ЗАПІСЫ ЧАСУ (І-VI.2018)
На Падляшшы

W styczniu Przegląd Prawosławny ogłosił listę laureatów nagrody im. Księcia Konstantego Ostrogskiego za 2017 r. Otrzymali ją badacz dziejów staroobrzędowców Eugeniusz Iwaniec, tłumacz literatury rosyjskiej Krzysztof Tur, amerykański teolog i bioetyk o. John Breck oraz prawosławna diecezja lubelsko-chełmska.

24 lutego świadkowie i potomkowie ofiar mordu dokonanego przez żołnierzy Romualda Rajsa „Burego” w 1946 r. w Zaleszanach spotkali się w miejscowej świetlicy, by uczcić ich pamięć. Przed pomnikiem i na cmentarzu, na którym spoczywają, zapalono znicze i oddano hołd pomordowanym. Odprawiona też została panichida. Tego samego dnia w Hajnówce polscy nacjonaliści urządzili III Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych, gloryfikujący „Burego”. W sprawie tego marszu głos zabrał rzecznik białoruskiego MSZ, który wyraził zaniepokojenie czczeniem w Polsce „zbrodniarzy wojennych”.

16 marca Białystok i Grodno zawarły umowę o współpracy. Podpisali ją przewodniczący Grodzieńskiego Miejskiego Komitetu Wykonawczego Mieczysław Bronisławowicz Goj oraz prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski. Oba miasta będą podejmować wspólne działania, dotyczące m.in. kultury, sportu i samorządności.

23 marca wręczono Nagrodę Literacką Prezydenta Miasta Białegostoku im. Wiesława Kazaneckiego. Laureatkami jej tegorocznej edycji zostały Mirosława Łuksza – białoruska poetka, dziennikarka Niwy – za całokształt twórczości, szczególnie za tomik wierszy „Rodosłów”, oraz Anna Kamińska za książkę „Białowieża szeptem. Historie z Puszczy Białowieskiej”.

25 marca Białorusini świętowali na Podlasiu 100-lecie proklamowania Białoruskiej Republiki Ludowej. Główne uroczystości odbyły się w białostockiej Operze i Filharmonii Podlaskiej. Na zakończenie z koncertem wystąpił Lawon Wolski.

8 kwietnia w Gołdapi trzech młodych mieszkańców miasta zaatakowało siedmioosobową grupę Białorusinów. Napastnicy pobili dwie osoby przy użyciu niebezpiecznych narządzi i gazu łzawiącego. Jak tłumaczyli policji zatrzymani, rozzłościł ich rosyjski język, którym posługiwali się Białorusini. Podejrzanym grozi do 7,5 roku więzienia.

Na osiedlu Skorupy z inicjatywy radnych PiS pojawiła się nowa ulica – majora Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszko”. Szybko wzbudziła kontrowersje i gorące dyskusje w mediach, wśród samorządowców i …na ścianach i ogrodzeniach, gdzie pojawiły się hasła typu: „Łupaszko-zbrodniarz”. Kontrowersje wzbudziły niechlubne działania żołnierzy Łupaszki w stosunku do ludności litewskiej i białoruskiej po II wojnie światowej.

28 kwietnia wznowił kursowanie weekendowy pociąg z Białegostoku do Walił. Kursować ma do końca października. To blisko o dwa miesiące dłużej niż rok temu. Trasą przez Puszczę Knyszyńską można w soboty i niedziele pojechać dwa razy dziennie, rano i po południu. Planowane są również dodatkowe przejazdy związane z kulturalnymi przedsięwzięciami organizowanymi w pobliżu trasy (Basowiszcza, Siabrouskaja Biasieda, Święto Grzyba).

W nocy z 30 kwietnia na 1 maja spłonęło w Kruszynianach gospodarstwo agroturystyczne Tatarska Jurta. Przyczyną pożaru było zwarcie instalacji elektrycznej. Tatarska Jurta, bardzo chętnie odwiedzana przez turystów, słynęła ze znakomitego tatarskiego jedzenia. Przed laty odwiedził ją podczas swojej wizyty w Polsce książę Karol, angielski następca tronu. Właściciele, Dżenneta i Mirosław Bogdanowiczowie, zapowiedzieli, że obiekt zostanie odbudowany.

Sprofanowano prawosławny krzyż na obrzeżach Mielnika. Nieznani sprawcy opiłowali charakterystyczną poprzeczkę i zawiesili na krzyżu biało-czerwoną wstążkę. Zdarzenie miało miejsce prawdopodobnie na początku maja. Śledztwo dotyczy obrazy uczuć religijnych poprzez publiczne znieważenie przedmiotu czci religijnej, za co – zgodnie z Kodeksem karnym – grozi grzywna, kara ograniczenia wolności lub do dwóch lat pozbawienia wolności.

