W regionie. W dniach 1-2 września w Krynkach odbyła się kolejna edycja Trialogu. Jak co roku zjechali tu artyści, pisarze, politycy, historycy, wśród nich m.in. Andrzej Strumiłło, Krzysztof Czyżewski, Paweł Kowal, Anda Rottenberg, Leon Tarasewicz, Eugeniusz Mironowicz, a z Białorusi Ludmiła Rubleuskaja, Wincuk Wiaczorka, Aleksandr Kraucewicz. Tegoroczny panel dyskusyjny poświęcony był Adamowi Mickiewiczowi i jego związkom z białoruskością. Trialog wypełniły też wydarzenia o charakterze artystycznym – wystawy, koncerty i spektakle. Spotkania ludzi kultury, które przed laty zapoczątkował nieżyjący białoruski pisarz i publicysta Sokrat Janowicz, kontynuuje Fundacja Villa Sokrates. Czyt. Юрка Хмялеўскі. Ад рэдактара
Мадэратарам дыскусій сёлетняга Трыялогу ў Крынках быў Кшыштаф Чыжэўскі – шэф фонду Пагранічча ў Сейнах (Фота Юркі Хмялеўскага)
W dniach 31 sierpnia – 3 września odbywał się w Białymstoku festiwal Wschód Kultury/Inny Wymiar. Złożyło się nań ponad czterdzieści różnych projektów, przygotowanych przez twórców z dziesięciu krajów (Gruzji, Armenii, USA, Jemenu, Izraela, Słowenii, Białorusi, Ukrainy, Litwy, Rosji, Syrii i Polski). Koncerty (muzyki poważnej, eksperymentalnej, chasydzkiej, folkowej), spektakle, wystawy, pokazy filmów, promocje książek, spacery, warsztaty familijne, były koordynowane przez Białostocki Ośrodek Kultury. Festiwal dotarł też do synagogi w Tykocinie, w której posłuchać można było chasydzkich sylabicznych pieśni bez słów.
Ігар Лукашук – новы дырэктар Гайнаўскага белліцэя (Радыё Рацыя)
Нашы занялі важныя пасты
Новым дырэктарам ліцэя з дадатковым навучаннем беларускай мовы з 1 верасня з’яўляецца Ігар Лукашук. Вядомы ён у нашым асяроддзі як старшыня Згуртавання Шчыты, якое штогод арганізуе фестываль „Бардаўская восень”. Дагэтуль працаваў ён як намеснік дырэктара комплексу школ у Нарве.
Альжбета Фіёнік (справа) – новы дырэктар Бельскага дому культуры (Радыё Рацыя)
На пачатку ліпеня Лукашук прыступіў да конкурсу на дырэктара Гайнаўскага белліцэя, у якім сваю кандытатуру на наступны пяцігадовы тэрмін падаў таксама Яўген Сачко, які на гэтай пасадзе працаваў няспынна ад 1992 г. З сярод двух кандыдатаў конкурсная камісія вылучыла Ігара Лукашука. Павятовая ўправа ў Гайнаўцы, якой школа падлягае, па юрыдычных прычынах вырашыла конкурс паўтарыць. На гэта, аднак, не пагадзіўся ваявода, які не дагледзеўся тут парушэнняў закона.
Ігар Лукашук 4 верасня адкрыў новы навучальны год у гайнаўскім Комплексе школ з дадатковым навучаннем беларускай мовы як яго новы дырэктар. Яўген Сачко, якому ў час школьнай урачыстасці падзякавалі за 25-гадовае кіраванне школай, астаецца на працы як настаўнік.
З пачаткам верасня новага дырэктара мае таксама Бельскі дом культуры, які сёлета адзначае 60-годдзе свёй дзейнасці. Бургамістр Бельска-Падляшскага Яраслаў Бароўскі на гэту пасаду, без конкурсу, прызначыў Альжбету Фіёнік, якая працуе там шмат гадоў. У прыватнасці з’яўляецца яна жонкай Дарафея Фіёніка, вядомага аніматара беларускай культуры на Падляшшы, старшыні Музея малой айчыны ў Студзіводах. Спявае таксама ў калектыве „Жэмэрва”.
