамі над затрыманымі, знявагаю іх чалавечай годнасьці і з біццём”, – фрагмент з «Агляду – хронікі парушэнняў правоў чалавека ў Беларусі ў 2000 годзе».

1 лютага 2000 г. пачаліся масавыя забастоўкі прадпрыемстваў, якія закончыліся 20 лютага. Прычынай забастовак быў уведзены ўрадам падатак на дабаўленую вартасць, які быў кепска апісаны ў законе. А. Лукашэка нейкі час пашумеў, аднак хутка падпісаў дэкрэт які зняў напружанне.

Калі прэзідэнтам Расіі стаў У. Пуцін, пачаўся новы этап палітыкі Расіі ў адносінах да Беларусі. А. Лукашэнка страіціў ілюзіі, што пасля Б. Ельцына ён стане кіраўніком супольнай дзяржавы Расіі і Беларусі. Улады ў Маскве пакінулі інтэграцыйную канцэпцыю Расіі і Беларусі як нерэальную. Пуцін стараўся ўзмоцніць гаспадарчае ўздзеянне на Беларусь, стараўся выкарыстаць эканамічную залежнасць Беларусі ад Расіі.

Залежнасць Беларусі ад Расіі ў справах абароны была найбольш бачная. Беларусь не мае толькі фінансавых сродкаў, каб весьці самастойную абаронную палітку, якія мае Расія. Дзве дзяржавы выказваюць адносна замежнай палітыкі таксама супольную згоду, хоць Расія тады была зацікаўленая весці згодную палітыку з ЗША і Еўрасаюзам, а адносіны Беларусі да заходніх дзяржаў былі замарожаныя. Аднак планы гаспадарчай інтэграцыі ў галіне грашовай, гандлёвай палітыкі, як і ў энергетычным сектары не былі выкананыя. Прычынай была розніца гаспадарчых сістэмаў у гэтых дзяржавах. Расія праводзіла рыначныя рэформы, а Беларусь трымалася савецкай сістэмы гаспадаркі планаванай цэнтральна. У сувязі з тым Расія пачала агранічваць дапамогу Беларусі, давала яе ў залежнасці ад уступкаў Беларусі Расіі. Расія старалася ўсё больш і больш паставіць Беларусь у залежнасць ад сябе.

У 2000 годзе спіс людзей, якія ў Беларусі знікнулі бясследна папоўніў тэлеаператар расійскай кампаніі ГРТ Дзмітры Завадзкі. 7 ліпеня ён прапаў без вестак па дарозе ў аэрапорт ,,Мінск2”. У сувязі з тым, што гэта быў расійскі грамадзянін, знайшлі вінаватых. Вінаватымі ў захопе Д. Завадзкага былі палічаны афіцэры МУС ,,Алмаз” Валерый Ігнатовіч і Максім Малік, якія атрымалі пажыццёвае зняволенне, і былы курсант Акадэміі МУС, які атрымаў 25 гадоў турмы і таксама Сяргей Савушкін, які атрымаў 12 год турмы. Усе прыгаворы вынеслі судом у закрытым парадку. Ніхто з іх віны сваёй не прызнаў. Цела згінуўшага журналіста ніколі не знайшлі.

У 2000 годзе рэпрэсіі ў Беларусі далей прадаўжаліся, суды беспадстаўна каралі многіх людзей якія выступалі супраць рэжыму А.Лукашэнкі, не дапускалі да свабоды слова. У 2000 годзе беларускія суды пакаралі Анатоля Букачова, жонку Міхала Чыгіра, Юлію Чыгір, самога Міхала Чыгіра, Надзею Грачуху і іншых. Не магу апісаць і пералічыць тут усіх арыштаваных і асуджаных, бо заняняло бы мне апісанне некалькі старонак тэксту. Многіх сваіх праціўнікаў А. Лукашэка няслушна абвінавачваў у карупцыі, а падпарадкаваныя яму суды няслушна каралі іх зняволеннем, так як прэзідэнт жадаў.