W Hajnówce pojawiła się inicjatywa utworzenia szkoły podstawowej z białoruskim językiem nauczania. Wyszła ona od rodziców, którzy chcieliby posłać do takiej szkoły swoje dzieci. Chcą, aby powstała ona w budynku Zespołu Szkół z Dodatkową Nauką Języka Białoruskiego w Hajnówce (jest tu gimnazjum i liceum). Sprawą zajęły się władze lokalne – połowa radnych poparła inicjatywę, połowa była przeciw. Ostateczną decyzję ma podjąć burmistrz Hajnówki Jerzy Sirak. Hajnówka i okolice są w większości zamieszkałe przez mniejszość białoruską.

W Bielsku Podlaskim odsłonięto pomnik upamiętniający Sejm Wielki, który odbył się tu w 1564 r. Było to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii miasta. Pomnik stanął w parku im. Królowej Heleny, w centrum, obok liceum z białoruskim językiem nauczania. Inicjatorem jego powstania było Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach, zaś autorem białoruski artysta Anatol Turkow.

W dniach 9-11maja odbyła się kolejna edycja Hajnowskich Dni Muzyki Cerkiewnej. W soborze Świętej Trójcy w Hajnówce wystąpiło blisko trzydzieści chórów z Polski i zagranicy. Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej odbywają się pod patronatem Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, a jego organizatorami są Społeczny Komitet Organizacyjny oraz Stowarzyszenie „Miłośnicy Muzyki Cerkiewnej”. Grand Prix festiwalu otrzymał Chór Metropolitarnego Okręgu Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej w Republice Kazachstanu (Ałma-Ata). Pierwszą nagrodę w kategorii zespołów wokalnych zdobył chór „Duschechka” z Rygi (Łotwa), w kategorii chórów parafialnych wiejskich – chór młodzieżowy z parafii św. wielkiego męczennika Pantelejmona (Zaścianki), w kategorii chórów parafialnych miejskich pierwszej nagrody nie przyznano, drugą otrzymał chór parafii prawosławnej Hagia Sophia w Białymstoku, w kategorii chórów dziecięco-młodzieżowych – chór „Axios” z Krzywego Rogu (Ukraina), w kategorii chórów innych – Chór Akademicki Zespołu Pieśni i Tańca Sił Zbrojnych Republiki Białoruś z Mińska (Białoruś).

З ЖЫЦЦЯ БЕЛАРУСКІХ АРГАНІЗАЦЫЙ
Ян Сычэўскі (прамаўляе на здымку) у канцы снежня 2017 г. быў пераабраны старшынёй Беларускага грамадска-культурнага таварыства. Арганізацыяй кіруе 27-ы год. У сакавіку споўніўся яму 81 год.