Альжбета Фіёнік на пасадзе дырэктара змяніла Малгажату Біль-Ярузэльскую, якая Бельскім домам культуры кіравала на працягу апошніх пяці гадоў. Цяпер вяртаецца на працу ў Беласток, дзе пражывае – у Драматычны тэатр імя Аляксандра Вянгеркі як намеснік дырэктара, якім ужо раней была.
W Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku można było obejrzeć wystawę „Sąsiedzi wyjechali do Treblinki”, przygotowaną przez Stowarzyszenie Edukacji Kulturalnej WIDOK. Artyści (Ewa Chacianowska, Aleksandra Czerniawska, Grzegorz Dąbrowski, Małgorzata Dmitruk, Paweł Grześ, Krystyna Piotrowska, Rafał Siderski, Katarzyna Zabłocka z uczniami, Tomasz Waszczeniuk oraz Janusz Badurski) przygotowali fotografie, filmy oraz instalacje.
5 września w Teatrze Dramatycznym im. A. Węgierki w Białymstoku odbyły się uroczyste obchody dziesięciolecia działalności Niepublicznej Szkoły Podstawowej św. św. Cyryla i Metodego. W uroczystości uczestniczył prawosławny arcybiskup białostocko-gdański Jakub, przedstawiciele władz lokalnych i oświatowych, a także konsul generalny Republiki Białoruś w Białymstoku Alla Fedorowa. Licznie przybyli też dawni uczniowie, rodzice oraz sympatycy szkoły.
2 верасня на пляцы перад сінагогай у Орлі адбыўся штогадовы беларускі народны фэст „Арлянскія сустрэчы”. Гэта найбуйнейшае мерапрыемства ў гміне Орля. У гэтым годзе, калі яшчэ дадаткова святкавалася 510-ыя ўгодкі Орлі, зоркамі былі беларускі казачы калектыў „Бацька Атаман” ды падляшскі вядомы гурт „Чэрэмшына”. (Радыё Рацыя)
W dniach 14-17 września w Akademii Supraskiej odbyła się międzynarodowa konferencja „Fundamentalizm w kultach religijnych, parareligijnych oraz organizacjach ideologicznych – przykłady z cerkwi lokalnych”. Uczestniczyli w niej przedstawiciele Kościołów prawosławnych z Polski Rosji, Cypru, Chorwacji, Bułgarii. W konferencji wziął udział metropolita warszawski i całej Polski Sawa. Goście oprócz Supraśla odwiedzili monaster na Świętej Górze Grabarce oraz wzięli udział w kolacji, którą wydał prezydent Białegostoku.
19 września w Akademii Supraskiej odbył się finisaż wystawy „Leon Tarasewicz”, który połączony był z promocją publikacji o artyście. W spotkaniu i zarazem dyskusji o sztuce wzięli udział Leon Tarasewicz, ks. prof. Henryk Paprocki, autor jednego z tekstów we wspomnianym wydawnictwie i prof. Antoni Mironowicz, który napisał esej historyczny o supraskim monasterze. Moderatorem spotkania była Magdalena Godlewska-Siwerska, kuratorka wystawy. Wydawcą albumu o Leonie Tarasewiczu jest Akademia Supraska, współwydawcą Galeria Arsenał. Wydano go w trzech językach – polskim, białoruskim i angielskim. Czyt. str.48
20 гадоў навучання беларускай мовы ў Беластоку
17 верасня было адзначана 20-годдзе навучання беларускай мовы ў Беластоку. Спярша ў царкве Яна Багаслова на Бацечках служылася св. Літургія па-беларуску з малебнaм за вучняў, бацькоў і настаўнікаў. Пасля ў клубе „Zmiana Klimatu” прайшло адмысловае мерапрыемства. Прынялі ў ім удзел быўшыя і цяперашнія вучні з бацькамі і запрошаныя госці. Сустрэчу сарганізавала аб’яднанне на карысць дзяцей і моладзі, якія вывучаюць беларускую мову АБ-БА.
