Zapytałem myśliwego, skąd wzięła się tak wielka liczba dzików. Wyjaśnił mi, że do niedawna lochy rodziły raz do roku. W rezultacie masowego karmienia zwierzyny na nęciskach zaczęły prosić się dwa razy w roku, a do tego nauczyły się jeść kukurydzę i inne produkty, których w lesie nie ma. Kolejne ciepłe zimy pozwalają im przeżyć i w rezultacie mamy… plagę dzików.
Mamy też plagę różnorakich budowli, powstających w szczerym polu bez ładu i składu. Ludzi na wsi jest coraz mniej, a krajobraz coraz bardziej zaśmiecony. Cały świat jest coraz bardziej „rozregulowany”, bo myślimy bardzo indywidualistycznie, nie ufając życiu.
Marcin jest filozofem praktykiem. Autorem książki pod wiele mówiącym tytułem: „Zaufaj życiu”. Współpracując przy realizacji cyklicznego programu TVP „Czytanie Puszczy”, przysłuchiwałem się rozmowie prowadzonej przez autorkę programu z Marcinem, bohaterem jednego z odcinków, na temat nietrwałości i iluzoryczności indywidualnej jaźni. Wielu filozofów dochodziło do tej kwestii, przebywając w lesie, szczególnie w lesie pierwotnym. To złudzenie indywidualnej jaźni było powodem tragikomicznego doświadczenia naszego bohatera już pierwszego dnia pobytu w Puszczy Białowieskiej. Jakiś mieszkaniec, po kilku piwach, zapytał agresywnie spotkanego na drodze Marcina: „Ekolog, czy nie ekolog? Bo nie wiem, czy mam wpierdolić?” (całe to wydarzenie Marcin opisał w swoim stałym felietonie w Dużym Formacie „Architektura emocji” pod tytułem „Ostrzec ekologa” z 23 października 2014). Gdyby autor zaczepki był oświeconym mistrzem zen, nie mógłby tak zapytać, bo by wiedział, że w istocie chce wpier…ć samemu sobie. Dlatego właśnie zen jest tak bliskie ekologii – nauce o wzajemnych powiązaniach i współzależnościach. Ale i bez dalekowschodnich koncepcji przeczuwamy, że przemoc wobec innych, a także wobec otoczenia, tradycji, języka wyrządza nam samym szkodę. Cała kultura w różnych regionach jest wynikiem długiego procesu i podobnie jak przyrodę, której związki tworzyły się przez wieki, łatwo ją „rozregulować”. Krajobraz bez znajomych form nie jest już tym samym krajobrazem, podobnie jak naprawdę nie da się zastąpić miejscowej nazwy nową bez uszczerbku. Nawet jej „spolszczenie” czy tłumaczenie to tylko protezy, trochę tak, jak najlepiej nawet przetłumaczona książka nie jest tym samym, czym oryginał. Kiedy czujemy się oddzieleni od różnych aspektów naszego otoczenia i łatwo nam przychodzi odciskać swoje piętno, pozbawimy samych siebie zastanego bogactwa. Kiedy przemijają regionalne zasoby kulturowe, sami stajemy się o nie ubożsi i rozregulowujemy zastany świat. Jared Diamond, autor popularnych także w Polsce książek, analizując główne przyczyny upadku (niszczenia) środowiska przyrodniczego i kulturowego na całym globie wymienia sytuacje, kiedy sprawcy zniszczeń są w istocie nieliczni, a mimo to zniszczeń dokonują. Dzieje się tak, kiedy są skomasowani, a motywem ich działania jest chęć osiągnięcia szybkich zysków. Wówczas „to co społeczeństwo traci, jest podzielone wśród wielu rozproszonych jednostek”. Tracący, czyli społeczeństwo, nie mają więc silnej motywacji, bo każdy traci stosunkowo niewiele, a może nawet myśleć że coś zyskuje! Na przykład ktoś zainteresowany podzieleniem swojego terenu, będącego cennym obszarem przyrodniczym, na działki i zarobieniem na sprzedaży pod zabudowę może wykorzystać jakieś zewnętrzne dotacje „na rozwój”, by wybudować tam ulicę, prowadzącą co prawda na razie donikąd, ale zwiększającą cenę ziemi. Wszyscy na tym tracimy, bo uszczupleniu ulega obszar cenny przyrodniczo, ale nieliczni zyskują, a