Ян Сычэўскі кіруе Беларускім грамадска-культурным таварыствам ад 1992 года. На XVIII Краёвым з’ездзе дэлегатаў БГКТ г., які быў праведзены ў сядзібе ГП БГКТ у Беластоку па вуліцы Варшаўскай 11, 23 снежня 2017 г., быў ён пераабраны старшынёй Галоўнага праўлення БГКТ. Паводле яго, дзейнасць арганізацыі ў бліжэйшыя чатыры гады найбольш залежаць ад фінансавання з боку Міністэрства ўнутраных справаў і адміністрацыі Польшчы: – Мы настолькі можам развіваць сваю дзейнасць, наколькі МУСіА дазволіць, у сэнсе дафінансавання. Таму што зусім без дафінансавання мы не ў сілах арганізоўваць вялікія мерапрыемствы. Тым больш, што на тэрыторыі нашага ваяводства зашмат багатых спонсараў няма.
Намеснікамі старшыні ў Галоўным праўленні БГКТ будуць Васіль Сегень і Данута Тымашэвіч. На пасадзе сакратара – Валянціна Ласкевіч. Членамі ГП абраны яшчэ Віталь Бонда, Іаланта Гэцьман, Гажына Валкавыцкая-Тамашук, Лідзія Мартынюк, Тамара Русачык, Ніна Бялецкая, Яўген Валкавыцкі, Ніна Абрамюк, Антон Семенковіч. Вызначаны наступныя напрамкі дзейнасці БГКТ на кадэнцыю 2018 – 2021 гады: Рэалізаваць і дасканаліць правераныя формы культурнай і асветнай дзейнасці, выпрацаваныя на працягу дзесяцігоддзяў БГКТ. Рабіць намаганні ў напрамку пабольшвання датацыі з боку Міністэрства ўнутраных спраў і адміністрацыі, Міністэрства культуры і нацыянальнай спадчыны РП, а таксама ўзбагачаць супрацоўніцтва з органамі самакіравання на тэрыторыі Беласточчыны і Падляшша. Звяртаць далейшую ўвагу на развіццё культурнай дзейнасці ў напрамку міжкультурнага дыялогу, а таксама на падтрымку мерапрыемстваў, якія развіваюць дыялог культур на памежжы, у тым ліку міжнародная навуковая канферэнцыя «Шлях да ўзаемнасці», Міжнародны фестываль польскай і беларускай песні Беласток – Гродна, Міжнародны фестываль нацыянальных культур «Культура без межаў». Развіваць супрацоўніцтва з праваслаўнымі прыходамі Беластоцка-Гданьскай і Варшаўска-Бельскай епархіяў і мітраполіяй у Варшаве. Працягваць супрацоўніцтва з падляшскім аддзелам і цэнтральнай управай Таварыства Польшча-Усход. Працягваць і ўзбагачаць супрацоўніцтва з Міністэрствам культуры, Міністэрствам замежных спраў, Міністэрствам адукацыі, упаўнаважаным па справах рэлігіі і нацыянальнасцяў Рэспублікі Беларусь, для развіцця беларускай асветы і культуры. Развіваць і ўзбагачаць супрацоўніцтва з Пасольствам Рэспублікі Беларусь, Генеральным консульствам у Беластоку і Культурным цэнтрам Беларусі ў Польшчы, з мэтай узбагачэння культурнай дзейнасці. Планаваць супольна мерапрыемствы з Культурным цэнтрам Рэспублікі Беларусь у галіне беларускай асветы і культуры, з мэтай узбагачэння далейшай дзейнасці. Узбагачаць формы супрацоўніцтва з усім звеннямі БГКТ, асабліва з аддзеламі БГКТ і самадзейнымі калектывамі беларускай культуры, якія ў гэтай сітуацыі трактуюцца як гурткі Беларускага таварыства. Удасканаліць супрацоўніцтва з Таварыствам беларускай культуры ў Польшчы. Чыніць далейшыя спробы нармалізацыі адносін паміж рознымі беларускімі арганізацыямі ў Польшчы і са сродкамі масавай інфармацыі.(лук)

W dniach 16-20 maja w Białymstoku odbył się bliźniaczy Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka 2018”. Wystąpiło na nim 30 chórów z 11 krajów. Nagrody przyznano w pięciu kategoriach. W kategorii chórów zawodowych dwa pierwsze miejsca ex aequo przyznano Państwowemu Chórowi Naddniestrzańskiemu z Tyraspola (Mołdawia) i Kameralnemu Chórowi „Sofia” z Kijowa. W kategorii chórów uczelni wyższych pierwsze miejsce przyznano Chórowi Odeskiej Narodowej Akademii Muzyki im. A. W. Nieżdanowej z Odessy. Dwa pierwsze miejsca ex aequo przyznano w kategorii chórów dziecięcych i młodzieżowych: Chłopięco-Młodzieżowemu Chórowi „Ąžuoliukas” z Wilna i Chłopięco-Młodzieżowemu Chórowi Municypalnej Akademickiej Kapeli Chóralnej im. L. Rewuckiego z Kijowa. W kategorii chórów parafialnych pierwsze miejsce przyznano Arcybiskupiemu Chórowi Katedralnego Soboru Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny z Włodzimierza (Rosja). W kategorii chórów amatorskich świeckich pierwsze miejsce otrzymał Akademicki Chór Municypalnego Autonomicznego Ośrodka Kultury z Wielkiego Nowgorodu (Rosja). Organizatorem festiwalu jest Fundacja „Muzyka Cerkiewna”.

5 czerwca Sąd Okręgowy w Białymstoku ogłosił prawomocny wyrok w sprawie awantury i szarpaniny z policjantami na festynie białoruskim 2 lipca 2016 r. To wówczas podczas Kupalla w Białowieży grupa chuliganów, związana ze środowiskiem hajnowskich narodowców, zachowywała się agresywnie w stosunku do uczestników imprezy i policjantów. Sąd ostatecznie wydał wyrok bezwzględnego więzienia oraz ukarał winnych grzywnami.