19 września zarząd województwa podlaskiego podjął decyzję o utrzymaniu w 2018 r. połączenia kolejowego między Białymstokiem a Waliłami. Przypomnijmy, że wróciło ono do rozkładu na okres letni i tylko w weekendy. I się sprawdziło – jak wynika z wyliczeń urzędu marszałkowskiego w tym roku, w okresie od początku czerwca do końca sierpnia pociągami przejechały 2932 osoby. W przyszłym roku dwie pary pociągów weekendowych będą kursowały od 18 kwietnia do 28 października, co oznacza wzrost kosztów z 90 tys. w roku obecnym do 150 tys. zł w przyszłym. Marszałek liczy, że – tak jak dotychczas – połowę tej kwoty wyłoży jego urząd, połowę samorządy, przez które przebiega linia.
Журналісцкія змены ў беларускіх радыёперадачах
Зміцер Косцін з Беларускага Радыё Рацыя перайшоў на працу ў беларускую рэдакцыю Радыё Беласток на месца Уладзіслава Праховіча, які пасля сыходу з пасады старшыні гэтага вяшчання амаль два гады займаў месца працы журналіста быўшы на лекарскім звальненні.
Зміцер Косцін на працу ў Радыё Рацыя каля 15-ці гадоў таму пераехаў з Беларусі. Быў ён м.інш. адным з вядучых суботняга „Падляшскага канцэрту пажаданняў”. Заступіў тут яго Міхась Андрасюк, які ўжо калісь вёў гэты канцэрт. Сярод вядучых ад некалькіх месяцаў няма таксама Кастуся Бандарука, які сыйшоў з Радыё Рацыя і вярнуўся да пастырскай працы як праваслаўны святар. Служыць ён цяпер у царкве на Выгодзе. Як вядома неафіцыйна, сыйсці з працы ў Радыё Рацыя зпатрабавалі ў яго царкоўныя ўлады. Слухачы былі гэтым незадаволеныя, тэлефанавалі дапытваючыся, чаму не чуюць яго характэрнага голасу, асабліва ў канцэрце пажаданняў. Кастуся Бандарука можна цяпер затое пачуць – ужо на польскай мове – на праваслаўным Радыё „Артадоксія”.
21 i 22 września w stolicy Podlasia odbyły się uroczystości XXV rocznicy przeniesienia relikwii świętego męczennika Gabriela z Grodna do Białegostoku. Oprócz liturgii w soborze św. Mikołaja w Białymstoku miała miejsce uroczysta procesja z relikwiami w centrum miasta oraz koncerty muzyki cerkiewnej w cerkwi Świętego Ducha. Relikwie św. Gabriela pozostaną teraz do maja w Białymstoku, kiedy wrócą do żeńskiego klasztoru prawosławnego Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Zwierkach, skąd pochodził męczennik.
Одэ, значыць тут
24 верасня пачаўся тэатральны фестываль „Одэ” (гэтае слова на падляшскай мове абазначае „тут”). На працягу двух тыдняў запланаваны спектаклі ў Бельску, Беластоку і Гайнаўцы. У Беластоку прайшла прэм’ера спектакля „Ваўчок Маўчок” паводле апавядання Багдана Дудкі „Wilczek Milczek”. Сцэнар аўтарства Дагмары Віданаў на паляшскую мову пераклаў наш супрацоўнік Ян Максімюк, які жыве ў Празе. Арганізатарам фестывалю ёсць таварыства Тэатр „Чрэво”, якім кіруе Іаанна Троц.
24 września spektaklem w Hajnówce rozpoczął się doroczny Międzynarodowy Festiwal Teatralny ODE. Jego czwarta odsłona jest dowodem na rozrastanie się imprezy. W tym roku przyjechały znakomite teatry z Mińska i Grodna, prezentują się też teatry podlaskie, a obok zawodowców występują amatorzy. Wszyscy grają w języku białoruskim, bądź w lokalnym podlaskim dialekcie. W programie m.in. spektakle dla dorosłych i dzieci, czytania performatywne, spotkania – w sumie 20 wydarzeń, które odbywają się w Białymstoku, Bielsku Podlaskim i Hajnówce. Na wszystkie – wstęp wolny. Inicjatorem i organizatorem festiwalu jest Fundacja Teatr Czrevo, kierowana przez aktorkę Joannę Troc. Festiwal potrwa do 10 października i pod koniec przeplatać się będzie z festiwalem Kierunek Wschód, który organizuje Teatr Dramatyczny w Białymstoku.