bywa, że nazywają to rozwojem, bo jest nowa ulica. Ten mechanizm Diamond opisuje w wielu miejscach świata. Uświadomienie sobie skutków takiego „postępu” i „rozwoju” przychodzi zwykle, kiedy jest już za późno. W ten sam sposób postępuje dewastacja przestrzeni architektonicznej a nawet miejscowych nazw. Wybudowanie pojedynczej budowli, choćby najbrzydszej i w najmniej odpowiednim miejscu, zwykle lekceważymy, aż nagle zauważamy, że nie ma już podziwianej przed laty pięknej wsi o regionalnym charakterze, w to miejsce wyrósł „kawałek przedmieścia”. Było uroczysko o historycznej nazwie, a teraz jest uliczka o nazwie bez związku. W Puszczy bywały i takie kuriozalne zamiany nazw, jak Sawin Hrud na Sowi Gród. Kiedy jeszcze niedawno wycinano kilkusetletnie dęby w Puszczy Białowieskiej, większość uważała, że niczemu to nie szkodzi, bo wycinano od lat, a puszcza jest ogromna. Dopiero policzenie olbrzymów pokazało, że na niewielkiej powierzchni chronionej od czasów I wojny światowej (7%) przetrwało ich do naszych czasów tyle, co na pozostałych 93%!
Podejście konserwatorskie zwykle jednak przegrywa. Mieszkańcy Trzeciego Świata chcieliby żyć na poziomie świata zachodniego. Mieszkańcy biedniejszych rejonów świata bogatego dążą do życia na poziomie najbogatszych. Nie zastanawiamy się nad tym, że to nie jest możliwe. Wspomniany Diamond pisał też, że gdyby konsumpcja na głowę w Chinach wzrosła do poziomu konsumpcji krajów wysoko rozwiniętych, to produkcja światowa musiałaby wzrosnąć o 94 proc. Osiągnięcie przez Chińczyków obecnych standardów konsumpcji najbogatszych mieszkańców musiałoby się wiązać z podwojeniem wykorzystywania zasobów naturalnych, wywierając niewyobrażalny wpływ na środowisko, a w rezultacie katastrofalny wręcz na jakość życia wszystkich ludzi na ziemi. Mówimy o wskaźnikach wzrostu, narzekając na procesy demograficzne i czynniki zewnętrzne, nie zastanawiając się nad ceną, jaką zapłacimy za utratę elementów tożsamości. Chyba niechęć do ładu (narzędziem są plany miejscowe, których gminy nie chcą) bierze się z obawy przed ograniczeniami wynikającymi z ochrony środowiska. Ochrona środowiska leży w interesie większości, a to zagraża zyskom mniejszości, o której pisze Diamond.
I tutaj dochodzimy do tytułowego „skansenu”. Słyszałem w regionie zdanie: Nie chcemy, żeby z nas tutaj zrobiono skansen. A może „skansen” znacznie bardziej mógłby być symbolem lepszego życia niż anonimowa przestrzeń handlowo-industrialna? Rozregulowaliśmy krajobraz, podobnie jak rozregulowaliśmy biologię dzików, z którymi teraz nie potrafimy sobie poradzić. Tak jak nie potrafimy zatrzymać dzików w lesie, tak nie mamy koncepcji utrzymania w zalewanej chaosem przestrzeni kulturowej elementów tożsamości. Fotografie młodych ludzi w inspirowanych tradycją strojach na łamach „Czasopisu” i oddolnie tendencje „ubierania” współczesnej architektury w formy tradycyjne to nie żaden negatywny „skansen”. Być sobą nie przeciw a dla innych. Chronić nie przed a dla większej całości. Zamiast oddzielać się od problemów i procesów świata i wyganiać „ekologa” do Warszawy, może uda się nam zachować „skansen” nie jako muzeum przesądów i stereotypów
Thanks on your marvelous posting! I genuinely enjoyed reading it,
you might be a great author. I will be sure to bookmark your blog and will come back
later on. I want to encourage yourself to continue your great job, have a nice day!
9cUAFh Your article is fantastic! You bring up valid points in an interesting way. I ave read other articles on this topic, but they paled in comparison. You are a persuasive writer.