 

Расія

9 студзеня чачэнскія баевікі прарваліся ў Шалі і ў Аргун. Кантроль федэральнае войска над Шалі аднавіла 11 студзеня, а над Аргуном – 13 студзеня.

5 лютага многа чачэнскіх жыхароў згінула ад бамбёжак і голаду ў пасёлку Новыя Адды ля Грознага.

6 лютага федэральнае войска захапіла сталіцу Чачні – горад Грозны.

22-29 лютага федэральнае войска захапіла чачэнскі горад Шатой, аднак лідары чачэнскіх тэрарыстаў, Масхадаў, Хатаб і Басаеў уцяклі з акружэння. Першы намеснік камандуючага федэральнымі сіламі Генадзій Трошаў аб’явіў аб заканчэнні аперацыі ў Чачні.

29 лютага гіне 6-тая рота, 2-тага батальёна, 104 парашутна-дэсантнага палка,76 дывізіі ў баях за вяршыню 776 у Чачні.

5-20 сакавіка праходзілі баі за вёску Камсамольск у Чачні.

12 сакавіка ў Чачні быў захоплены і давезены ў Маскву тэрарыст Саман Радуеў, якога засудзілі на пажыццёвае зняволенне. Памёр ён у турме.

21 сакавіка злачынца Руслан Любецкі забіў праваслаўнага святара іераманаха Грыгорыя Якаўлева, адрэзаў яму галаву і павесіў яе на царкоўны алтар. Злачынца назваў сябе воінам Крышны, хоць ім не быў, і папаў у псіхбальніцу. У 2010 г. яго выпусцілі адтуль і забіў яго мядзведзь.

26 сакавіка прайшлі выбары прэзідэнта Расіі. У выбарах перамог Удадзімір Пуцін, атрымаўшы 53 % галасоў. Камуніст Г. Зюганаў атрымаў 29,2 %, Яўлінскі – 5 % галасоў. Яшчэ 8 кандыдатаў атрымала менш чым 3 % галасоў кожны. У выбарах прымала ўдзел 68,7 % выбаршчыкаў. У. Пуцін нічога не абяцаў у выбарах, аднак людзі хацелі змен, чакалі цвёрдага лідэра, які навядзе ў дзяржаве парадак. Пуцін атрымаў папулярнасць, бо за кароткі час расійскае войска перамагло чачэнцаў, бо расіяне хацелі пакараць чачэнцаў за гандаль захопленымі імі людзьмі, за тое, што хацелі стварыць на Каўказе ісламскую дзяржаву, і не хацелі больш бачыць перамогі малой дзяржавы над вялікай Расіяй. Хвалявалі большасць грамадзян Расіі паражэнні, якія атрымалі ад малога чачэнскага народа пры Б. Ельцыне і цяпер пры У. Пуціне пабачылі, што чачэнцы былі пабіты. Гэта павялічыла прэстыж У. Пуціна як прэзідэнта Расійскай Федэрацыі.

4 красавіка наступіў старт касмічнага карабля Саюз ТМ-30 з касманаўтамі Сяргеем Залёціным і Аляксандрам Калеры.

12 красавіка Расійская касмічная карпарацыя ,,Энергія” прадала амерыканскай кампаніі ,,Спейс Хаб” эксклюзіўныя правы на выкарыстанне архіва кінадакументаў, у якіх знаходзяцца інфармацыі аб усіх касмічных даследаваннях і праграмах выкананых пры СССР і ў Расіі.

13 красавіка Германія і Расія падпісалі дагавор аб абмене твораў мастацтва вывезеных дзвюма дзяржавамі падчас Другой сусветнай вайны.

14 красавіка Дзяржаўная Дума РФ ратыфікавала расійска-амерыканскі дагавор СНЗ-2 (СНВ-2) аб скарачэнні стратэгічнай наступацельнай зброі дзвюх дзяржаў.

