Minęły dwa miesiące

W regionie. 30 czerwca w Uniwersyteckim Centrum Kultury odbyło się jedno ze spotkań z cyklu „Zrozumieć Białystok”. Przedmiotem dyskusji, zorganizowanej przez pracowników naukowych UwB, była wielokulturowość (w odniesieniu do współczesności i historii, z uwzględnieniem specyfiki religijnej i narodowościowej Podlasia).

2 lipca w Białowieży odbyło się doroczne Kupalle, jedna z najbardziej znanych białoruskich imprez plenerowych, organizowanych przez Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne w Polsce. Jak co roku, kilkaset osób bawiło się przy białoruskiej muzyce ludowej. W tym roku impreza została zakłócona przez grupę około 20 chuliganów – „narodowców” z Hajnówki, którzy obrażali policjantów i zachowywali się agresywnie w stosunku do turystów i osób obecnych na koncertach. Pięciu najbardziej agresywnych zostało zatrzymanych z zarzutami napaści na funkcjonariuszy.

2 lipca, po 16 latach przerwy, wrócił na tory pociąg z Białegostoku do Walił (dawniej dojeżdżał do Zubek) w gminie Gródek. Wakacyjno-weekendowe połączenie, przeznaczone głównie dla turystów (rowerzystów, grzybiarzy i in.) działać będzie do 9 października. Jego koszt to prawie 65 tys. zł. Połowę z tego zapłaci samorząd województwa podlaskiego – resztę gminy Gródek i Michałowo. Bilet normalny na przejazd całą trasą kosztuje 5,30 zł.

13 lipca w Białymstoku zainaugurowano projekt „Modlitwa. Teatr powszechny”. Jego częścią był cykl spektakli inspirowanych tekstem „Czarnobylska modlitwa” białoruskiej noblistki Swietłany Aleksijewicz. Oprócz Białegostoku spektakle trafiły do Czeremchy (22 lipca) i Gródka (13 sierpnia). Aktorami we wszystkich realizacjach byli amatorzy, mieszkańcy poszczególnych miejscowości, którzy po spotkaniach z autorami realizacji, wybierali fragmenty prozy Aleksijewicz i interpretowali je przed publicznością, dodając do tego własne przemyślenia na ten temat. Reżyserem przedstawienia jest Michał Stankiewicz. Projekt realizowany jest przez Fundację Uniwersytetu w Białymstoku dzięki wsparciu finansowemu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach programu „Kultura dostępna” oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego.

Няма ахвотных. Ці будуць

У першым туры набору на беларускую этнафілалогію ў беластоцкім універсітэце толькі тры кандыдаты выканалі ўсе фармальныя ўмовы (зацікаўленых было дзесяць асобаў). З гэтай прычыны 14 ліпеня прарэктар Юры Галіцкі вырашыў спыніць другі дапаўняльны тур. – Такое малое зацікаўленне кандыдатаў даказвае, што няма шанцаў, каб гэты напрамак удалося адкрыць, – тлумачыў сваё рашэнне.

Спыненне набору выклікала супраціў Кафедры беларускай філалогіі, пры якой меў узнікнуць такі напрамак, таксама некаторых беларускіх арганізацыяў. Запратэставала аб’яднанне АБ-БА і Беларускае грамадска-культурнае таварыства (намеснікам старшыні гэтай арганізацыі з’яўляецца навуковы супрацоўнік кафедры д-р Васіль Сегень). Праблему шырока апісала беластоцкая прэса.

У такой сітуацыі прарэктар універсітэта па эканоміцы прафесар Роберт Цібароўскі памяняў рашэнне спынення прыёму заяў на беларускую этнафілалогію. Другі тур набору пачаўся 1-га жніўня і працягнецца да другой паловы верасня. Паводле закону, каб адкрыць напрамак, трэба як мінімум 30 студэнтаў. Толькі ў некаторых апраўданых сітуацыях можа быць іх 20, а нават менш. Загадчыца кафедры беларускай філалогіі прафесар Галіна Тварановіч лічыць, што шанц адкрыць беларускую этнафілалогію будзе, калі знойдзецца не менш за 15 студэнтаў.