“There may be noticeably a bundle to learn about this. I assume you made certain nice factors in options also.”
You need to take part in a contest for one of the finest sites online.
I will highly recommend this site!
What’s Taking place i’m new to this, I stumbled upon this I’ve discovered It
positively helpful and it has helped me out loads.
I am hoping to give a contribution & help other users like its helped me.
Great job.
Really informative article post.Really looking forward to read more. Keep writing.
I really like it when folks come together and share opinions. Great blog, stick with it!
Fajna strona, mam nadzieję, że będzie rozwijać się w przyszłości.
Thank you ever so for you post.Really thank you! Great.
Hello, I desire to subscribe for this weblog to get latest updates, thus where can i
do it please help.
Magnificent web site. A lot of helpful info here.
I’m sending it to several pals ans additionally sharing in delicious.
And of course, thanks in your sweat!
Hello to every , for the reason that I am genuinely eager of reading this webpage’s post to be updated regularly.
It carries nice stuff.
Hey I know this is off topic but I was wondering if you knew of any widgets I could add to my
blog that automatically tweet my newest twitter updates.
I’ve been looking for a plug-in like this for quite some
time and was hoping maybe you would have some experience with something
like this. Please let me know if you run into anything.
I truly enjoy reading your blog and I look forward to your new updates.
Attractive section of content. I just stumbled upon your weblog
and in accession capital to assert that I get in fact enjoyed account your
blog posts. Anyway I will be subscribing to your feeds and even I achievement you access consistently fast.
Unquestionably imagine that that you stated.
Your favourite justification appeared to be on the web
the easiest thing to take into accout of. I say to you, I definitely
get irked while other folks think about concerns that they just don’t recognize about.
You controlled to hit the nail upon the top as well as defined out the whole thing
with no need side-effects , other people could take a signal.
Will likely be again to get more. Thank you
Have you ever thought about creating an ebook or guest authoring on other blogs?
I have a blog based upon on the same ideas you discuss and would
love to have you share some stories/information. I know my viewers would appreciate
your work. If you’re even remotely interested, feel free to send me an e mail.
Thanks in favor of sharing such a pleasant thought, piece of writing is fastidious, thats why i
have read it completely
What’s Taking place i’m new to this, I stumbled upon this I have
found It absolutely helpful and it has helped me out loads.
I am hoping to give a contribution & assist different users like
its helped me. Great job.
Your style is so unique in comparison to other people
I have read stuff from. Thank you for posting when you have the opportunity, Guess I’ll just book mark this blog.
What’s up friends, how is all, and what you would like to say regarding this article, in my view its in fact amazing
designed for me.
Its like you read my mind! You seem to know a lot about this,
like you wrote the book in it or something. I think that you could do with a few pics to drive the message home a
bit, but instead of that, this is magnificent blog.
A great read. I’ll definitely be back.
I’ve been surfing on-line greater than three hours nowadays, but I by no means found any interesting article like yours.
It’s lovely price sufficient for me. In my opinion, if all site owners and bloggers made good
content as you did, the internet will likely
be much more helpful than ever before.
You’re so interesting! I do not suppose I’ve read through something
like this before. So great to find somebody with unique thoughts
on this subject matter. Really.. thanks for starting this up.
This website is one thing that’s needed on the internet,
someone with a little originality!
My brother recommended I might like this website.
He was totally right. This post truly made my
day. You can not imagine simply how much time I had spent for this
info! Thanks!
Thanks again for the article post. Fantastic.
Great blog post. Fantastic.
I could not resist commenting. Very well written!
Hi! I know this is kinda off topic however I’d figured I’d ask.
Would you be interested in trading links or maybe guest writing a blog article or vice-versa?
My website discusses a lot of the same subjects as yours and I believe we could greatly benefit from each other.
If you’re interested feel free to shoot me an email.
I look forward to hearing from you! Awesome blog by the way!
What’s up mates, how is the whole thing, and what you want to say
concerning this article, in my view its in fact amazing in support of me.
Great delivery. Outstanding arguments. Keep up the
good spirit.
Hi to every one, because I am genuinely keen of reading this webpage’s post to be updated on a regular basis.
It includes nice stuff.