18 красавіка У. Пуцін выступіў супраць стварэння ЗША нацыянальнай сістэмы Супрацьракетнай абароны.

21 красавіка Дзяржаўная Дума РФ ратыфікавала дагавор аб поўным заканчэнні ядзерных выпрабаванняў.

23 красавіка чачэнскія баевікі напалі на калону 51 парашутнага дэсантнага палка Тульскай дывізіі і забілі 16 салдат і 7 салдат паранілі.

24 сакавіка падчас вучэння Чарнаморскага флота расійская крылатая ракета ўдарыла ва ўкраінскае пасажырскае судна ,,Верашчагін”.

26 сакавіка ў Маскве выставілі да аглядання астанкі Гітлера, яго чэрап з дзіркай, праз якую прайшла куля з яго пісталета.

29 красавіка немцы перадалі Расіі фрагменты янтарнага пакоя з Пушкіна ля Санкт-Пяцярбурга, вывезенага гітлераўскім войскам падчас вайны.

Галоўны архітэктар прускага каралеўскага палаца Андрэас Шлютэр перабудоўваючы палац у Берліне першы раз выкарыстаў у апрацоўцы інтэр’ера янтар, стварыў тры багатаарнаментаваныя рамы з люстрамі з каралеўскай калекцыі. У 1716 годзе Фрыдрых Вільгельм І падарыў янтарны пакой цару Пятру І, гэты пакой пасля смерці цара ў Царскім Сяле ўставіла ў палацы яго дачка царыца Лізавета. Немцы падчас вайны вывезлі янтарны пакой ў Кёнігсберг і часткова быў ён устаўлены ў Кёнігсбергскім замку. Аднак калі савецкае войска падыходзіла да Кёнігсберга, пакой здэмантавалі і вывезлі яго ў невядомым напрамку. Толькі фрагменты мазаікі пакоя немцы знайшлі ў 1997 годзе ў нейкага натарыуса, іх канфіскавалі і перадалі Расіі.

6 мая Расія была прынятая ў міжнародную арганізацыю бізнеса, у Міжнародную гандлёвую палату, якая злучае больш чым 7 тысяч прадпрыемстваў, асацыяцый і кампаній з 130 дзяржаў.

7 мая У. Пуцін злажыў пысягу народу Расіі як прэзідэнт. У. Пуцін адразу пачаў узмацняць прэзідэнцкую ўладу.

11 мая працаўнікі Генпракуратуры, ФСБ ФСНП Расіі правялі вобыскі ў цэнтральных офісах холдынга Уладзіміра Гусінскага ,,Медыа-Мост” у сувязі з крымінальнай справай па арт. 137, 138 і 181 Крымінальнага Кодэкса РФ. Алігарх У. Гусінскі назваў гэты вобыскі помстай за тое, што ён на канале тэлебачання ОРТ крытыкаваў чачэнскую вайну і прэзідэнта У. Пуціна. 16 чэрвеня У. Гусінскі трапіў у Бутырскую турму, абвінавацілі яго ў махлярстве. 16 чэрвеня яго выпусцілі за падпіскай, што не мае права выехаць за мяжу. 20 ліпеня ён перадаў усю сваю маёмасць і тэлевізыйны канал НТВ ,,Газпрому” і ўцёк за мяжу. Уладу ў першую чаргу цікавіла кантроль над НТВ, калі ён аддаў яго ўладам, дазволілі яму ўцячы за мяжу. Улады закрылі яго газету ,,Сегодня”, а ў яго тыдневіку ,,Итоги” змянілі рэдакцыю і рэдакцыйную палітыку. З У. Гусінскага пачалася барацьба У. Пуціна з алігархамі, якія выступалі супраць яго. Б. Беразоўскі таксама быў змушаны ўцякаць за мяжу. Вобыск правялі ў Цюменскай нафтавай кампаніі М. Фрыдмана і іншых. Хоць яны не мелі палітычных амбіцый і не крытыкавалі У.Пуціна. Толькі згодны з У. Пуціным быў алігарх Р. Абрамовіч і ў яго не было вобыскаў і ён жыве бяспечна за мяжой. А ён змусіў Б. Беразоўскага аддаць дзяржаве за 175 млн. долараў 49% акцыі ОРТ.