W Szudziałowie, dziesięć kilometrów od granicy z Białorusią, na początku września pojawiła się polowa baza wojskowa – wieloosobowe namioty, zamaskowane wozy łączności i kilkunastometrowa antena. Wszystko otoczone zasiekami z drutu kolczastego. Ma to być pierwsza zmiana – kolejna przybędzie niedługo. W sumie ma pojawić się w okolicy około trzech tysięcy żołnierzy. Zdaniem okolicznych mieszkańców, obecność żołnierzy jest związana z rosyjsko-białoruskimi ćwiczeniami Zapad 2017. MON nie wypowiedziało się w tej sprawie.
Песні і навуковыя пытанні польска-беларускага памежжа ў Беластоку
17 верасня ў беластоцкім парку Планты пры дажджлівым, на жаль, надвор’і адбыўся 24-ы фестываль польскай і беларускай песні „Беласток – Гродна”. Фармат гэтага фестывалю такі, што польскія песні выконваюць у ім калектывы з Беларусі (тамашняй польскай меншасці), а беларускія – выканаўцы з Беласточчыны. Прыдуманы ён як арганізаваны наперамен – у Гродне і ў Беластоку. Беластоцкія выпускі, аднак, рэдкія, паколькі БГКТ як арганізатар мае вялікія праблемы з атрыманнем на гэтае мерапрыемства датацыі з Міністэрства ўнутраных спраў і адміністрацыі. У гэтым годзе такая датацыя была прызнана толькі ў чэрвені, калі БГКТ атрымала ўрэшце таксама датацыю на правядзенне чарговай міжнароднай канферэнцыі „Шлях да ўзаемнасці”, Прайшла яна 22-23 верасня ў Беластоку. З дакладамі прысвечанымі пытанням беларуска-польскага памежжа выступілі навукоўцы з двух бакоў мяжы – з Гродна, Мінска, Беластоку, Любліна, Кельцаў. У канцы года плануецца выпуск кніжкі з надрукаванымі матэрыяламі з канферэнцыі.
Цэнтр адукацыі і прамоцыі беларускай культуры Шчыты маёвыя сустрэчы ў Шчытах-Дзенцялове сарганізаваў на гэты раз як вераснёўскія. У народным фэсце прынялі ўдзел мясцовыя калектывы з Орлі, а таксама дашкольнікі з Бельска і школьнікі з Гайнаўкі. Падчас мерапрыемства прайшлі яшчэ майстар-класы для дзяцей па народных узорах – вышыванках.
W kraju. „Uwaga! Granica” – wystawę pod takim tytułem otwarły wspólnie dwie galerie – Labirynt z Lublina (31 sierpnia) i Arsenał z Białegostoku (2 września). Większość artystów pokazuje dwie różne prace, niektórzy natomiast dzieła złożone z dwóch części eksponowanych jednocześnie w obu galeriach. Na wystawie zobaczymy prace ponad trzydziestu artystów, m.in. z Polski, Ukrainy, Węgier, Rumunii, Francji i Białorusi. Kuratorami wystawy są Monika Szewczyk i Waldemar Tatarczuk. Można ją oglądać do 5 października.
Гранпераход Кузніца – Брузгі будзе значна пашыраны
Яшчэ ў гэтым годзе пачнуцца вялікага маштабу будаўляныя працы ў „Брузгах” на беларускім баку гранічнага пункту пропуску на польска-беларускай мяжы. Цяпер існуюць там чатыры паласы – па дзве на ўезд і выезд, адна для легкавых машын, другая для грузавікоў. Дабудаваны будуць яшчэ па дзве паласы, у тым ліку адна для аўтобусаў. Пашырана будзе і паркоўка для грузавога транспарту. Працы закончацца ў верасні будучага года. Мяркуецца, што інвестыцыя дазволіць значна павялічыць паток памежнага транспарту і адначасова скараціць час чакання машын на пропуск да 15-20 хвілін.