You actually make it seem so easy with your presentation but I find this topic to be actually something
that I think I would never understand. It seems
too complicated and extremely broad for me. I’m looking forward for your next post,
I will try to get the hang of it!
Nice blog here! Also your site loads up very fast! What
web host are you using? Can I get your affiliate link to your host?
I wish my website loaded up as quickly as yours lol
I think the admin of this site is actually working hard in support of his site, for the reason that
here every material is quality based information.
Woah! I’m really enjoying the template/theme of this blog.
It’s simple, yet effective. A lot of times it’s
very difficult to get that “perfect balance” between user friendliness and visual appeal.
I must say you have done a amazing job with this.
In addition, the blog loads very quick for me on Firefox. Superb Blog!
I was extremely pleased to find this site. I want to to thank you for ones time just for this wonderful read!!
I definitely savored every little bit of it and I
have you saved to fav to see new things in your blog.
Thank you a bunch for sharing this with all folks you actually recognize what you are talking approximately!
Bookmarked. Kindly additionally seek advice from my web site =).
We could have a hyperlink exchange arrangement among us
I appreciate you sharing this article.Really thank you! Much obliged.
If some one needs to be updated with latest technologies
after that he must be pay a visit this web page and be
up to date daily.
This page truly has all the information I needed concerning this subject and didn’t know
who to ask.
bookmarked!!, I love your blog!
Its like you read my mind! You seem to know a lot about this, like you wrote the book in it or
something. I think that you can do with a few pics to
drive the message home a bit, but other than that, this is wonderful blog.
A fantastic read. I will definitely be back.
Nice answer back in return of this question with firm arguments and explaining
all regarding that.
I’m now not certain where you are getting your info, however great topic.
I must spend some time learning much more or understanding more.
Thanks for great info I used to be searching for this info
for my mission.
Great work! This is the type of information that are supposed to be shared around the net.
Disgrace on Google for not positioning this submit higher!
Come on over and consult with my web site . Thank you =)
Hi! I just wanted to ask if you ever have any trouble with hackers?
My last blog (wordpress) was hacked and I ended up losing
many months of hard work due to no data backup.
Do you have any solutions to stop hackers?
I believe what you wrote was actually very logical.
But, what about this? suppose you added a little information? I am not saying your content is not good.,
but suppose you added a headline to possibly get folk’s attention? I mean Janusz Korbel –
Skansen (spotkanie z filozofem) – Czasopis is kinda vanilla.
You could peek at Yahoo’s home page and watch how they write news titles to grab viewers to click.
You might add a related video or a related picture or
two to grab people excited about what you’ve got to say.
In my opinion, it would bring your posts a little bit
more interesting.
Good day very nice site!! Man .. Beautiful .. Superb ..
I’ll bookmark your website and take the
feeds also? I’m happy to search out numerous useful info right here within the put up, we’d like work out
more strategies in this regard, thanks for sharing.
. . . . .
Thank you for your article.Thanks Again.
fantastic submit, very informative. I ponder why the opposite experts of this sector
do not realize this. You should proceed your writing.
I am confident, you’ve a huge readers’ base already!
My partner and I stumbled over here different web address
and thought I may as well check things out.
I like what I see so now i’m following you. Look forward to finding out about your web page again.
If some one desires to be updated with most up-to-date technologies after
that he must be visit this web page and be up to date everyday.
certainly like your web-site but you need to check the spelling on quite a
few of your posts. Several of them are rife with spelling problems and I to find it very troublesome to tell the reality however I will definitely come again again.
Greetings! Very useful advice in this particular post! It is the little changes that will make the
most significant changes. Many thanks for sharing!
You actually make it seem so easy with your presentation however I to find this
topic to be really one thing that I think I might never understand.
It kind of feels too complicated and very broad for me.
I’m having a look forward to your subsequent put up, I will attempt to get the hold
of it!
You ought to be a part of a contest for one of the greatest websites online.
I most certainly will recommend this blog!
Fantastic beat ! I wish to apprentice while you amend your site, how could i subscribe for a
blog website? The account helped me a acceptable deal.
I had been tiny bit acquainted of this your broadcast
offered bright clear concept
Asking questions are in fact fastidious thing if you are not understanding anything
completely, but this article gives nice understanding even.