Ва ўсёй гэтай сітуацыі чамусьці ніхто не спрабаваў патлумачыць такога малога зацікаўлення гэтай спецыяльнасцю і што можна зрабіць, каб гэты вартасны напрамак, аднак, адкрыўся. Досвед апошніх гадоў паказвае, што выпускнікі ліцэяў, нават з дадатковым вывучаннем беларускай мовы, не зацікаўлены гэтым, бо заканчэнне такіх студыяў дае надта мізэрныя перспектывы знайсці працу. Дагэтуль выпускнікі беларускай філалогіі, якую спынілі ў Беластоку некалькі гадоў таму, маглі яе шукаць або ў школах, дзе ёсць прадмет беларускай мовы, або ў беларускіх рэдакцыях. Усюды там, аднак, даўно месцы працы занятыя. Прапанова пашырыць цяпер філалогію на этнафілалогію гэтыя перспектывы крыху пашырае (скажам, на архівы ці музеі). Але гэтага, як відаць, мала.

Этнафілалогія, праўда, паспяхова функцыянуе як кашубская ва ўніверсітэце ў Гданьску, таму і прыдумалі яе ў Беластоку. Цяжка, аднак, параўноўваць тут кашубаў і беларусаў. Розніца перадусім у пачуцці тоеснасці і зацікаўленні да гэтых культур з боку палякаў. Цікава, што такое зацікаўленне да беларускасці ад многіх гадоў не спыняецца ў выпадку кафедры беларускай філалогіі ў Варшаўскім універсітэце. Ад некалькіх гадоў такі напрамак ёсць таксама ў люблінскім. У Варшаве і Любліне студэнтамі зрэдку з’яўляюцца беларусы (з Падляшша ці Беларусі). Гэты накірунак вывучаюць амаль у ста працэнтах палякі, а нават маладыя людзі з Еўропы – у свой час у Часопісе друкавалася інтэрв’ю з іспанкай, студэнткай беларускай філалогіі ў Варшаўскім універсітэце.

Тады як яно так – у Варшаве ці Любліне пакуль ніхто не думае касаваць беларусістыкі, хаця яна там перадусім для палякаў, а ў Беластоку не цікавіць яна ні нашых беларусаў, ні палякаў. І гэтую менавіта праблему найперш трэба вырашыць – хаця невядома ці нават ужо ўдасца – каб быў тут адпаведны клімат для беларушчыны наогул. (юх)

Etnofilologia białoruska od najbliższego roku akademickiego ma szansę dołączyć do oferty kształcenia wydziału filologicznego Uniwersytetu w Białymstoku. Trwa rekrutacja na nowy kierunek; od 17 maja do 11 lipca w systemie internetowym zarejestrowano jedynie 7 kandydatów; kolejna rekrutacja ma trwać od 1 sierpnia do 22 września. Zgodnie z uchwałą rekrutacyjną UwB, aby dana specjalność mogła być prowadzona na uczelni, potrzebnych jest co najmniej 30 studentów (w wyjątkowych sytuacjach ta liczba może być zmniejszona). Specjalizacja ta zastąpić ma istniejącą do tej pory filologię białoruską, która od dłuższego czasu nie cieszyła się zainteresowaniem kandydatów. Ma być specjalnością w ramach filologii białoruskiej. Podobna etnofilologia – kaszubska – jest prowadzona od roku akademickiego 2013/2014 na Uniwersytecie Gdańskim. Czyt. str. 8

22 i 23 lipca w Gródku odbył się 27. Festiwal Muzyki Młodej Białorusi Basowiszcza. Na scenie zaprezentowało się ponad 20 zespołów z Białorusi, Polski, Ukrainy i Serbii, w tym m.in. Brutto, Krambambula, Dzieciuki, Re1ikt, :B:N, Znicz, Ilo&Friends, Zero-85, Jazzombie, Hańba, Erik and the Worldly Savages. W konkursie wzięło udział pięciu wykonawców (wcześniej w Mińsku odbyły się eliminacje, w których wystartowało 40 kapel) – jury nagrodziło zespół .K z Grodna, który jednoosobowo reprezentował Jauhien Kuczmienia. Zarówno w piątek, jak i sobotę po koncertach można było bawić się przy muzyce prezentowanej przez didżejów. Koncertom towarzyszyły ponadto „BASmieżża”, wydarzenia kulturalne dodatkowo wzbogacające festiwal. I tak na scenie Gminnego Centrum Kultury w Gródku obejrzeć można było spektakl Teatru Czrevo „Ksenia”, inspirowany postacią prawosławnej świętej – Kseni Petersburskiej. Były też m.in. pokazy białoruskiej animacji, warsztaty teatralne, prezentacja niezależnych wydawnictw z Białorusi, w zaaranżowanych kramach można było kupić płyty, koszulki i rozmaite gadżety. Głównym organizatorem Basowiszcza jest Białoruskie Zrzeszenie Studentów; impreza odbyła się dzięki wsparciu MSWiA.