У сувязі з інвестыцыяй на станцыі „Брузгі” мадэрнізавана будзе таксама інфраструктура на польскім баку ў Кузніцы. Павялічаны будуць м.інш. будынкі для памежнай і мытнай лужбаў.
На беларускім баку выдзелена будзе таксама дарожка для перасякання мяжы пяшком. Пешы пераход існаваў тут усяго 9 месяцаў – са студзеня па верасень 2014 г., у кастрычніку рашэннем беларускіх улад быў закрыты. Гэты пераход карыстаўся аграмаднай папулярнасцю беларускіх грамадзян. Прыязджалі яны на аўто ў Брузгі, пераходзілі пяшком мяжу, рабілі пакупкі ў Кузніцы і вярталіся назад. Асабліва выкарыстоўвалі гэта гандляры цыгарэтамі і алкаголем, якіх набывалі ў бяспошлінным магазіне на мяжы (дзе, напрыклад, 0,5 л гарэлкі каштуе ўсяго 1,5 еўра). Пасля заканчэння восенню 2018 г. інвестыцыі на пагранпераходзе такой магчымасці ўжо не будзе. Пешаходная дарожка той бяспошлінны магазін абміне.
Swietłana Aleksijewicz otrzymała Nagrodę Nowa Kultura – Nowej Europy im. Stanisława Vincenza. 5 września, podczas Forum Ekonomicznego w Krynicy, odbyła się jej uroczysta gala. Po drodze białoruska noblistka zatrzymała się w Krakowie, gdzie w Międzynarodowym Centrum Kultury spotkała się z czytelnikami.
5 września, podczas Forum Ekonomicznego w Krynicy, Piotr Naimski, pełnomocnik rządu ds. kluczowej infrastruktury energetycznej, powiedział, że Polska nie jest zainteresowana importem energii elektrycznej, w szczególności z Ukrainy i Białorusi. Jego słowa zdają się potwierdzać utrzymane w podobnym tonie wcześniejsze wypowiedzi ministra spraw zagranicznych Witolda Waszczykowskiego, które padły w kontekście budowy elektrowni atomowej w Ostrowcu w Białorusi.
W dniach 15-17 września w Warszawie odbył się VII Międzynarodowy Kongres Badań nad Białorusią. To największe coroczne wydarzenie akademickie poświęcone Białorusi. W czasie kongresu badacze z całego świata (głównie z Białorusi, Litwy i Polski) uczestniczyli w wykładach i dyskusjach.
24 września w katedrze św. Marii Magdaleny odbyła się chirotonia nowego biskupa łódzkiego i poznańskiego, o. Atanazego (Nosa), dotychczasowego zwierzchnika monasteru św. Onufrego w Jabłecznej. 25 września, także w warszawskiej katedrze, miała miejsce chirotonia archimandryty Pawła (Tokajuka), nowego biskupa hajnowskiego.
W dniach 25-26 września w Lublinie odbył się VI Kongres Inicjatyw Europy Wschodniej. Wzięło w nim udział około tysąca uczestników, wśród nich samorządowcy, politycy, przedstawiciele organizacji pozarządowych i środowisk akademickich m.in. z Ukrainy, Białorusi, Gruzji. Kongres jest organizowany w ramach działalności Centrum Kompetencji Wschodnich – programu realizowanego przez miasto Lublin i samorząd województwa lubelskiego.
Białorusini należą do najczęstszych zagranicznych gości polskiej stolicy. Władze Warszawy opublikowały statystyki, według których są na 13. miejscu (ponad 68 tys.), zaraz za Ukraińcami i Rosjanami. Na czele stawki znaleźli się Anglicy, Niemcy i Francuzi.
W Republice Białoruś. W dniach 29-31 sierpnia z oficjalną wizytą w Białorusi przebywała polska delegacja parlamentarna z wicemarszałkiem sejmu Ryszardem Terleckim. W Mińsku prowadziła rozmowy z kierownictwem białoruskiego parlamentu, MSZ, Kościoła katolickiego i przedstawicielami organizacji pozarządowych. Głównym tematem rozmów z białoruskimi władzami była sytuacja polskiej mniejszości, w tym nieuznawanego przez Mińsk Związku Polaków na Białorusi.