16 czerwca na małym moście na Supraśli w pobliżu wsi Słuczanka w gminie Gródek odbyła się uroczystość nieformalnego nadania mu imienia „Sońki i Joachima”. Nazwa nawiązuje do bohaterów literackich, wykreowanych przez Ignacego Karpowicza w jego powieści „Sońka”. W spotkaniu na moście wzięło udział kilkadziesiąt osób, w tym m.in. mieszkańcy pobliskiej wsi i innych miejscowości gminy Gródek, Podlasia, a nawet goście z Warszawy i Gdańska. Do imprezy przyłączali się przejeżdżający przez most turyści. Inicjatorem wydarzenia był Dariusz Żukowski, urodzony w Gródku, mieszkający obecnie pod Warszawą.

Podwójna profanacja

Jerzy Sulżyk

W Mielniku sprofanowano prawosławny krzyż. Sprofanowano też polską flagę. Podwójna profanacja! Symbolu religijnego i symbolu państwowego (i narodowego). Państwo polskie ściga z urzędu takie przestępstwa i mam nadzieję, że moje państwo użyje wszystkich sił, żeby tych przestępców odnaleźć i przykładnie ukarać. Wieszając polską flagę na miejscu przestępstwa sprawcy złożyli – być może świadomie, być może nie – swój autograf. Zarazem był to też „pocałunek śmierci” dla wszystkich środowisk narodowych. Nie bez powodu zresztą ugrupowania narodowe odcięły się od tego zdarzenia, nazywając je „niskich lotów prowokacją”. Myślę, że to właśnie im najbardziej powinno zależeć na wykryciu sprawców tego czynu. Czynu, który budzi demony przeszłości. Przekaz tego przestępstwa jest jasny: „Bójcie się prawosławni. Tu jest Polska (flaga) katolicka (odpiłowane poprzeczki krzyża)”. Teraz polskie państwo powinno swoim skutecznym działaniem odpowiedzieć: „Nie bójcie się prawosławni. Tu jest Polska, kraj prawa i tolerancji”. A w Mielniku i okolicach prawosławni są u siebie od dziesięciu wieków. Amin.

Jerzy Kalina, znany reżyser-dokumentalista, współpracujący z Telewizją Biełsat, autor takich filmów jak „Siaroża”, „Siewca” czy „Archimandryta”, został jednym z laureatów Nagrody Artystycznej Prezydenta Miasta Białegostoku za 2017 r. Wraz z aktorem Andrzejem Zaborskim otrzymał ją w kategorii artystycznej. W kategorii organizatorskiej doceniono Wojciecha Hernika (Piknik Militarny „Misja Wschód”), zaś Łucję (Lucy) Lisowską w kategorii ochrony dziedzictwa za całokształt dotychczasowej działalności. Uroczystość wręczenia nagród odbyła się 24 czerwca.

„Białoruskie ślady w Białymstoku” – tak nazywa się projekt realizowany przez Związek na Rzecz Edukacji i Promocji Kultury Białoruskiej „Szczyty”. Są to spacery po miejscach związanych z historią mniejszości białoruskiej w Białymstoku oraz specjalna mapa. Będzie można odnaleźć na niej dwadzieścia najważniejszych punktów związanych z historią, kulturą, edukacją i polityczną działalnością środowiska białoruskiego, w tym m.in. dom, w którym mieszkał i pracował jeden z najwybitniejszych kompozytorów białoruskich – Jan Tarasiewicz, skwer im. Tamary Sołoniewicz, czy też plac Stanisława Moniuszki. Projekt otrzymał dofinansowanie z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego.

Kraj

29 stycznia w Galerii Arsenał w Poznaniu otwarto wspólną wystawę Leona Tarasewicza i Małgorzaty Dmitruk „Zaleszany”. Sama wystawa i data jej otwarcia nawiązują do tragedii wsi Zaleszany z 29 stycznia 1946 r., kiedy to oddział Romualda Rajsa, ps. Bury, spalił tę miejscowość i zamordował szesnastu jej mieszkańców.

17 lutego w Warszawie odbyło się spotkanie założycielskie Towarzystwa Polityki Wschodniej. Inicjatorami jego powstania są eksperci zajmujący się tematyką Europy Wschodniej – naukowcy, dziennikarze, analitycy. Za podstawowy cel działania organizacji uznano wspieranie polskiej polityki wschodniej i nadawanie jej możliwe aktywnego wymiaru. Prezesem nowej organizacji została Agnieszka Romaszewska-Guzy – dyrektor Telewizji Biełsat.