W dniach 22-24 lipca w Czeremsze odbył się XXI Festiwal Wielu Kultur i Narodów „Z Wiejskiego Podwórza”. Jak co roku na scenie zaprezentowali się wykonawcy muzyki folkowej i etnicznej z całego świata: Turcji, Iranu, Węgier, Bułgarii, Wenezueli i Zimbabwe. Koncertom towarzyszyły warsztaty rękodzieła, pokazy filmów, konkursy oraz turniej błotnej piłki nożnej. Organizatorem festiwalu jest Stowarzyszenie Miłośników Kultury Ludowej we współpracy z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Czeremsze. Impreza dofinansowana została przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W dniach 21-24 lipca odbył się największy w naszym regionie kolarski etapowy wyścig szosowy juniorów „Niemen”. W tym roku start był w białoruskim Grodnie, a ostatni etap odbył się na ulicach Białegostoku. W wyścigu wystartowali zawodnicy z Polski, Białorusi, Ukrainy i Mołdawii. Wyścig wygrał Filip Maciejuk, kolarz klubu KS Pogoń Mostostal Puławy.

W dniach 26-31 lipca w Białymstoku odbyła się kolejna edycja Międzynarodowego Festiwalu Muzyki, Sztuki i Folkloru „Podlaska Oktawa Kultur”. W tym roku zaprezentowały się 24 zespoły z 12 krajów, po raz pierwszy z Włoch, Cypru, Węgier, Rumunii i Maroka, a oprócz tego z Turcji, Ukrainy, Białorusi, Rosji i Słowacji. Organizatorem imprezy jest Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Białymstoku.

30 lipca w uroczysku Boryk w Gródku odbyła się kolejna odsłona Siabrouskaj Biasiedy. Na scenie zaprezentowało się kilkadziesiąt zespołów z regionu, goście z Białorusi oraz – w ramach Podlaskiej Oktawy Kultur – zespół pieśni i tańca Fili Camarasului (Rumunia). Koncertom towarzyszyły konkursy: literacki w języku białoruskim, na najsmaczniejszą potrawę regionalną, na najładniejszy „karawaj”. Organizatorem imprezy jest Gminne Centrum Kultury w Gródku.

30 lipca po raz ósmy odbył się Festiwal Muzyki Rockowej „Rockowisko”. Na scenie hajnowskiego amfiteatru wystąpiło kilkanaście kapel z regionu, kraju i zagranicy (w tym znana polska grupa Dezerter oraz białoruski zespół Dzieciuki). Organizatorem imprezy jest Stowarzyszenie Kulturalne Tybel  we współpracy z Muzeum i Ośrodkiem Kultury Białoruskiej w Hajnówce i Hajnowskim Domem Kultury

W dniach 29-30 lipca odbyły się XIV Białowieskie Integracje Artystyczne „Peretocze”. Podczas koncertów zaprezentowało się kilkunastu wykonawców z Polski, Białorusi, Litwy i Rosji. Organizatorem imprezy jest Fundacja „Muzyka Cerkiewna”.

W dniach 31 lipca – 14 sierpnia odbyła się kolejna edycja Objazdowego Festiwalu Teatralnego Wertep. Plenerowe spektakle grane były w tym roku w Kleszczelach, Policznej, Dubiczach Cerkiewnych, Orli, Hajnówce i Bielsku Podlaskim. W sumie wystawiono 20 przedstawień w wykonaniu kameralnych teatrów z Polski, Włoch, Rosji, Słowacji i Francji. Organizatorem imprezy jest Stowarzyszenie Pocztówka z Policznej.

Od 2 do 31 sierpnia w jedynej oryginalnej chacie wsi Łuka, zatopionej podczas tworzenia Zalewu Siemianówka, można było obejrzeć wystawę fotograficzną „Jak wiejski fotograf”. Jej autorem jest Kacper Bieryło, student fotografii prasowej, reklamowej i wydawniczej na Uniwersytecie Warszawskim. Na stworzony przez niego cykl składa się ponad dwadzieścia czarno-białych portretów – papierowych negatywów – przedstawiających mieszkańców dawnej Łuki oraz ludzi związanych emocjonalnie z tym miejscem. Fotograf dotarł do tych osób, mieszkających dziś w różnych miejscach, sfotografował  je i stworzył portrety, które zawisły w starej chacie.