Сенсацыйнае адкрыццё ў Вільні Падчас раскопак на гары Гедыміна ў Вільні археолагі магчыма знайшлі парэшткі двух правадыроў Студзеньскага паўстання 1863 г. – Кастуся Каліноўскага і Зыгмунта Серакоўскага. З ідэнтыфікацыяй другога няма ніякіх сумненняў, паколькі знойдзены быў заручальны пярсцёнак з надпісам „Zygmunt Apolonia 11 Sierpnia / 30 Lipca 1862 r.”. Паводле археолагаў, якія праводзяць раскопкі, дастаткова доказаў і таго, што знойдзены таксама парэшткі Кастуся Каліноўскага, які быў арыштаваны 9 лютага 1864 г., а 22 сакавіка павешаны на Лукішскім пляцы ў Вільні. (Радыё Рацыя)
3 września w Grodnie i Połocku zostało zaprezentowane pierwsze oficjalne tłumaczenie Nowego Testamentu po białorusku. Praca nad nim trwała około 25 lat. Jeszcze w latach 90. XX w. metropolita Filaret błogosławił powstanie Synodalnej Komisji Tłumaczeniowej Białoruskiej Cerkwi Prawosławnej, która się tym zajmowała. Z inicjatywy Bractwa Trzech Wileńskich Męczenników powstała dziesięcioosobowa komisja, która pracowała nad przekładem, za podstawę uznając starogrecki oryginał. Białoruscy tłumacze wykorzystali doświadczenia europejskich wydawnictw biblijnych. Wersja białoruska, tłumaczona z greki, sprawdzana była z angielską, niemiecką, czeską i innymi redakcjami. Pierwszy nakład Nowego Testamentu wyniósł 6 tysięcy egzemplarzy. Wydrukowano go w Białymstoku w drukarni Orthdruk. We wrześniu rozpoczęły się też prace nad tłumaczeniem Starego Testamentu.
3 września w Połocku odbyły się centralne obchody Dnia Białoruskiego Piśmiennictwa. W najstarszym białoruskim mieście odsłonięto Pomnik Białoruskiej Państwowości oraz zaprezentowano pierwsze oficjalne białoruskie tłumaczenie Nowego Testamentu. W uroczystościach w Połocku wziął udział prezydent Aleksander Łukaszenka, który z dumą podkreślał znaczenie miasta w białoruskiej historii. Połockie świętowanie połączyło trzy uroczystości – z okazji 500-lecia białoruskiego druku, 1155-lecia Połocka i właśnie Dzień Piśmiennictwa.
3 września we wsi Hłusza w pod Bobrujskiem, małej ojczyźnie Alesia Adamowicza, odbyła się uroczystość z okazji 90. rocznicy urodzin pisarza. Ten nieżyjący już twórca do historii literatury przeszedł dzięki swojej prozie, której główna część była poświęcona II wojnie światowej. Film Elema Klimowa „Idź i patrz”, do którego napisał scenariusz, jest uznawany za dzieło wybitne. W rodzinnej wsi pisarza trwają teraz prace nad stworzeniem domu-muzeum, poświęconego Adamowiczowi. Zajmie on byłą aptekę, w której pracowała matka pisarza. Zebrano już na ten cel ponad 11 tysięcy białoruskich rubli (ok. 22 tysięcy złotych), z czego większą część przekazała noblistka Swietłana Aleksiejewicz, wielokrotnie podkreślająca, że Aleś Adamowicz był jej nauczycielem.
8 września w centrum stolicy kilkaset osób protestowało przeciwko rosyjsko-białoruskim manewrom oraz obecności rosyjskich wojsk w ich kraju. Wśród zebranych byli liderzy prawicowej opozycji, m.in. Mikoła Statkiewicz, Paweł Siewiaryniec i Uładzimir Niaklajeu; ten ostatni został potem za udział w nielegalnym zgromadzeniu skazany na 7 dni aresztu, również Statkiewicz został zatrzymany przez milicję. Bezpośrednio przed demonstracją członkowie Konserwatywno-Chrześcijańskiej Partii Białoruski Front Ludowy uczcili 503. rocznicę bitwy pod Orszą.