Leon Tarasewicz znalazł się w gronie najwybitniejszych twórców polskiej kultury, którzy zostali laureatami prestiżowej nagrody z okazji 100-lecia Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Nagrody zostały wręczone 19 marca podczas uroczystej gali w Teatrze Wielkim – Operze4 Narodowej w Warszawie. Wcześniej, 8 lutego, Leonowi Tarasewiczowi przyznano równie prestiżową nagrodę im. prof. Aleksandra Gieysztora. W poprzednich latach otrzymały ją takie osobowości jak prof. Norman Davies, Krystyna Zachwatowicz i Andrzej Wajda, Elżbieta i Krzysztof Pendereccy, Krzysztof Czyżewski.

25 marca ulicami Warszawy przeszedł pochód z okazji Dnia Wolności Białorusi. Kolumna pod biało-czerwono-białymi flagami przemieściła się ulicami centrum miasta od pomnika Tadeusza Kościuszki do pomnika Adama Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu. Życzenia z okazji 100-lecia proklamowania Białoruskiej Republiki Ludowej pojawiły się na oficjalnej stronie prezydenta RP.

4 kwietnia w Pałacu Kazimierzowskim na Uniwersytecie Warszawskim dr hab. Alaksandr Fiaduta odebrał prestiżową polską nagrodę im. Lwa Sapiehy, przyznawaną Białorusinom zasłużonym dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego i demokracji w Białorusi. Inicjatorem ustanowienia nagrody 12 lat temu było Studium Europy Wschodniej UW oraz wrocławskie Kolegium Europy Wschodniej – inicjatywę oprócz UW wsparły Uniwersytety Wrocławski, w Białymstoku, Jagielloński oraz im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Nagrodzony kolejno odwiedza w ciągu roku akademickiego każdy z uniwersytetów, gdzie – mając zapewnione utrzymanie – prowadzi zajęcia na temat Białorusi. Alaksandr Fiaduta jest znanym badaczem historii i literatury XIX wieku, od lat zajmuje się polsko-białorusko-rosyjskimi stosunkami literackimi i historycznymi. Nagrodę patronatem honorowym objął prezydent RP Andrzej Duda.

Aneta Prymaka-Oniszk, autorka głośnej książki „Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy”, otrzymała najwyższe odznaczenie przyznawane przez Sobór Biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – Order Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny III stopnia. Autorkę wyróżniono za „pracę na rzecz ocalenia przed zapomnieniem wydarzeń z roku 1915, związanych z przymusowym uchodźstwem naszych przodków z własnej ziemi”.

Polscy „narodowcy” skazani

Jerzy Sulżyk

Sąd nierychliwy, ale sprawiedliwy, chciałoby się rzec, trawestując znane powiedzenie. Wydanie i utrzymanie wyroków skazujących dla chuliganów zakłócających odpoczynek i zabawę spokojnych ludzi, rodzin z dziećmi, tuż przed sezonem wakacyjnym – sezonem festynów i koncertów – zasługuje na uznanie. To nie tylko ukaranie winnych, ale też ostrzeżenie dla tych wszystkich, którzy chcieliby się „zabawić” w chamski sposób kosztem innych. Zero pobłażliwości i tolerancji dla wszystkich zadymiarzy! Tu akurat oprócz wątku chuligańskiego mamy też do czynienia z bardzo delikatnymi na Podlasiu kwestiami narodowościowymi. Nieprzypadkowo chyba ci polscy „narodowcy” wybrali białoruskie „Kupalle”. Dobrze, że sąd, reprezentujący państwo polskie, jego prawo i całe społeczeństwo, nie wziął pod uwagę żadnych „patriotycznych” zasług hajnowskich „narodow-
ców”(na przykład ich zaangażowanie w „Marsz pamięci żołnierzy wyklętych”) i po prostu wydał obiektywny wyrok. Chuligan i prymityw zasługuje na ostre potraktowanie, nawet jeśli „patriotycznie” macha innym przed nosem biało-czerwoną flagą.

11 maja we Wrocławiu w zabytkowych wnętrzach Muzeum Architektury Leon Tarasewicz Tarasewicz odebrał medal „Merito de Wratislavia” i otrzymał tytuł honorowego profesora wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Artysta zaprezentował tam dzieła powstałe po ukończeniu studiów w warszawskiej ASP w 1984 r., wielkoformatowe obrazy z lat 80. i 90., jak też kompozycje przestrzenne ostatniej dekady. Kolorową farbą pokrył też m.in. ścieżki przyklasztornego ogrodu.

W budowanej w Warszawie cerkwi Świętej Mądrości Bożej (Hagia Sophia) odprawiona została pierwsza liturgia i ustanowiono krzyż na głównej kopule. Świątynia wzorowana jest na konstantynopolitańskiej świątyni Hagia Sophia. Jest wotum wdzięczności Bogu za dar 25-lecia demokratycznych przemian w Polsce i 90. rocznicę uzyskania autokefalii przez polski Kościół prawosławny.