6 sierpnia w Kruszynianach odbyła się największa impreza kulturalna polskich Tatarów – Sabantuj, czyli Święto Pługa. Przybyły na nią setki turystów i gości nie tylko z Podlasia, ale i całej Polski, a także z zagranicy (Białorusi, Litwy, Rosji i Tatarstanu). Oprócz występów tatarskich artystów i kulinarnych akcentów, można też było obejrzeć rekonstrukcję epizodów bitwy pod Chocimiem z 1621 r. Główną organizatorką jubileuszowego 10. Sabantuj była Dżenneta Bogdanowicz, właścicielka Tatarskiej Jurty, restauracji w Kruszynianach.

9 i 10 sierpnia w monasterze męskim Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu odbyły się doroczne uroczystości święta ku czci Supraskiej Ikony Matki Bożej. Jak co roku przybyły na nie rzesze pątników, w tym również w pieszych pielgrzymkach, a także w piątej już pielgrzymce kaja
kowej z Gródka. Głównej liturgii przewodniczył prawosławny metropolita warszawski i całej Polski abp Sawa w otoczeniu hierarchów z kraju i zagranicy (Rosji i Ukrainy) oraz bardzo licznie zgromadzonego duchowieństwa i wiernych.

19 sierpnia na Świętej Górze Grabarce odbyły się uroczystości Święta Przemienienia Pańskiego. Głównemu nabożeństwu odprawianemu w trzech językach – cerkiewnosłowiańskim, greckim i arabskim – przewodniczył metropolita warszawski i całej Polski abp Sawa, w asyście biskupów, wraz z patriarchą Antiochii i Całego Wschodu Janem X. Uczestniczyli w nim również duchowni z Rosji, Białorusi, Litwy, Ukrainy i Czech. Dzień wcześniej na Świętą Górę dotarły pielgrzymki z całej Polski i zagranicy. W tym roku oprócz tradycyjnie obecnych tu polskich żołnierzy można było też spotkać wojskowych z Litwy, Ukrainy, Czech oraz Słowacji; ci ostatni przybyli ze swoim ministrem obrony narodowej.

W dniach 26-27 sierpnia w Krynkach odbył się XVII Tryjaloh. Forum dyskusyjne tym razem było poświęcone roli języka białoruskiego w życiu konfesyjnym Białorusinów, w tym wyrugowaniu go z życia cerkiewnego na Białostocczyźnie i w Białorusi. Temat dyskusji brzmiał „Czy Pan Bóg nie rozumie po białorusku”. Wzięli w niej udział naukowcy, literaci, dziennikarze, artyści, duchowni i filozofowie z Białostocczyzny i Białorusi. Tryjaloh zainaugurował wernisaż „Pahanstwa” grodzieńskiego fotografika Andreja Lankiewicza. Zwieńczeniem imprezy był koncert muzyczny. Zagrali Re1ikt i Siarżuk Dauhuszau z Białorusi oraz Michał Jacaszek i białoruski zespół Pot Mone. Przedsięwzięcie zorganizowała Fundacja Villa Sokrates z Krynek, a dofinansowały je Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Województwo Podlaskie

27 sierpnia w przygranicznych Narejkach w gm. Gródek odbył się IX Zajazd do Naraju. Tym razem to literacko artystyczne spotkanie literatów i publicystów było poświęcone m.in. zbliżającym się (10 września) 70. urodzinom głównej jej organizatorki, Tamary Bołdak-Janowskiej. Мы таксама шчыра і сардэчна віншуем нашу супрацоўніцу (рэд.).

O ponad 20 proc. spadły w porównaniu z rokiem ubiegłym wydatki „zakupowych turystów” z Białorusi w przygranicznych sklepach na Podlasiu – wynika z danych Izby Celnej w Białymstoku. Podróżni stamtąd wywieźli towary o łącznej wartości prawie 576 mln zł (w I poł. 2015 r. było to ok. 727 mln zł). Ten mocno zauważalny spadek jest następstwem obowiązującego od kwietnia tego roku dekretu prezydenta Łukaszenki, ograniczającego znacznie wartość towarów, które można wwieźć do Białorusi. Coraz więcej wydają w Polsce za to Niemcy, Ukraińcy, Litwini, Słowacy i Czesi.

W sierpniu odkryto na Podlasiu nowe ogniska afrykańskiego pomoru świń (ASF). Pojawiły się one w gminie Choroszcz oraz Mielnik. Tym razem czynnikiem zakażenia był – nie tak jak dotychczas – dzik, lecz człowiek. Zostało złożone tej sprawie zawiadomienie do prokuratora generalnego i ABW.