9 i 10 września Mińsk obchodził Dzień Miasta. Białoruska stolica liczy sobie 950 lat – pierwsze wzmianki o niej pojawiły się na kartach „Powieści minionych lat” w 1067 r.
10 września w Rakowie koło Mińska odbyła się druga edycja Festiwalu Kultur „Rakauski Fest”. Wraz z władzami lokalnymi, festiwal organizują Instytut Polski w Mińsku oraz ambasady Polski i Izraela. Impreza prezentuje kulturę narodów Wielkiego Księstwa Litewskiego – polską, białoruską, litewską i żydowską. Odbyły się występy zespołów muzycznych i tanecznych z Białorusi, Polski i Litwy, kiermasze i wystawy oraz kulinarne prezentacje. Przygotowano także grę miejską „Ścieżkami przemytników”, która pozwoliła zanurzyć się w atmosferze Rakowa lat 30. XX w. (miasto leżało wtedy przy granicy Polski i ZSRR i otrzymało nieoficjalny status „stolicy przemytników”). Gwiazdami festiwalu byli Lawon Wolski i Paweł Arakelan z Białorusi oraz polsko-bałkańska BumBum ORKeSTAR.
12 września ministerstwo sprawiedliwości pozbawiło licencji znaną białoruską adwokat Hannę Bachciną. Wielokrotnie w swojej praktyce broniła ona opozycjonistów i więźniów politycznych, m.in. opozycyjnego blogera Eduarda Palczysa i Mirasłaua Łazouskiego, podejrzanego w tzw. sprawie Białego Legionu. Bachcina jest adwokatem z 25-letnim stażem. Wcześniej przez 13 lat pracowała jako prokurator. Tymczasem komisja ministerstwa sprawiedliwości ds. działalności adwokackiej jako przyczynę decyzji podała „niewystarczające kwalifikacje”. Zdaniem Bachcinej, jej sprawa ma charakter polityczny, a decyzja zapadła „na zamówienie pewnych resortów”. Białoruscy obrońcy praw człowieka zwrócili się do specjalnej sprawozdawczyni ONZ ds. niezawisłości sędziów i adwokatów Moniki Pinto, wyrażając zaniepokojenie nieplanowaną weryfikacją, która miała dotyczyć 25 prawników.
W dniach 14-20 września odbyły się rosyjsko-białoruskie manewry Zapad 2017. Według oficjalnych doniesień wzięło w nich udział ok. 13 tys. żołnierzy, w tym ponad 3 tys. Rosjan. Scenariusz zakładał symulację konfliktu pomiędzy koalicją Północnych (Białoruś i Rosja) z Zachodnimi, koalicją krajów: Wiejsznorija (separatystyczna, zdominowana przez ludność polską część Białorusi), Wiesbarija (kraje bałtyckie), Łubienija (obejmująca głównie Polskę). Manewry odbywały się na sześciu białoruskich poligonach i trzech rosyjskich i wzbudzały duże emocje, szczególnie w państwach sąsiadujących z Białorusią. Ukraina uważała nawet, że są one pretekstem do podjęcia przez Rosję w stosunku do niej działań ofensywnych.
21 września, z udziałem ponad trzydziestu polskich i białoruskich historyków, odbyła się w Grodnie konferencja naukowa, zainspirowana wydaniem zbioru tekstów: „Polacy na Białorusi od końca XIX do początku XXI wieku. Wybrane problemy stosunków polsko-białoruskich”. Książkę pod redakcją byłego przewodniczącego Związku Polaków na Białorusi Tadeusza Gawina wydało Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego przy wsparciu Konsulatu Generalnego RP w Grodnie. Publikacja zawiera wybór 30 tekstów, opisujących problematyczne momenty we wzajemnych, polsko-białoruskich, relacjach.