24 tysiące obywateli Białorusi pracuje legalnie w Polsce – wynika z danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Najwięcej jest ich na Podlasiu – ok. 3 tys. osób. Liczba cudzoziemców podejmujących pracę w Polsce stale rośnie – obecnie tych płacących podatki jest w całym kraju 440 tys. W samym Białymstoku pracuje prawie 7 tys. obywateli innych państw.

Białoruś

W nocy z 23 na 24 stycznia zmarł nagle Michał Aniempadystau, poeta i publicysta, a przede wszystkim wszechstronny artysta – fotograf, grafik, designer. To z jego inspiracji powstała pierwsza białoruska rock-opera „Narodny Album”, do której napisał libretto. Miał 53 lata.

Od stycznia redagowany za granicą (w Polsce) niezależny białoruski portal informacyjny charter97.org stał się niedostępny dla internautów w Białorusi. Ci mieszkańcy Białorusi, którzy próbują wejść na tę stronę, widzą informację, że portal został umieszczony na liście stron o ograniczonym dostępie. Adres jest też niedostępny dla użytkowników urządzeń mobilnych.

24 lutego zakończyły się wybory do władz lokalnych. Według oficjalnych danych frekwencja była wysoka i wyniosła 77 proc. Zarówno w radach obwodowych, jak i w Mińsku nie zasiadł żaden przedstawiciel opozycji.

Białoruska armia powoła specjalną jednostkę ds. bezpieczeństwa informacyjnego i cybernetycznego – poinformował minister obrony Andrej Raukou. Ma rozpocząć swoją działalność jeszcze w tym roku.

W lutym w Mińsku odbył się czwarty festiwal niezależnej sztuki filmowej „Niefiltrowane kino”. Zaprezentowano na nim filmy dokumentalne, animowane i eksperymentalne. Pokazy były przeplatane warsztatami, wystawami i prezentacjami.

W marcu zarejestrowano w Mińsku prywatny uniwersytet, w którym nauczanie ma być prowadzone wyłącznie w języku białoruskim. Jego założycielem jest Towarzystwo Języka Białoruskiego (TBM), które na rektora uczelni powołało Aleha Trusaua, swego wieloletniego prezesa. Uniwersytet ma ruszyć za rok, a środki na działalność mają być pozyskiwane w kraju i za granicą.

W dniach 28 lutego – 4 marca odbyły się XXV Mińskie Targi Książki, największe tego typu wydarzenie w Białorusi z udziałem wystawców z 32 krajów. Na polskim stoisku zaprezentowano m.in. powieść „Jabłuszko” Sergiusza Piaseckiego, przetłumaczoną przez Wiktara Szukiełowicza na język białoruski. Tto pierwsza część słynnej „Trylogii złodziejskiej”, osadzonej w realiach Mińska sprzed stu lat.

25 marca świętowano 100-lecie proklamowania Białoruskiej Republiki Ludowej. W wielu miejscach komitety organizacyjne obchodów porozumiały się z lokalnymi władzami i świętowanie przebiegło spokojnie – nawet zakazane biało-czerwono-białe flagi były tolerowane. Jednakże nie obyło się bez tzw. prewencyjnych aresztowań. W Mińsku przed świątecznym koncertem zatrzymano blisko sześćdziesiąt osób, a w innych miastach drugie tyle. Komisja Europejska ustami swojej rzeczniczki wyraziła zaniepokojenie tymi działaniami władz. Białoruskie MZS zapewniło, że wszystkie dozwolone imprezy odbyły się bez przeszkód.

Dano zielone światło dla koncertów dotychczas zakazanych muzyków. Legenda białoruskiej muzyki, Lawon Wolski, po dziesięciu latach przerwy mógł w kwietniu i maju wystąpić w siedmiu miastach Białorusi. Pierwszą od długiego czasu trasę koncertową po Białorusi obył też inny znany niezależny muzyk, Zmicier Wajciuszkiewicz. 

24 kwietnia prezydent Aleksander Łukaszenka wygłosił doroczne przemówienie, transmitowane przez telewizje i radio. Na sali białoruskiego przywódcy słuchali wysocy urzędnicy państwowi, dyrektorzy największych zakładów pracy, rektorzy uczelni i szefowie banków, a także przedstawicieli korpusu dyplomatycznego i mediów. Prezydent wskazywał na najważniejsze kwestie swoich rządów – walkę z korupcją, nowe projekty gospodarcze i dalszą współpracę z Rosją, UE i Chinami. Ogłosił też rezygnację z referendum konstytucyjnego.