Hajnowski marcinek – tradycyjny wypiek z okolic Puszczy Białowieskiej – został wpisany na ministerialną Listę Produktów Tradycyjnych. Wpisywane są na nią produkty stanowiące element dziedzictwa kulturowego regionu, które wytwarzane są tradycyjnymi metodami, wykorzystywanymi co najmniej od 25 lat. W całym kraju zarejestrowane są 1582 produkty tradycyjne, z naszego regionu 63 (np. babka ziemniaczana, ser koryciński, sękacz).

Od nowego roku akademickiego rusza nowy kierunek studiów podyplomowych na wydziale filologicznym Uniwersytetu w Białymstoku – literatura i kultura Podlasia. Studia przeznaczone są dla absolwentów wyższych uczelni różnych kierunków studiów. Mają uzupełnić posiadane już umiejętności o elementy wiedzy na temat regionu (w tym historii i dziedzictwa kulturowego). Zdaniem władz uczelni, studia te mogą pomóc w pracy w placówkach kulturalnych, edukacyjnych, administracji samorządowej, marketingu regionalnym, turystyce, mediach czy organizacjach pozarządowych.

 

W kraju. 19 i 20 lipca z wizytą w Warszawie przebywała wiceminister spraw zagranicznych Białorusi Alena Kupczyna. Spotkała się m.in. z szefem polskiej dyplomacji ministrem Witoldem Waszczykowskim – tematem rozmów były kwestie dwustronne, sytuacja mniejszości polskiej w Białorusi oraz bezpieczeństwo regionalne. W trakcie tej wizyty zostało podpisane „Porozumienie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Białorusi o współpracy w dziedzinie edukacji”. Jak zapowiedział białoruski minister edukacji Michaił Żurawkow, umowa stworzy większe możliwości studiowania i odbywania staży przez Polaków na uczelniach białoruskich i Białorusinów w Polsce oraz umożliwi rzetelniejsze konsultowanie treści podręczników do historii. Umowa wejdzie w życie dopiero po jej ratyfikacji przez obie strony, nie wcześniej niż za kilka miesięcy – jej szczegóły nie są na razie znane.

24 lipca po długiej chorobie zmarł ordynariusz prawosławnej diecezji przemysko-nowosądeckiej arcybiskup Adam (Dubec). 27 lipca sanockiej katedrze odbyły się uroczystości pogrzebowe pod przewodnictwem metropolity warszawskiego i całej Polski Sawy. Ciało abp Adama zostało przewiezione do cerkwi pw. św. Włodzimierza w Krynicy Zdroju i złożone w krypcie pod świątynią. Nowym ordynariuszem diecezji, której nazwę zmieniono na przemysko-gorlicką, będzie jej dotychczasowy wikariusz, biskup Paisjusz. Ingres na biskupią katedrę ma się odbyć 6 września. Zmarły abp Adam (Aleksander Dubec) urodził się w 1926 r. we wsi Florynka w Beskidzie Niskim. Święcenia kapłańskie przyjął w 1965 r., a w roku 1983 został ordynariuszem nowo utworzonej diecezji przemysko-nowosądeckiej.

Rusza program transgraniczny
Od 11 października samorządy oraz organizacje pozarządowe będą mogły składać wnioski o dofinansowanie w Programie Polska – Białoruś – Ukraina 2014-2020. Do podziału jest ponad 80 mln euro, a wymagany wkład własny to tylko 10 proc. Konkurs obejmie cztery cele tematyczne:
• Promocja kultury lokalnej i zachowanie dziedzictwa historycznego (CT3) – 14,84 mln euro,
• Poprawa dostępności regionów, rozwoju trwałego i odpornego na klimat transportu oraz sieci i systemów komunikacyjnych (CT7) – 28,32 mln euro,
• Wspólne wyzwania w obszarze bezpieczeństwa i ochrony (CT8) – 14,53 mln euro,
• Promocja zarządzania granicami oraz bezpieczeństwem na granicach, zarządzanie mobilnością i migracjami (CT10) – 23,79 mln euro,
Wnioski należy składać wspólnie z partnerami zagranicznymi, a działania muszą być kompatybilne. Nasze samorządy przejawiają duże zainteresowanie tym programem, licząc przede wszystkim na pozyskanie środków na poważne inwestycje infrastrukturalne (budowę dróg, szlaków i obiektów turystycznych, zakup pojazdów i wyposażenia w sferze bezpieczeństwa publicznego, medycznego i pożarowego).