Aleś Dzianisau nie będzie mógł śpiewać w Mińsku utworów ze swojej nowej płyty „Krótka historia Białorusi”, z wierszami niewidomego poety Alesia Czobata. Sąd apelacyjny oddalił bowiem pozew, wytoczony przeciwko władzom Mińska, zakazującym występowania artyście z koncertem poezji śpiewanej. Przypomnijmy, iż ideolodzy Mińskiego Miejskiego Komitetu Wykonawczego negatywnie ocenili piosenki Dzianisawa – muzyka znanego z zespołów Dziaciuki, KalJan i Ludzi na Bałocie – zarzucając mu „niski poziom wykonania”. Białoruskie środowisko muzyczne chce bronić Dzianisawa, Czobata i ich utworów. Założyciel portalu muzycznego Tuzin FM Siarhiej Budkin ogłosił zbiórkę pieniędzy na opłacenie adwokata dla poszkodowanego muzyka.
Instytut Mechaniki Narodowej Akademii Nauk Białorusi w niespełna rok opracował i zbudował prototyp elektrycznego samochodu. Konstruktorzy wykorzystali bazę Geely SC7, chińskiego samochodu, który powstaje w białoruskiej fabryce. W niej właśnie ma być produkowany jego elektryczny krewny. Według zapewnień władz, wszystkie podzespoły będą pochodzić z lokalnych zakładów. Jedynie akumulatory zostaną sprowadzone z Rosji. Prototyp napędza 80-konny silnik, który ma zostać zastąpiony znacznie wydajniejszym w końcowej fazie projektu. Elektryczny pojazd będzie produkowany w Mińsku.
Jak podało ministerstwo turystyki, z bezwizowego trybu wjazdu do Białorusi skorzystało ponad 50 tysięcy obcokrajowców. Pod koniec czerwca liczba ta wynosiła 30 tysięcy. Michaił Krawiec, wiceszef resortu, zapowiedział nowe ułatwienia dla cudzoziemców. Na przykład okres bezwizowego pobytu z obecnych 5 dni niebawem może zostać przedłużony do 10, a bezwizowy wjazd do Białorusi wprowadzony również na innych przejściach granicznych.
Na świecie. Film „Idź i patrz” Elema Klimowa według scenariusza Klimowa i Alesia Adamowicza został nagrodzony w kategorii „Wenecka klasyka” jako „najlepszy film odrestaurowany”. Obraz został nakręcony w 1985 r. przez radzieckie wytwórnie Biełaruśfilm i Mosfilm, a jego bohaterem jest białoruski chłopak, który został świadkiem okropieństwa nazistowskiej akcji odwetowej.
Prezydent Ukrainy Petro Poroszenko podpisał nową ustawę edukacyjną. Nakazuje ona dla szkół mniejszości narodowych, w których nauczanie większości przedmiotów odbywa się w językach tych mniejszości, aby stopniowo przeszły na ukraiński. Przeciwko nowej ustawie, jako łamiącej prawa mniejszości zaprotestowały Węgry i Rumunia. Rumuński prezydent w ramach protestu odwołał wizytę na Ukrainie.
Na łamach popularnej gazety litewskiej „Lietuvos zinios” ukazał się artykuł „Pogoń w Wilnie. O ważności litewskich ambicji i dyplomacji”. Jego autor – radny rejonu wileńskiego Gintaras Karosaż – wysuwa roszczenia terytorialne wobec Polski. Jego zdaniem Suwałki i Suwalszczyzna to etniczne ziemie litewskie i powinny być przyłączone do Litwy. Władze samorządowych Suwalszczyzny, jak też przedstawiciele rządu nie chcieli nawet tego komentować. Wiceminister spraw wewnętrznych i administracji, suwalczanin Jarosław Zieliński, powiedział dziennikarzom, że „nie należy nadawać wypowiedzi jednego nieodpowiedzialnego człowieka jakiejś rangi”.
Mińsk jest najchętniej odwiedzanym jesienią przez rosyjskich turystów miastem Wspólnoty Niepodległych Państw – wynika z rankingu TurStat, dotyczącego rosyjskiej turystyki zagranicznej. W spisie nie badano rosyjskich miast. Białoruska stolica przyciąga Rosjan niskimi cenami, choć nie jest to najtańsze miasto w zestawieniu. Na drugim miejscu jest Astana w Kazachstanie, potem azerskie Baku, Erywań w Armenii, kazachska Ałma-Ata, stolica Uzbekistanu – Taszkient, Aszchabad w Turkmenistanie, ukraiński Kijów, mołdawski Kiszyniów i stolica Kirgistanu – Biszkek.