26 kwietnia w Mińsku odbył się doroczny marsz Czarnobylski Szlak. W tym roku był nie tylko upamiętnieniem słynnej katastrofy, ale też protestem ekologów przeciwko rozwojowi energetyki jądrowej w Białorusi. Organizatorami marszu było siedem partii politycznych i ruchów społecznych, zarówno prawicowych, jak i lewicowych.

12 maja w byłym majątku Kościuszków w Mereczowszczyźnie odsłonięto pierwszy w Białorusi pomnik Tadeusza Kościuszki. Projekt monumentu odlanego na Ukrainie wykonał białoruski rzeźbiarz Henik Łojka. Pieniądze zbierali internauci na platformie crowdfoundingowej (niemal 700 osób wpłaciło ponad 22 tys. rubli – prawie 40 tys. zł).

W Białorusi wciąż regularnie wykonuje się wyroki śmierci. 16 maja rozstrzelano kolejne dwie osoby skazane za zabójstwa – Wiktara Lotawa i Alaksieja Michalenię. Białoruś jest jedynym krajem w Europie, w którym wykonuje się wyroki śmierci.

W dniach 23-25 maja w Mińsku odbyło się międzynarodowe forum Miński Dialog. Wzięło w nim udział ponad 350 osób z 40 krajów, w tym politycy, przedstawiciele międzynarodowych instytucji – Parlamentu Europejskiego, OBWE, NATO czy Eurazjatyckiej Komisji Gospodarczej, a także najważniejszych think tanków, zajmujących się polityką międzynarodową. Podczas sesji „Jak uczynić z Europy Wschodniej region współpracy, a nie konfrontacji” wystąpił prezydent Aleksander Łukaszenka. Dialog Miński (Minsk Dialogue) to pozarządowa inicjatywa ekspercka, która zajmuje się analizowaniem polityki międzynarodowej i bezpieczeństwa.

29 maja Mińska Rada Miejska zatwierdziła nazwy nowych ulic i parków. W roku stulecia ogłoszenia niepodległości przez Białoruską Republikę Ludową władze postanowiły uhonorować m.in. dwie postacie zasłużone dla narodowej kultury i państwowości. Jedna z ulic otrzyma imię białoruskiego polityka, uczonego i publicysty Arkadzia Smolicza, inicjatora ogłoszenia niepodległości BRL, rozstrzelanego w 1938 r. przez NKWD, inna stołeczna arteria będzie nosić imię białoruskiego poety, krytyka i tłumacza, Alesia Dudara, także rozstrzelanego przez NKWD w 1937 r.

W dniach 1-3 czerwca odbył się festiwal Kultur Narodowych w Grodnie. Zaprezentowano na nim dorobek kilkunastu mniejszości narodowych zamieszkujących Białoruś, w tym również Polaków. Festiwal odbywa się co dwa lata.

Od 7 czerwca przestała ukazywać się w wersji papierowej Nasza Niwa, najstarsza białoruska gazeta ilustrowana. Od tej pory można ją czytać wyłącznie w sieci. Wydawca gazety określił to jako sukces, jednak wielu jej dotychczasowych wiernych czytelników uznało ten fakt za „smutną wiadomość”. Pierwszy numer Naszej Niwy ukazał się w 1906 r., a po długiej przerwie reaktywowano ją w 1991 r.

10 czerwca Białoruś i Chiny podpisały porozumienie dotyczące ruchu bezwizowego. Odtąd Chińczycy mogą pojechać do Białorusi, a Białorusini do Chin na okres do 30 dni jedynie na podstawie paszportu. Nowe przepisy to efekt bezpośrednich rozmów prezydenta Aleksandra Łukaszenki z chińskim przewodniczącym Xi Jinpingiem. Białoruś zacieśniła współpracę gospodarczą z Państwem Środka, czego przejawem są kontrakty w branży spożywczej i motoryzacyjnej.

12 czerwca Artur Michalski rozpoczął pełnienie misji ambasadora RP w Mińsku. Nowy ambasador nominację od ministra spraw zagranicznych Jacka Czaputowicza otrzymał17 maja. Artur Michalski jest absolwentem Akademii Teologii Katolickiej i doświadczonym dyplomatą. Od lat 90. pełnił ważne funkcje w polskich placówkach dyplomatycznych m.in. w Moskwie, Waszyngtonie i Ottawie. Od sierpnia 2017 r. był dyrektorem Departamentu Wschodniego MSZ. Michalski zastąpił w Mińsku Konrada Pawlika.