Wraz z nimi fundusze na podobne działania planują pozyskać partnerzy. Nasze gminy najwięcej mają takich w Białorusi. Są to przeważnie tamtejsze jednostki administracyjne (rejony i obwody). Liczne organizacje pozarządowe, w tym nasze białoruskie, także mają partnerów ze swego sektora w Białorusi. Program transgraniczny także im daje szansę zdobycia funduszy na wspólne działania, przede wszystkim w zakresie promocji kultury lokalnej i zachowania dziedzictwa historycznego.

Partnera na Podlasiu do wspólnych działań poszukują za naszym pośrednictwem m.in. Literacko-Krajoznawcze Muzeum w Hudziewiczach oraz katedra turystki Państwowego Uniwersytetu Janki Kupały w Grodnie. Wśród ich propozycji są utworzenie sześciu nowych ekspozycji muzealnych oraz postawienie pomnika Maksima Bahdanowicza w Grodnie.

Pozyskanie środków z programu transgranicznego jest niełatwe, gdyż wnioski muszą być składane w języku angielskim. Wymagana też jest obszerna dokumentacja projektowa, przede wszystkim techniczna. Samorządy, dysponując specjalistami, mają łatwiejsze zadanie niż organizacje pozarządowe.
Program ten jest dużą szansą dla naszych gmin na realizację kosztownych przedsięwzięć. Władze Bielska Podlaskiego mogą na przykład w jego ramach złożyć wniosek, dotyczący budowy w tu mieście nowego domu kultury. Łatwo tu będzie wykazać cel promocji kultury i zachowania dziedzictwa historycznego, zważywszy na dominującą w działalności kulturalnej miasta aktywność kultury białoruskiej.

Nabór wniosków potrwa do końca roku. Drugi nabór będzie od 1 października do 31 grudnia 2018 r. (budżet 29,36 mln euro). 1 grudnia 2017 r. zostanie ogłoszony kolejny nabór, potrwa do końca lutego 2018 r., dotyczyć będzie małych projektów z budżetem 5,2 mln euro. Obejmie on tylko jeden cel tematyczny – promocję kultury i zachowanie dziedzictwa historycznego. Właśnie ten nabór wydaje się być adresowany przede wszystkim do organizacji pozarządowych. Poziom dofinansowania małych projektów wyniesie od 20 tys. do 60 tys. euro.

10 sierpnia Urząd do Spraw Cudzoziemców udostępnił najświeższe dane dotyczące liczby cudzoziemców z prawem pobytu w Polsce. Wzrosła ona w ciągu ostatnich trzech lat o blisko 90 tys. osób (o 61 proc.) – ze 146 tys. do ponad 234 tys. Dane nie uwzględniają osób przebywających w Polsce na podstawie wiz. Z ważnymi dokumentami pobytowymi przebywają w Polsce najliczniej obywatele Ukrainy – 84 tys., Niemiec – 23 tys., Białorusi – 11 tys., Rosji – 10 tys., Wietnamu – 9 tys., Włoch – 7 tys., Chin – 6 tys., Francji – 5,5 tys., Wielkiej Brytanii i Bułgarii – po 5 tys.

Lawinowo rośnie liczba legalnie zatrudnianych przez polskie firmy Białorusinów. I tak, jeszcze rok temu polskie firmy zatrudniały około tysiąca Białorusinów co kwartał, latem ubiegłego roku to było już 1500 osób, w pierwszym kwartale tego roku blisko 3 tysiące, a w drugim kwartale już ponad 5 tysięcy. Niekwestionowanymi liderami na rynku zatrudnienia osób z zagranicy są Ukraińcy – w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy polskie firmy deklarowały chęć zatrudnienia blisko miliona osób z Ukrainy (oficjalne dane z ministerstwa pracy).

 

W Republice Białoruś. 1 lipca rozpoczął się proces denominacji białoruskiej waluty. Rubel stracił cztery zera. W ten sposób władze kraju chcą m.in. walczyć z bardzo wysoką inflacją. Do tej pory najwyższym nominałem był w Białorusi banknot o wartości 200 tys. rubli, najniższym zaś 100-rublowy. Po denominacji banknoty będą miały nominały od 5 do 500 rubli. Będą też jedno- i dwurublowe monety. Kopiejki będą miały nominały od 1 do 50.

Jarosław Książek został nowym konsulem RP w Grodnie. Urodzony w 1957 r. dyplomata jest doktorem nauk humanistycznych. Pracował m.in. na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1993 r. jest związany z Ministerstwem Spraw Zagranicznych.