13 мая прэзідэнт Расіі У. Пуцін падпісаў указ № 849 ,,Аб паўнамоцным прадстаўніку Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі ў федэральнай акрузе”, згодна з якім у Расіі былі створаны федэральныя акругі па тэрытарыяльнаму прынцыпу рэспублікі, краі і вобласці (Цэнтральны, Паўночна–Заходні, Паўднёвы і іншыя).

20 мая Указам прэзідэнта былі зацверджаныя кірункі падаткавай рэформы, якія стваралі справядлівую і нейтральную падаткавую сістэму і яе спрашчалі і рабілі лепшай.

24 мая Дзяржаўная Дума РФ прыняла папраўку, якая забараняла прапаганду наркотыкаў і спосабаў іх прыгатавання.

 

Іншыя дзяржавы

1 студзеня ў Англіі ўсе прадукты ў магазінах пры іх продажы пачалі азначаць у кілаграмах і грамах, а не, як да канца 1999 года, у фунтах і ў унцыях.

1 студзеня ў Чэхіі прайшла рэформа адміністрацыі. На месца 7 краёў + Прага стварылі 13 новых краёў + Прага. Старыя краі сталі ,,тэрытарыяльнымі акругамі” для дзяржаўных устаноў.

2 студзеня на Чорным моры ля Туапсе падчас шторму разламалася ўкраінскае судна з сухагрузам, якое плыло пад флагам Камбоджы. Матросы высадзіліся на платы і толькі адзін матрос згінуў.

3 студзеня ў Бейруце (Ліване) палестынскія тэрарысты абстралялі з гранатамётаў расійскае пасольства, пратэстэстуючы супраць вайны ў Чачні. Згінуў ліванскі паліцыянт і адзін тэрарыст.

4 студзеня ў чыгуначнай катастрофе пры сутычцы двух пасажырскіх цягнікоў у Нарвегіі згінула19 асоб.

9 студзеня ва Узбекістане другі раз быў выбраны прэзідэнтам Рэспублікі Іслам Карымаў, які атрымаў 91,9 % галасоў.

13 студзеня ў катастрофе лівійскага пасажырскага самалёта Шорт 360 згінула 22 асобы на Міжземным моры.

29 студзеня ў Харватыі быў выбраны прэзідэнтам Стэпан Месіч.

30 студзеня ў катастрофе самалёта А310 пад Абіджанам згінула 169 асоб.

31 студзеня Рейс 261 Alaska Airlines – планавы рейс самалёта McDonnell Douglas MD-83, кампаніі Alaska Airlines па маршруту Пуэрто-Вальярта – Сіэтл са спыненнем палёта ў Сан-Франціска. 31 студзеня 2000 года гэты самалёт разбіўся ля вострава Анакапа (Каліфорнія) з-за адмовы працы стабілізатараў. У катастрофе згінула 88 асоб (83 пасажыры).

7 лютага ля Кёльна ў Нямеччыне згінула 9 асоб і сотні асоб былі параненых. Цягнік ехаў з Амстэрдама ў Базель і перад Кёльнам выскачыў з рэек.

7 лютага ў Бялградзе ў Югаславіі ў рэстаране футбольнага клуба ,,Рад” быў забіты міністр абароны Паўле Буятовіч.

10 лютага ад амерыканскай бамбёжкі на поўдні Ірака згінула 3 асобы і было параненых 8 мірных жыхароў.

11 лютага наступіў у ЗША 97 старт (STS – 9) па праграме Спейс Шатл і 14 палёт шатла Індэвор з касманаўтамі Кевінам Крэгелем, Дамінікай Горы, нямецкім касманаўтам Герхардам Кілем, Джанетай Каванды, Джэнісам Восам і японскім касманаўтам Мамору Моры. Індэрор прызямліўся 22 лютага.