W nocy z 12 na 13 czerwca nieznani sprawcy połamali i przewrócili krzyże, które obrońcy Kuropat ustawili obok dojazdu do restauracji „Pojediem Pojedim”, otwartej tydzień wcześniej. Lokal znajduje się ok. 50 metrów od miejsca masowych egzekucji z lat 30. XX w. Działacze, opiekujący się społecznie Kuropatami, zamierzają naprawić zniszczone krzyże.

Białoruskie władze poinformowały, że prąd z elektrowni jądrowej w Ostrowcu popłynie prawdopodobnie na początku przyszłego roku. Latem elementy elektrowni przejdą ostatnie testy, zaś pod koniec roku zostanie dostarczone do Ostrowca paliwo jądrowe.

W Białorusi spada poziom korupcji. Jak poinformowała organizacja Transparency International, zajmująca się badaniem zjawisk korupcyjnych na świecie, w ciągu roku Białoruś „podskoczyła” aż o 11 pozycji w rankingu percepcji korupcji – z 79 miejsca w 2016 r., na 68 w 2017. Polska uplasowała się na 36 pozycji, Ukraina na 130, a Rosja na 135 miejscu.

Świat

Film „Bieżeńcy 1915-1922” w reżyserii Jerzego Kaliny został uznany za najlepszy historyczny film dokumentalny na IX Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Dnieprze na Ukrainie. W konkursie pokazano 16 dokumentów z ośmiu krajów. „Bieżeńcy” byli jedynym filmem z Polski.

23 lutego Rada Europejska zdecydowała o przedłużeniu o kolejny rok – do 28 lutego 2019 r. – restrykcji wobec Białorusi. Chodzi o embargo na broń, a także sankcje wobec czterech byłych prominentnych urzędników państwowych. Według białoruskiego MSZ sankcje nałożone na Białoruś są bezpodstawne.

22 marca rada miejska Lwowa podjęła decyzję o nadaniu skwerowi przy konsulacie RP imienia Jacka Kuronia. Inicjatorami akcji, która doprowadziła do uhonorowania polskiego wybitnego działacza opozycyjnego i polityka, była grupa ukraińskich intelektualistów, która widzi w nim orędownika pojednania polsko-ukraińskiego. 17 czerwca na skwerze odsłonięto tablicę poświęconą Kuroniowi.

19 kwietnia Parlament Europejski przyjął rezolucję, w której wezwał władze Białorusi do „rozpoczęcia konstruktywnego i otwartego dialogu z opozycją demokratyczną i społeczeństwem obywatelskim” oraz uwolnienia więźniów politycznych. Eurodeputowani wyrazili też żal z powodu prześladowania w Białorusi niezależnych dziennikarzy i mediów podczas wyborów lokalnych. Poza tym Parlament Europejski wyraził zaniepokojenie w związku z „kontrowersyjnymi inwestycjami w elektrowni atomowej w Ostrowcu”, wzywając władze Białorusi do zapewnienia budowie międzynarodowych standardów bezpieczeństwa i ochrony środowiska.

22 maja, po prawie ośmiu latach przerwy, wrócił do Sztokholmu ambasador Białorusi. Na czele otwartej na nowo placówki dyplomatycznej stanął Dzmitryj Mironczyk, dotychczasowy rzecznik MSZ. Kryzys w stosunkach pomiędzy Mińskiem a Sztokholmem nastąpił w 2012 r., kiedy nadlatujący znad Litwy lekki samolot naruszył białoruską przestrzeń powietrzną i zrzucił kilkaset pluszowych misiów. Zabawki miały przytwierdzone karteczki z żądaniami przestrzegania przez władze kraju praw człowieka i wolności słowa. Brawurową akcję wymyślili i przeprowadzili Szwedzi ze sztokholmskiej agencji reklamowej.

Instytut Gospodarki i Pokoju (The Institute for Economics and Peace) opublikował doroczny „Globalny indeks pokoju” (Global Peace Index), w którym przeanalizował sytuację w 163 państwach, w których żyje 99,7 proc. ludności świata. Twórcy zestawienia brali pod uwagę m.in. poziom integracji społeczeństwa, realizację praw człowieka i stopień zagrożenia terrorystycznego. Liczyła się także stabilność systemu gospodarczego i politycznego w państwie. W tym roku Białoruś podniosła się w rankingu o dwa oczka i zajęła 101 miejsce. Polska znalazła się 32 pozycji (Rosja 154 miejsce, Ukraina – 152). Światowym liderem pozostała Islandia, na końcu uplasowała się Syria.