Niepokojące wieści z placu budowy elektrowni atomowej w Ostrowcu. Po upadku podczas montażu na początku lipca korpusu reaktora jądrowego o wadze 330 t z wysokości kilku metrów na betonowy fundament, białoruskie władze postanowiły go wymienić na nowy. Informację tę – przez dwa tygodnie utrzymywaną w tajemnicy – potwierdził minister energii Białorusi Władimir Patupczik. W związku z tym niebezpiecznym incydentem Departament Bezpieczeństwa Państwowego Litwy wręczył ambasadorowi Białorusi w tym kraju notę protestacyjną (elektrownia powstaje 50 km od Wilna).

23 lipca w Mińsku został pochowany białoruski dziennikarz Paweł Szeremet, zabity 20 lipca w zamachu bombowym w Kijowie. Miał 44 lata. Do cerkwi Wszystkich Świętych przyszło pożegnać go około tysiąca osób, wśród nich białoruscy i rosyjscy politycy opozycyjni, a także oficjalna delegacja z Kijowa od prezydenta Poroszenki oraz ukraińscy deputowani. Uroczystość relacjonowały niezależne media białoruskie, ekipy z Ukrainy i z Rosji. Przyszło wielu młodych dziennikarzy. Paweł Szeremet zginął w samochodzie, którym jechał przez centrum Kijowa, gdy eksplodował podłożony w nim ładunek wybuchowy. Samochód należał do szefowej gazety internetowej „Ukraińska Prawda”, Ołeny Prytuły; nie było jej w aucie w chwili eksplozji. Urodzony w Mińsku dziennikarz, autor filmów dokumentalnych i książek, od pięciu lat mieszkał w Kijowie, pracował dla „Ukraińskiej Prawdy”, był też prezenterem Radia Wiesti. Swoją pracę dziennikarską rozpoczął w Białorusi, a jego konflikt z władzami oraz krytyczne materiały o prezydencie Łukaszence sprawiły, że wyjechał z ojczyzny i przez lata mieszkał w Rosji. Był założycielem znanego opozycyjnego portalu internetowego Biełorusskij Partizan.

Jedyny niezależny białoruski ośrodek badawczy NISEPI zaprzestał swojej działalności. Decyzja ta, podjęta tuż przed wrześniowymi wyborami parlamentarnymi, podyktowana była kłopotami finansowymi oraz – jak poinformowało kierownictwo ośrodka – coraz częstszymi przypadkami zastraszania ankieterów. 31 lipca stacja Białoruś 1 pokazała film dokumentalny „Prymat NISEPI”, w którym padły zarzuty wobec ośrodka, że nie prowadzi żadnych badań, opiera się w swoich analizach na sfabrykowanych danych i jest finansowany przez zachodnie fundacje. W dokumencie ujawniono nagrania rozmów z ankieterami, którzy przyznali się do manipulacji. Zdaniem Aleha Manajeua – szefa NISEPI – stoją za nim służby specjalne. NISEPI był jedyną niepaństwową pracownią, która od 1992 r. prowadziła regularne badania dotyczące preferencji politycznych Białorusinów. W 2005 r. zlikwidowano ją decyzją sądu najwyższego. Manajeu zarejestrował wówczas NISEPI na Litwie i nadal kontynuował pracę.

W dniach 2-4 sierpnia z oficjalną wizytą w Mińsku przebywała delegacja polskiego Sejmu z wicemarszałkiem Ryszardem Terleckim (PiS) na czele. Spotkała się z przewodniczącym białoruskiej Izby Reprezentantów Uładzimirem Andrejczanką i wiceministrem spraw zagranicznych Aleną Kupczyną, a także z metropolitą mińsko-mohylewskim Tadeuszem Kondrusiewiczem. Białoruska Izba Reprezentantów nie jest uznawana przez kraje UE od 1996 r., kiedy to prezydent Aleksander Łukaszenka zmienił konstytucję, po czym rozwiązał ostatni demokratycznie wybrany parlament. Wyborów w 2012 r. nie uznały ani OBWE, ani Parlament Europejski – nie spełniły one demokratycznych standardów. Kontakty polskiego parlamentu z białoruskim skrytykowała tamtejsza opozycja oraz polscy posłowie z PO i PSL – uznały je za wsparcie dla reżimowej, niedemokratycznej instytucji przed ogłoszonymi na wrzesień wyborami.