13 лютага ад тарнада на паўднёвым захадзе амерыканскага штата Джорджыя згінула не менш чым 22 асобы і больш чым 100 асоб было параненых.

22 лютага ва Украіне адмянілі смяротнае пакаранне.

24 лютага папа рымскі Ян Павел ІІ пачаў візіт у Егіпце і на Сінаі.

26 лютага папа рымскі Ян Павел ІІ быў з візітам у манастрыры св. Кацярыны ля гары Сінай у Егіпце.

1 сакавіка першы раз жанчына Тарыя Галёнена стала прэзідэнтам Фінляндыі.

8 сакавіка ў катастрофе ў Японіі ў такійскім метро на станцыі ,,Нака-Мэгура” згінула 5 асоб і 63 асобы былі паранены.

12 сакавіка папа рымскі Ян Павел ІІ падчас набажэнства ў ватыканскай базіліцы прасіў у Бога прабачэння вінаў рымскага каталіцкага касцёла, якія ён учыніў веруючым іншых веравызнанняў на свеце.

17 сакавіка ва Угандзе больш чым 500 членаў секты «Рух Звароту Дзесяці Запаведзей Бога» масава самаспаліліся.

21 сакавіка рымскі папа Ян Павел ІІ пачаў візіт у Ізраіле.

7 красавіка ЗША нанеслі ракетна-бомбавы ўдар па Іраку, ад якога згінула 14 жыхароў, а 19 жыхароў было параненых.

9 красавіка ў Грузіі прэзідэнтам другі раз быў выбраны Эдуард Шэварднадзэ, атрымаўшы 82 % галасоў.

10 студзеня ў сталіцы Гамбіі Банджулю cілы бяспекі пачалі страляць да дэманстрантаў-студэнтаў і застралілі 14 асоб.

19 красавіка наступіла катастрофа філіпінскага самалёта Боінга-737 над Давао. Згінула 131 асоба.

26 красавіка прэзідэнт Л. Кучма аб’явіў, што Чарнобыльская АЭС да канца 2000 года будзе закрыта.

10 мая ў Індыі стала жыць больш чым 1 мільярд жыхароў.

13 мая ў Галандыі ў Эншэндэ згінула 23 асобы, а 947 было параненых ад выбухаў у фабрыцы феерверкаў.

13 мая з амерыканскага вайсковага самалёта ў Паўднёвай Карэі памылкова скінулі на вёску 6 бомб.

18 мая ад бамбёжак Ірака амерыканскімі і англійскімі самалётамі гіне 1 асоба, а 4 было параненых.

19 мая наступіў у ЗША 98 старт (STS-101) па праграме Спейс Шатл і 21 палёт шатла Атлантыс з касманаўтамі Джэймсам Халселым, Скотам Харавітцам, Сьюзанай Хелмс, рускім касманаўтам Юрыем Усачовым, Джэймсам Восам, Мэрай Уэберай і Джэмсам Ульямсам. Атлантыс прызямліўся 29 мая.

25 мая пасля 22-гадавой акупацыі пакінула паўднёвы Ліван ізраільскае войска.

25 мая закончылася Эрытрэйска-эфіопская вайна.

26 мая парламент Кіргістана прагаласаваў, каб дзяржаву называць ,,Рэспублікай Кіргізіяй”.

27 мая ў Кітаі каталіцкі святар атрымаў 6 гадоў турмы за друк Бібліі і іншых рэлігійных кніг. Абвінавацілі яго ў незаконных публікацыях і ў тайнай агітацыі каталіцызму.

30 мая А. Акаеў у Кіргізіі падпісаў Закон аб прызнанні ў Кіргізіі рускай мове афіцыйнага статуса.

Дзмітры Шатыловіч

Працяг будзе