3 sierpnia białoruski Komitet Śledczy poinformował, że prowadzi dochodzenie przeciw Uładzimirowi Kondrusiowi pod zarzutem udziału w zamieszkach w wieczór wyborczy 19 grudnia 2010 r. Kondruś, 39-letni mieszkaniec miasteczka Rudensk leżącego koło stolicy, jest przetrzymywany w areszcie od 14 czerwca. Przyczynił się do tego po części niezależny tygodnik „Nasza Niwa”, który w marcu br. opublikował w internecie zdjęcie Kondrusia, uczestniczącego w proteście 25 marca 2016 r. w Mińsku, a obok jego zdjęcia z 19 grudnia 2010 r. Zatrzymanemu grozi do ośmiu lat więzienia.

Prezydent Aleksander Łukaszenka podpisał dekret, zgodnie z którym obcokrajowcy chcący zwiedzić białoruską część Kanału Augustowskiego będą mieli prawo przebywać w Białorusi bez wiz w okresie do pięciu dni. Z Polski bez wiz będzie można wjechać na terytorium Białorusi przez przejście graniczne Rudawka-Lesnaja, położone na Kanale Augustowskim, oraz przez przejście Kuźnica-Bruzgi. Nowe prawo wejdzie w życie za dwa miesiące i ma obowiązywać do 31 grudnia 2017 roku z możliwością przedłużenia na czas nieokreślony.

Nowoczesne wieloprowadnicowe wyrzutnie rakietowe, mogące jednocześnie dokonać punktowego uderzenia na osiem celów, położonych w odległości od 50 do 200 km, trafiły do Osipowicz pod Mińskiem, do stacjonującej tam 336. rakietowej brygady artyleryjskiej. „Polonezy” – bo tak się nazywają te systemy – to efekt białorusko-chińskiej współpracy wojskowej. Wyrzutnie mają być przeznaczone nie tylko na potrzeby własnej armii, lecz również na sprzedaż.

Managerowie jednej z najstarszych i największych białoruskich firm informatycznych IBA (Siarhej Akulin – dyrektor generalny IBA IT Park oraz Siarhej Liaucieu – dyrektor generalny IBA Minsk) trafili do aresztu. Są oskarżeni o uchylanie się od płacenia podatków. Wcześniej do aresztu trafili dyrektorzy należącego do państwa, największego w Białorusi banku – Białoruśbank – pod zarzutem łapówkarstwa. Firma IBA dostarcza Białoruśbankowi usługi teleinformatyczne.

Od 4 września zacznie kursować pociąg relacji Grodno-Kraków. Z Grodna pociąg będzie wyjeżdżać o 15:32, a przyjeżdżać do Krakowa o 23:04. Po drodze zatrzyma się w Kuźnicy, w Białymstoku i w Warszawie. Z powrotem będzie ruszać w trasę o 4:46, aby przybyć do stacji końcowej o 14:22. Pod koniec 2015 r., ze względu na ich nierentowność, zawieszono połączenia kolejowe z Grodna do Białegostoku.

 

Na świecie. Amnesty International opublikowała raport o przestrzeganiu wolności słowa i ochronie prywatności w Internecie i podczas rozmów telefonicznych w Białorusi. Wynika z niego, że wszystkie największe firmy telekomunikacyjne (w tym również zagraniczne) umożliwiają białoruskiemu rządowi bezprawną inwigilację. KGB i inne służby bezpieczeństwa posiadają swobodny, stały i zdalny dostęp do rozmów w czasie rzeczywistym oraz danych przechowywanych w telefonach i sieciach internetowych. Białoruskie prawo zobowiązuje operatorów do zapewnienia zgodności ich sieci z systemem technicznym SORM, który umożliwia władzom dostęp do połączeń telefonicznych bez potrzeby zwracania się do operatora z prośbą o ich udostępnienie czy informowania go o ich pobieraniu. Raport AI stwierdza, że władze tłumią przy ich pomocy odmienne poglądy obywateli i ograniczają wolność słowa oraz wzywa rząd Białorusi do zapewnienia mechanizmów umożliwiających sprawowanie kontroli nad prowadzoną inwigilacją w zgodzie z międzynarodowymi normami praw człowieka.

Białoruś uplasowała się na 40. miejscu w klasyfikacji medalowej XXXI Igrzysk Olimpijskich w Rio. Białoruscy sportowcy zdobyli jeden złoty medal, cztery srebrne i cztery brązowe (Polska znalazła się na 33 miejscu).

W kalifornijskiej szkole dzieci będą uczyły się języka białoruskiego. Według informacji białoruskiego MSZ, na zajęcia w mieszczącej się na przedmieściach Sacramento szkole Community Outreach Academy, będą uczęszczać dzieci emigrantów z Białorusi. W realizacji projektu pomogły ambasada Białorusi w USA oraz władze miejskie Grodna, przekazując amerykańskiej szkole pomoce naukowe.